ŚREDNIOWIECZE

Średniowiecze : Nazwa epoki i ramy czasowe

Określenie „wieki średnie” znaczy tyle co wieki przejściowe pomiędzy antykiem a odrodzeniem. W renesansie 10 poprzedzających tę epokę stuleci oceniono jako wieki „ciemne”. Dziś ta ocena ewoluowała i wieki średnie fascynują swoim bogactwem. Średniowiecze zawiera się pomiędzy rokiem 476 (upadek cesarstwa zachodniorzymskiego) a niektórymi wydarzeniami XV w. (1453 – upadek cesarstwa bizantyjskiego, 1492 – odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba).

Średniowiecze : Cechy i idee literatury

Anonimowość – autorzy często nie ujawniali swojego nazwiska, jakby wpisując się w konwencję, że najważniejsza jest jedynie wartość dzieła. Dwujęzyczność – w literaturze obok siebie funkcjonuje łacina i języki narodowe. Łacina pełniła wtedy funkcję uniwersalnego języka wszystkich wykształconych ludzi i dlatego kolejne książki tworzono też po łacinie. Teocentryzm – filozofia, która uznaje Boga za centrum wszystkiego, stwórcę świata i tego, który ustanowił normy moralne. Ludzie...

Średniowiecze : Najważniejsze motywy i tematy

Historia państwa – najwięcej wnosi do tego tematu literatura historiograficzna (dzieła Wincentego Kadłubka, Galla Anonima, Jana Długosza). Śmierć – obecna zarówno w konwencji tańca śmierci (w Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią ), jak i w utworach religijnych, gdzie pojawia się motyw rozpaczy po śmierci Chrystusa ( Lament Świętokrzyski ). Tematy społeczne oraz obyczajowe znajdziemy w Satyrze na leniwych chłopów , w wierszu Słoty O zachowaniu się przy stole . Tematyka...

Średniowiecze : Wielkie dzieła

Średniowiecze : Ważni bohaterowie literaccy

Rycerz – jest wierny słowom, które wypowiedział, i wybrance swego serca; kieruje się w życiu honorem i odwagą, jest mistrzem w walkach rycerskich. I, oczywiście, jest także pobożny (tak jak tytułowy bohater Pieśni o Rolandzie). Święty – wyrzeka się przyjemności ziemskich i cielesnych, jego życie sprowadza się do ascezy, umartwiania ciała, ubóstwa, pobożności w połączeniu z medytacją. Święty ma też zdolność czynienia cudów. Takie życie wiedli św. Aleksy, św. Kinga i św. Jerzy walczący...

Średniowiecze : Zapamiętaj tych pisarzy

Jan Długosz (1415-1480) – pochodzący z rodu rycerskiego kanonik i historyk krakowski. Służył na dworze króla Kazimierza Jagiellończyka, był także wychowawcą jego synów. Jego najsłynniejsze dzieło to Historiae Poloniae ( Roczniki, czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego ) – w pełnym wydaniu ukazało się w latach 1701-1703. Gall Anonim (XI/XII w.) – pierwszy kronikarz historii Polski, autor Kroniki polskiej , będącej rzetelnym źródłem wiedzy o czasach Piastów i rządach Bolesława...

Średniowiecze : Zapamiętaj te pojęcia

• Alegoria – takie uosobienie cnoty albo grzechu i tak często występujące w różnych utworach, że staje się symbolem czytelnym dla wszystkich. • Apokryfy – utwory nawiązujące do Biblii , ale nieuznawane przez Kościół. Pochodzące z nich motywy, często przemieszane z fantastyką, pojawiały się w tekstach hagiograficznych. • Asceza – unikanie radości życia, umartwianie się w celu doskonalenia duszy i zasłużenia na zbawienie. Początkowo miała formę intensywnego samoudręczenia, ale...

Średniowiecze : Co nam zostało?

• Franciszkanizm – obecny na pierwszym planie w poezji ks. Jana Twardowskiego, pojawia się także w poezji Leopolda Staffa. Dziś św. Franciszek jest patronem ekologów. • Pieta – sposób obrazowania Matki Boskiej trzymającej na kolanach ciało Chrystusa. • W nawiązaniach filmowych warto pamiętać o ekranizacji Imienia róży Umberto Eco (1986). Akcja powieści (pierwowzoru filmu) toczy się w średniowieczu, a specyficzny klimat tworzą potworne egzekucje i groźna inkwizycja. •...