Zabór austriacki i pruski po powstaniu listopadowym

Zabór Pruski
Wielkie Księstwo Poznańskie : reformy społeczno-gospodarcze (pruska droga do kapitalizmu)
- chłopi mogli otrzymać ziemię na własność (1823) za wysokim odszkodowaniem rozlozonym na wiele lat (czesto cena bylo oddanie na rzecz dworu polowy uzytkowanych ziem)

Po powstaniu listopadowym : polityka uległa zaostrzeniu
- przedstawicielem rządu w WKP był Eduard Flottewell (był za germanizacją Księstwa Poznańskiego - w administracji i sądownictwie zaczęto obsadzać niemców, język niemiecki językiem urzędowym, zlikwidowano odrębność administracyjną WKP)
- 1840 r. Fryderyk Wilhelm IV : cenzura bardziej liberalna, większa swoboda stowarzyszania się i używania języka polskiego

Pojawiła się ideologia pracy organicznej - legalne działanie w gospodarce, oświacie, kulturze, nauce i opiece społecznej. Polegała na wzmocniueniu polskiego życia narodowego, pogłebianiu świadomości narodowej, modernizacji stosunków społeczno-gospodarczych oraz uczeniu umiejętności wspólnego działania w ramach istniejących praw i poprzez nie. Była to aktywność społeczna niezależna od rządu - organizacja społeczeństwa obywatelskiego; działalność patriotyczna, ale pozbawiona elementów politycznych.

Przejawy pracy organicznej :
- Karol Marcinkowski : założenie Towarzystwa Pomocy Naukowej (ułatwiało zdobycie wykształcenia młodzieży niezamożnej), wybudowanie gmachu Bazaru (polskie sklepy, warsztaty, w interesie integracji polskiego środowiska i wspierania gospodarczej aktywności Polaków)
- Hipolit Cegielski : 1846r. założenie warsztatu naprawy maszyn rolniczych (późniejsza fabryka)
- gromadzenie dużych zbiorów bibliotecznych - Biblioteka Działyńskich w Kurniku

Zabór austriacki
Sejm galicyjski reprezentował społeczeństwo ale faktycznie nie miał władzy, miała ją administracja podporzadkowana Wiedniowi. Na jej czele stał gubernator, podlegali mu starostowie kierujący cyrkułami.
Germanizacja - szkolnictwo, Uniwersytet Lwowski
1817r. - zakład narodowy fundacji Maksymiliana Ossolińskiego we Lwowie (biblioteka, muzeum, drukarnia)
Galicja [san]:
- wschodnia - problemy narodowościowe, silna obecność żywiołu ukraińskiego; stolica Lwów
- zachodnia - po 1846r. stolica Kraków
Klasy społeczne :
- ziemiaństwo - słabo liczebne, ale wpływowe
- chłopstwo - niewiele (głównie: Lwów, Kraków, Przemyśl, Rzeszów), rolnictwo pańszczyzn.
- mniejszości - żydowska, ukraińska
Dla Austrii Galicja była obszarem ściągania podatków i poboru rekruta. Jedyne ośrodki przemysłowe to kopalnie soli w Bośni i Wieliczce. Możliwość legalnego życia politycznego była bardzo ograniczona, jednakże silnie rozbudowywana była z czasem działalność spiskowa. Skończyło się tragicznie - rabacją galicyjską. Uwłaszczenie chłopów nastąpiło dopiero w 1848 roku, w dobie Wiosny Ludów.