Osobowość - trudy i radości jej kształtowania.

WZORY IDEOWE
Każda epoka tworzy własne, zgodne ze swą ideologią wzory zachowań ludzkich i stara się je upowszechniać. Mogą one mieć charakter ogólny, powszechny, bądź też elitarny czy klasowy. W średniowieczu wykształciły się dwa typy wyidealizowanych wzorów osobowych, które zresztą w pewnym stopniu wzajemnie na siebie oddziaływały. W pierwszym z nich znajdowały odbicie feudalnorycerskie wyobrażenia o doskonałym rycerzu chrześcijańskim. Rycerz doskonały – waleczny i mężny, wierny swemu władcy i Kościołowi, dbały o cześć i honor, żądny wojennych przygód i płynącej z nich sławy, szlachetny i dworny wobec kobiet – to ideał człowieka wyrosły w atmosferze kultury dworskiej i adresowany do stanu rycerskiego. Rycerza bowiem obowiązywał kodeks wystylizowanych obyczajów i form towarzyskich, a uchybienie im uważano za poważną obrazę. Wzór zaś dobrego władcy, tj. księcia lub króla, stanowił elitarną odmianę tego ideału.

Kultura rycerska wymagała od rycerza również szlachetnej służby dla uwielbianej kobiety, co stanowiło treść tzw. miłości dworskiej. Ujęto ją w ścisłe reguły obyczajowe, tak że stała się swego rodzaju sztuką. Tak pojmowana miłość upiększała życie i dostarczała tematów do epicznych poematów miłosnych, w które obfitują literatury Europy zachodniej, gdzie życie rycerskie rozwijało się bujnie.

KULT RYCERZA DOSKONAŁEGO
W atmosferze kultury rycerskiej rozwinęła się epika rycerska, w której znalazły odzwierciedlenie ideały i obyczaje epoki, a wśród nich kult bohaterów uznanych za wcielenie cnót rycerskich. Najbujniej kwitła ona we Francji w XXII i XIII w. tam zrodziła się Pieśń o Rolandzie, uznana za najwybitniejszą epopeję rycerską.

Utwór jest pierwszą epopeją naszej ery, a zarazem narodową epopeją francuską. Autor jej jest nieznany, choć poemat zamyka zdanie: “Tu kończy się pieśń, którą Turold spisał”. Rękopis obejmuje 291 strof różnej długości, o wersach dziesięciozgłoskowych, asonansowych, gdyż rymują się tylko ostatnie akcentowane samogłoski.

Pieśń o Rolandzie ma przejrzystą kompozycję trójdzielną: wsęp – to przygotowanie zasadzki przez zdrajcę Ganelona; rozwinięcie akcji przedstawia bohaterską walkę i śmierć Rolanda oraz jego towarzyszy; zakończenie ukazuje zemstę Karola Wielkiego na Saracenach za śmierć siostrzeńca. Poszczególne strofy stanowią treściowe oraz kompozycyjne całości i łączą się zazwyczaj w trójkowe tematyczne cykle. Trójkę bowiem uważano w średniowieczu za liczbę świętą, doskonałą.

Prawda historyczna jest jednak prostsza, skromniejsza i nieco odmienna od fikcji literackiej. Sam Roland jest postacią historyczną; należał do grona wybitnych rycerzy i wodzów Karola Wielkiego. Podzas powrotu z hiszpańskiej wyprawy przeciw Saracenom w r. 778 dowodził on tylną strażą wojsk francuskich. W czasie przejścia przez Pireneje oddział Rolanda napadli w wąwozie uzbrojeni górale, wycięli i ograbili.

Z biegiem lat postać Rolanda obrosła legendą, tak że w trzy wieki później, w okresie wypraw krzyżowych, stał się on wzorem chrześcijańskiego rycerza i czołowym bohaterem epiki rycerskiej, a równocześnie uosobieniem ówczesnego ideału świeckiego, za jaki uznawano dobrego rycerza. O jego niezwykłej popularności świadczyły m.in. posągi rozsiane po różnych miastach zachodnioeuropejskich oraz spory miast francuskich o jego grób i miecz.

