"Ojciec Goriot" potwierdza słuszność definicji: "powieść jest jak zwierciadło, które obnosi się po gościńcu".

Udowodnij, ze dzieło Honoriusza Balzaka pt. „Ojciec Goriot” potwierdza słuszność definicji Stendahla, że .

Honoriusz Balzak, chociaż żył w latach 1799- 1850, czyli w okresie romantyzmu, nigdy nie zajmował się pisaniem utworów typowych dla tamtej epoki, takich jak poematy dygresyjne czy powieści poetyckie. To właśnie Balzaka, jednego z najsłynniejszych francuskich pisarzy, uważa się za twórcę realizmu, czyli prądu literackiego, który w pełni rozwinął się w pozytywizmie. Nurt stworzony przez Honoriusza Balzaka łączył się z weryzmem, tzn. kierunkiem postulującym wierne odtworzenie rzeczywistości w twórczości, a także z mimetyzmem, czyli naśladowaniem rzeczywistości w dziele, natomiast funkcjonował na zasadzie przeciwieństwa do romantycznego idealizmu. Powieść realistyczna pełniła rolę sprawozdania z ludzkich doświadczeń, była opisem zachowań oraz stosunków społecznych oraz odwzorowaniem bohaterów typowych dla przedstawianego środowiska. Takie dzieło miało walory poznawcze, gdyż opierało się na rzetelnej wiedzy. Pisarz miał podobne zadanie do przyrodnika, ponieważ był obserwatorem, który zbierał fakty i eksperymentatorem, który przeprowadzał doświadczenia. Można zatem powiedzieć, że literatura była dzięki temu odpowiednikiem traktatu naukowego, gdyż miała taki sam cel: ukazywać prawdę.

Utworom realistycznym zostały wyznaczone dwa główne zadania, a mianowicie typowość i panoramiczność. Typowość łączyła się bezpośrednio z reprezentatywnością i odnosiła się do środowiska oraz do postaci ukazanych w danym dziele. Bohatera postrzegano jako przedstawiciela gatunku ludzkiego, którego zadaniem było realizowanie zbiorowych dążeń. Natomiast panoramiczność polegała na ukazaniu ważności, selekcji faktów. Bardzo ważną rolę pełniły tutaj stosunki społeczne, czyli wzajemne relacje, zależności między poszczególnymi warstwami społecznymi.

Komunikatywny język, tzn. sprawiający wrażenie potocznego, także odróżniał powieść realistyczną od innych gatunków literackich. Natomiast obraz ukazany w takiej powieści był uszczegółowiony i zindywidualizowany.

Charakterystyczna dla powieści realistycznej była również narracja trzecioosobowa. W utworze narrator pełnił funkcję informatora, gdyż znał miasto, relacje społeczne, biografię oraz psychikę bohaterów, zatem był narratorem wszystkowiedzącym. Starał się także zachować obiektywizm wobec zdarzeń czy osób, jednak czasami zdarzało się, że ujawniał swój stosunek emocjonalny do opisywanych miejsc, ludzi, wydarzeń.

Za najsłynniejsze a zarazem najobszerniejsze dzieło Honoriusza Balzaka uważa się cykl „Komedia ludzka”, który można podzielić na 3 zasadnicze części, tj. „Studia obyczajów”, „Studia filozoficzne” oraz „Studia analityczne”. W „Komedii ludzkiej” można odnaleźć sceny z życia prywatnego, sceny z życia prowincji, sceny z życia paryskiego, a także sceny z życia politycznego czy wojskowego, które złożyły się na panoramiczny obraz życia i obyczajowości francuskiej od początku XIX w. po czasy Ludwika Filipa i Wiosnę Ludów.

Najpopularniejszym utworem tego cyklu jest z pewnością „Ojciec Goriot”. Powieść ta ukazuje paryżan w latach 1819 i1820, prezentuje życie codzienne wszystkich warstw społecznych Francji. Centralną pozycję w utworze H. Balzaka zajmuje pensjonat p. Vauquer, którego mieszkańcami są przedstawiciele uboższych warstw społecznych, np. studenci. Pensjonariuszami p. Vauquer SA także główni bohaterowie, tj. tytułowy ojciec Goriot, Eugeniusz de Rastignac. Pełnią oni rolę łączników między poszczególnymi grupami społeczeństwa.

Jan Joachim Goriot, nazywany przez wszystkich mieszkańców pensjonatu ojcem Goriot, zaczął handlować mąką jeszcze przed rewolucją francuską, jednak korzyści ze sprawowania funkcji przewodniczącego sekcji podczas rewolucji wpłynęły znacząco na poprawę sytuacji materialnej tytułowego bohatera. Po śmierci ukochanej żony wszystkie swe uczucia przelał na dwie córki: starszą – Anastazję i młodszą- Delfinę. Następnie wydał je bogato za mąż. Anastazja poślubiła hrabiego de Restau, natomiast mężem młodszej córki został baron de Nucingen. W ten sposób ojciec zapewnił swym jedynym córkom wysoką pozycję w paryskim społeczeństwie, pomógł im w osiągnięciu tego, czego sam nie miał. Początkowo Goriot mieszkał u córek, gdzie traktowano go z szacunkiem ze względu na jego majątek. Jednak po pewnym czasie stosunki między ojcem Goriot a jago zięciami się pogorszyły. Z tego powodu tytułowy bohater zamieszkał w pensjonacie p. Vauquer. Córki jednak nie zapomniały o swym ojcu. Odwiedzały go od czasu do czasu, ale zazwyczaj tylko wtedy, gdy potrzebowały pieniędzy. Goriot był przekonany, że dobrze czyni, przeznaczając swe oszczędności na zaspokajanie wszystkich, nawet najdrobniejszych zachcianek Anastazji i Delfiny. Wtedy również zdał sobie sprawę, jak nieczułe i okrutne były jego córki.

