Pojecie prawa podmiotowego, uprawnienia i rozczenia

Termin "prawo" używany jest w dwóch znaczeniach, określanych mianem prawa przedmiotowego i podmiotowego.

Prawo przedmiotowe - to normy prawne. Definicja prawa określając prawo jako zespół norm, tym samym określa pojęcie prawa przedmiotowego. Każda z obowiązujących norm jest wycinkiem prawa przedmiotowego.

Prawo podmiotowe - to przyznana i zabezpieczona przez normy prawne, a wynikająca, że stosunku prawnego, możność postępowania w określony sposób.

Norma zawarta w kodeksie pracy, stanowiąca, iż po 10 latach pracy przysługuje pracownikowi urlop wypoczynkowy w wymiarze 26 dni roboczych, jest normą prawa w znaczeniu przedmiotowym. To natomiast że pracownikowi X, który przepracował 10 lat, przysługuje taki właśnie urlop, jest jego prawem podmiotowym.

Wśród praw podmiotowych wyróżnia się dwa zasadnicze rodzaje:
1) prawa podmiotowe bezwzględne
2) prawa podmiotowe względne.

Prawa podmiotowe bezwzględne mogą być skierowane przeciwko każdej osobie. Obowiązek odpowiadający prawu bezwzględnemu ciąży na całym otoczeniu uprawnionego, a nie na ściśle oznaczonej osobie. Obowiązek ten polega na powstrzymywaniu się od działań, które mogłyby naruszyć prawo podmiotowe uprawnionego. Do praw bezwzględnych należą prawa rzeczowe (przede wszystkim prawo własności), niektóre prawa rodzinne, prawa osobiste itp.

Prawo podmiotowe względne to prawa, które mogą być skierowane tylko wobec oznaczonej osoby lub grupy osób.Obowiązek odpowiadający takiemu prawu spoczywa nie na wszystkich, lecz na konkretnej osobie lub grupie osób. Do praw podmiotowych względnych należą przede wszystkim prawa wynikające, że stosunków zobowiązaniowych. Jeżeli pożyczam komuś określoną sumę pieniędzy, mogę żądać ich zwrotu tylko od osoby, której pożyczki udzieliłam. Moje prawo jest wiec skuteczne tylko względem oznaczonej osoby.

O tym, które prawa mają charakter praw podmiotowych bezwzględnych, a które względnych, przesadza wola ustawodawcy, który z pomocą norm imperatywnych ustala katalog praw bezwzględnych.
W parwie podmiotowym mozna niekiedy wyodrebnic jego poszczegolne czesci skaldowe, zwane uprawnieniami. Na przykład w przysługującym właścicielowi prawie własności wyodrębnić można takie uprawnienia, jak uprawnienie władania, korzystania i rozporządzania rzeczą.

Roszczeniami nazywamy prawa lub uprawnienia skonkretyzowane w ten sposób, że stwarzają uprawnionemu możność żądania od oznaczonej osoby konkretnego zachowania się. Jeżeli na przykład ktoś naruszy prawo własności w ten sposób, że zabierze komuś jego rzecz lub zniszczy, powstają z tą chwilą określone roszczenia właściciela przeciwko oznaczonej osobie, która rzecz zabrała lub zniszczyła.