5.Etos rycerza i spiskowca.
Etos rycerza, który jest powszechnie znany i propagowany, pochodzi z epoki średniowiecza. To właśnie wieki średnie ukształtowały ideał rycerza o nieskazitelnej reputacji, człowieka honoru, walczącego do ostatniej kropli krwi o słuszną sprawę, odważnego i zdolnego do poświęceń.

Ten wzorzec moralny, mocno zakorzeniony w średniowieczu, pozostawił także swoje ślady w późniejszych okresach literackich. Można jednak zauważyć, że ów etos zmieniał się z upływem czasu, a dokładniej, twórcy wzbogacali swoje postacie również innymi cechami, które niekoniecznie były przymiotami rycerza. Albowiem już w dobie romantyzmu pojawiali się bohaterowie reprezentujący wprawdzie ideały rycerskie, jednakże często ich zamiary były różne od wykonywanych działań, niweczących cnoty, które posiadali. W ten sposób można stwierdzić, że stawali się oni tylko częściowo rycerzami, gdyż przeszkadzała im w tym chęć zmian, w ich mniemaniu na lepsze, często kończąca się spiskiem. Zaś spisek to już sprzeniewierzenie się kodeksowi rycerskiemu.

Aczkolwiek można połączyć oba te etosy, gdyż nie wzkluczają się one wzajemnie. Natomiast postawa taka była stawiana jako wzorzec postępowania młodemu pokoleniu, model rycerza odpowiadał ówczesnym zapotrzebowaniom. Lecz nie oznacza to, ze ideał prawdziwego rycerza całkowicie zanikł.

Należy przedstawić wzór rycerza na podstawie tytułowego bohatera z średniowiecznej “Pieśni o Rolandzie”. Podczas krótkiej akcji tego utworu, zostały ukazane wszystkie cechy jakimi powinien charakteryzować się rycerz… Przede wszystkim było to kierowanie się miłością do ojczyzny i do swego władcy oraz wiara w Boga, prowadząca do walki z poganami. Zaś rzeczą, którą rycerz najbardziej cenił był honor, a z nim wiązały się jeszcze dwa przymioty: męstwo i waleczność. Idealny rycerz był człowiekiem o surowych obyczajach. Nie przeszkadzało to jednak temu, by był szarmancki wobec dam i umiał zachować się na dworze. Dzięki ukazywaniu tak wspaniałych cech, literatura rycerska miała niewątpliwie dodatni wpływ na kształtowanie charakterów ówczesnej młodzieży. Nie tylko opiewała prawość, szlachetność, męstwo, lecz także ostrzegała przed zdradą i złym postępowaniem, za które prędzej czy później, ponoszono karę. Tak oto przedstawiał się rycerz średniowieczny, człowiek bez skazy, bez plam na honorze i bez pokus.

Drugą natomiast grupę stanowiły wzory religijne – ascetów i świętych, powstałe w klimacie teocentryzmu. Człowiek wybierający drogę ascezy, tj. ucieczkę od uciech i wygód życia ziemskiego, umartwianie się, doskonalenie w cnocie i pobożności, miał osiągnąć dwa cele: zapewnić sobie szczęście wieczne po śmierci oraz zdobyć aureolę świętości, a z nią wielką sławę i uwielbienie ze strony wiernych.

Obok epiki rycerskiej kwitła także religijna, a jej najpopularniejszym dziełem było żywotopisarstwo (hagiografia). Żywoty ascetów i świętych ujmowano w literackie, idealizujące biografie, uzupełniane opowieściami o cudach.

Poza żywotami tworzono wierszowane legendy, które podobnie jak eposy rycerskie, również śpiewano. W Polsce zachowała się Legenda o św. Aleksym nieznanego autora z drugiej połowy XV w., będąca przeróbką z łaciny. Bohater jej od XI w. otoczony był kultem i uznany za godny naśladowania przykład świętego.