Tymczasem reprezentantem zubożałej szlachty był student prawa – Eugeniusz de Rastignac. Marzył on o karierze, chciał zostać prawnikiem i tym samym wspomóc swą rodzinę. Prowincjonalizm Eugeniusza łączył się z cechami pozytywnymi, takimi jak uczciwość, wrażliwość oraz szlachetność, jednak kiedy za sprawą swojej dalekiej kuzynki, pani de Beausant, zaczął bywać w wielkim świecie, zastąpiła widoczna zmiana w postrzeganiu świata przez studenta. Eugeniusz de Rastignac z idealisty przemienił się w realistę. Duży wpływ na jego metamorfozę miał Vautrin. To właśnie on, człowiek mający kontakt z miejscami nędzy, znający środowisko żebraków, ukazał Rastignacowi prawdziwy świat i mechanizmu nim rządzące. Wtedy Eugeniusz uświadomił sobie, jak śmieszne i nierealne były jego ideały. Symbolem przemiany studenta był romans z córką ojca Goriot, Delfina. Tym sposobem Rastignac chciał sobie zapewnić pozycję w paryskich salonach, rządzonych przez wpływy oraz majątek.

Wśród paryżan funkcjonował także margines społeczny. Ta najniższa warstwa znalazła również swoje odzwierciedlenie w powieści Honoriusza Balzaka. W ”Ojcu Goriot” przedstawicielem tej klasy był Vautrin, postać związana ze światem przestępczym. Vautrin, a właściwie Jakub Collin zwany Ołży-Śmierć, był przywódcą galerników. Poprzez tego bohatera H. Balzak wprowadził do powieści odrobinę tajemniczości, gdyż przez bardzo długi okres czasu nikt z mieszkańców pensjonatu pani Vauquer nie wiedział, kim naprawdę był Vautrin. Postać ta potrafiła racjonalnie ocenić każdą sytuację. To właśnie Vautrin ukazał młodemu studentowi z prowincji- Rastignacowi, jakie prawa rządziły ówczesnym światem. Potwierdzeniem tego były słowa Collina:” Nie ma zasad, są tylko wypadki, nie ma praw, są tylko okoliczności: człowiek wyższy chwyta prawa i okoliczności, aby nimi kierować”. Poprzez tę postać Honoriusz Balzak zrealizował topos upadłego anioła, czyli szatana, urzekającego swą zbrodnicza osobowością. Vautrin stał się paradoksalnie sumieniem tamtych czasów.

Miejsce akcji tej powieści, Paryż, jest również dowodem na to, że „ powieść jest jak zwierciadło, które obnosi się po gościńcu” na kartach „Ojca Goriot” H. Balzak ukazał wiele szczegółów topograficznych stolicy Francji, m.in. Dzielnicę Łacińską, w której został umiejscowiony pensjonat p. Vauquer.

W „Ojcu Goriot” autor zastosował panoramiczność, ponieważ ukazał przekrój przez wszystkie warstwy społeczne, poczynając od arystokracji i burżuazji, a kończąc na środowisku nędzarzy oraz przestępców. Przedstawił także zależności, jakie istniały między poszczególnymi klasami. Powieść tę możemy również traktować jako przekaz historycznej prawdy o epoce, gdyż na kartach „Ojca Goriot” zostały dokładnie opisane obyczaje, styl bycia, ubiory bohaterów, a także wystrój wnętrz.

Galeria postaci przedstawionych w powieści H. Balzaka była bardzo zróżnicowana. Autor ukazał bohaterów dbając o detale, odcienie charakterologiczne, intelektualne. Wprowadził ich w specyficzne dla czasów sytuacje. Byli oni zatem złożeni, bo reprezentowali warstwę, z której się wywodzili i zindywidualizowani ze względu na płeć, wiek, upodobania itp.

Kreacja Eugeniusza de Rastignac ilustrowała prawidłowość ekonomiczną zachodzącą po 1799 r., tzn. przede wszystkim własny interes i kariera. Wtedy bogacenie było czymś najważniejszym i najczęściej wymagało rezygnacji z wszelkich zasad w walce z konkurencją. Kreacja ojca Goriot także wpisała się w wizję czasów Balzaka, ponieważ i tutaj ukazane zostały mechanizmy i procesu, których siłą sprawczą był pieniądz, natomiast efektem – ludzka bezwzględność oraz zepchnięcie uczuć na dalszy plan.