Wzory osobowe zmieniają się z biegiem czasu. Z upływem wieków rycerski styl życia zaczął nużyć, krępował bowiem nadmiarem norm obyczajowych. Budziła się tęsknota za prostym, spokojnym i swobodniejszym życiem oraz pragnienie wyzwolenia się z więzów konwencji rycerskich. Ideały zaś ascetyczne, propagowane przez Kościół, zachowały swą żywotność rownież w późniejszych epokach.

2.Bunt i afirmacja – dwie postawy wobec życia. Rozważania na podstawie wybranych utworów literatury polskiej.
Bunt i afirmacja to dwie postawy jakże różne.

Charakteryzowały one jednak człowieka od najdawniejszych czasów. Zarówno jedna postawa, jak i druga była potrzebna. Niezgoda na otaczającą żeczywistość prowadziła bowiem do tworzenia się nowych form społecznych czy obyczajowych, zaś zgoda przedłużała tradycję i pozwalała na jej kontynuację.

Literatura od najdawniejszych czasów ukazywała więc postawy zarówno buntu wobec życia, jak też i jego afirmacji.
W dobie odrodzenia, w czasie rozkwitu gospodarczego i Rzeczypospolitej w utworach pisarzy tego okresu, np. M. Reja, J. Kochanowskiego, oczywiście przeważają postawy akceptacji wobec otaczającego świata. Zarówno gospodarz ziemski, Rej, jak i Kochanowski cenią sobie uroki wiejskie i pożytki płynące z pracy na roli.
Świadczy o tym Żywot człowieka poczciwego M. Reja czy fraszki i pieśni Jana z Czarnolasu.

1.Absolutyzm, dogmatyzm, terror ich wpływ na psychikę człowieka.
Dążenie człowieka do doskonałości zawsze stważało podłoże do spięć i konfliktów dotyczących bądź to sfery ducha, bądź sfery materialnej. W końcu człowiek to nic innego, jak zwierzę świadome swej śmierci. Dlatego też ludzie wypracowali na swój użytek zestaw praw i prawd ostatecznych, które umożliwiły im, a przynajmniej niektórym z nich, zapanowanie nad umysłami współbraci. Powstały różne religie i filozofie, które przez wieki kształtowały światopogląd człowieka, doprowadzając często do błędnej interpretacji zasad i faktów. Ludzie tak naprawdę nigdy sobie nie zdawali sprawy, jakie możliwości daje opanowanie ludzkich umysłów, manipulowanie emocjami i uczuciami, dlatego też byli wykorzystywani przez jednostki wybitne, wyrastające poza własną epokę. Tak to było w średniowieczu, epoce interregnum, czarnej śmierci i tańców śmierci. Epoce monstrualnej ascezy i wzniosłych ideałów, a jednocześnie wielkiego rospasania obyczajowego. Był to czas, w którym ludzie nie mogąc zrozumieć zjawisk przyrody, gdyż nauka została odrzucona przez Kościół, zwracali się do Boga, jako to tej potęgi, która była w stanie ochronić ich przed nieznanym.

4.”Być człowiekiem – to być odpowiedzialnym”.
Znaczenie słowa “człowiek” rozpatrywać można w dwóch płaszczyynach: biologicznej i filozoficzno – teologicznej. W naszej kulturze chyba najistotniejszym wyznacznikiem człowieczeństwa jest biblijny dekalog. Według tej koncepcji u podstaw człowieczeństwa leży bowiem przestrzeganie zasad moralnych, spośród których – w moim odczuciu – na plan pierwszy wysuwa się szeroko pojęta miłość bliźniego. Ta zaś pociąga za sobą szereg innych cech, m.in. dobroć, odwagę cywilną, zdolność do poświęceń, wierność ideałom, godność i odpowiedzialność za czyny.

Moim zdaniem, zasłużenie sobie na miano człowieka wynika za sprawą sprawdzenia swego zachowania w momencie krytycznym. Człowiek za każdy popełniony czyn powinien potrafić uczciwie i z podniesioną głową rozliczyć się ze sobą, innymi i Bogiem. Odpowiedzialność wynika bowiem z ludzkiej moralności, jest jej tworem, a zarazem odzwierciedleniem. Każdy człowiek musi zdawać sobie sprawę, że jego postępowanie ma wpływ nie tylko na jego życie, ale także na losy innych. Jako ludzie jesteśmy więc odpowiedzialni nie tylko przed sobą, lecz również przed całym społeczeństwem.


Dlaczego jesteś właśnie taki(-a)?
Dlaczego każdy z nas ma tak inną osobowość?

W skład osobowości wchodzi nasza intelegencja wraz z posiadanymi przez nas pojęciami i przekonaniami oraz nasze uczucia, potrzeby, wartości i postawy. To wszystko jest dość trudne do zdefiniowania, bo osobowość to nie suma tych składników, ale ich wypadkowa. Osobowość jest dynamiczna – zmienia się w ciągu życia człowieka. To dlatego tak bardzo różnimy się od siebie sprzed pięciu, piętnastu, czy kilkudziestu lat.
Na kształtowanie osobowości wpływa wiele czynników. Fundamentem są te możliwości, które mamy wrodzone:
· To nasze zdolności umysłowe (to dlatego czasem jednym nauka idzie łatwo, a innym z trudnością; jedni mają “umysł ścisły”, a inni są “humanistami”),
· Ruchowe (nie każdy może być zegarmistzem lub mikrochirurgiem; nie każdy też będzie wielkim sportowcem),
· Zmysłowe (wrażliwość słuchowa, wzrokowa, węchowa itp.),
· Uczuciowe (emocjonalne),
· Cały twój układ nerwowy (od którego zależy, jak reagujesz – porównaj flegmatyka z cholerykiem).
Tego wszystkiego nie da się przeskoczyć, taki masz organizm.
Ale to dopiero fundament. To, co na nim powstanie, zależy od dwóch czynników:
· Od środowiska, w którym wzrastasz (rodzina, potem “paczki rówieśników) – ludzie, którzy cię otaczają zawsze wywierają na ciebie jakiś wpływ,
· Oraz tego, co sam ze sobą zrobisz – i to jest najistotniejsze.

Możesz rozwinąć swoje wrodzone zdolności (bo one nie są od razu w maksymalnym stanie) i możesz rozwijać te dobre cechy, które nabyłeś w rodzinie; możesz też zmienić te negatywne cechy, które – być może – wyniosłeś z domu lub z kontaktów z rówieśnikami. Bylebyś nie zatrzymał(-a) się w rozwoju; bylebyś chciał(-a) stać się naprawdę Człowiekiem – dojrzałą osobą, która umie “żyć i pozwala żyć innym”.
Twoim zadaniem – i jedynie ty możesz to zrobić – jest pracować nad tym, aby twoja osobowość stawała się corz bardziej dojrzała. Nie – doskonała, ale dojrzała właśnie…
Dojrzała osobowoćć jest autonomiczna w myśleniu, postępowaniu i przy podejmowaniu decyzji; czyli jest wolna od wpływów zewnętrznych (tzn. od manipulacji, jakiej często różni ludzie chcą cię poddać, od wciskania ci, co masz myśleć i wybierać) i wewnętrznych, którymi są mechanizmy w tobie działające.
Człowiek o dojrzałej osobowości ma ważny cel w życiu i stara się go realizować (nie koniecznie musi to od razu wychodzić). Ma wybrane wartości, którymi kieruje się w życiu i umie ich bronić.
Do tego jednak musi wciąż starać się corz lepiej poznawać siebie…

SIĘGNĄĆ IDEAŁU
Wędrując przez życie trudno jest uniknąć pytania: “Jakim człowiekiem chcę być” Bo przecież spotykasz się z różnymi ludźmi: jedni cię fascynują i pociągają, inni irytują lub są dla ciebie wręcz odpychający.

“Nikt nie jest samotną wyspą”, jak napisał Thomas Merton. Nikt z nas nie jest wolny od wpływu innych ludzi. Żyjesz przecież w określonym społeczeństwie, wyrosłeś(-aś) w pewnej kulturze, tradycji, w konkretnej rodzinie i wśród takich, a nie innych, przyjaciół. Wszyscy otaczający cię ludzie wpływają (nawet wbrew swojej woli) na kształt twojej osobowości.

Każdy człowiek od początku szuka dla siebie wzoru. Dziecko naśladuje swoich rodziców, potem szczególnie rodzica swojej płci. W okresie dorastania szukamy sobie nowych ideałów: miejsce rodziców zajmują (choć nie do końca) idole młodzieżowi – stąd takie zainteresowanie piosenkarzami, zespołami itp. Ale przy wejściu w dorosłość przestaje to wystarczać. Zaczynasz więc szukać dalej, głębiej…

Dlaczego warto szukać swojego ideału?
Obierając sobie ideał człowieczeństwa, stajesz na określonej drodze: z własnej woli wybierasz określone zasady życia (takie, które będą zgodne z twoim ideałem) i jasny cel, który ci pozwoli uniknąć niepotrzebnego błądzenia i bezsensownego “oparzenia ręki przy sprawdzaniu, czy rzeczywiście ogień jest gorący…) czy nawet ryzyka utraty wszystkiego, co najważniejsze: własnej wolności i godności.

Z tego też powodu wybór ideału musi być dokonany świadomie i mądrze. To nie musi być ktoś, kto jest na “topie”; tu raczej chodzi o kogoś, kto swoim życiem pokazuje, ze warto go naśladować, i już udowodnił, że nie zamieża ciebie wykorzystać.

W POSZUKIWANIU SENSU ŻYCIA
Ty wybierasz, kim chcesz być i po co żyjesz. To może być wyłącznie twoja decyzja.
Pamiętaj tylko, że to marzenia dają siłę do rozwoju, do osiągnięcia czegoś. Od jakości twoich marzeń zależeć będzie jakość twojego człowieczeństwa.
Nie rezygnuj więc ze swoich ideałów, sięgaj wysoko – pamiętając, że niczego wielkiego szybko się nie osiągnie. Niech twoje codzienne cele będą podporządkowane temu jednemu, ostatecznemu celowi, do którego przez całe życie będziesz dążyć.

TOKSYCZNI RODZICE?
Czasami rodzice nie akceptują znajomych swoich dzieci, bowiem uważają, że pod wpływem środowiska młodzież zmienia poglądy. Jeśli jescze przyjaciele charakteryzują się dziwnym ubiorem, lub fryzurą, napewno rodzina uzna go za wroga publicznego numer jeden.
Wiadomo, że rodzice chcą uchronić swoje pociechy przed popełnianiem błędów i pomyłkami. Nadchodzi jednak czas, kiedy należy pozostawić swobodę młodemu człowiekowi, w przeciwnym razie nigdy się nie usamodzielni i będzie miał o to żal do rodziny. Można służyć dobrą radą, ale ciągła krytyka pod adresem przyjaciół, może spowodować ochłodzenie relacji rodzic – dziecko.
Jest wiele różnych powodów konfliktów, a w każdej rodzinie inne. Nawet całkiem błahe powody mogą być przyczynami poważnych kłótni.
Najczęściej wielkie awantury wynikają z małych nieporozumień.
Kiedy nadchodzi kres nieporozumień? Cóż, rodzice nigdy dobrowolnie nie wyrzekają się swojej roli i doradzają, a nawet pouczają swoje dzieci, nawet gdy mają już własne domy i rodziny.
Świadomość, że rodzice chcą naszego dobra, powoduje wyrzuty sumienia i konflikt między chęcią usamodzielnienia się, a chęcią sprawienia przyjemności rodzicom. Pozostaje tylko posłusznie odgrywać rolę dziecka, lub – wysłuchać racji starszych, a potem samodzielnie podjąć decyzję.

CO TO ZNACZY BYĆ WOLNYM?
Człowiek wolny – to taka osoba, która jest całkowicie niezależna materialnie, duchowo i nieuzależniona od jakichkolwiek przyzwyczajeń lub nałogów. Taka osoba jest odporna na wszelkie niepowodzenia, konflikty, sprzeciwności losu, czuje się bezpieczna, ma dobrze rozwinięte poczucie własnej wartości.