Kobiety W Polsce Podczas Powstania Listopadowego

Polki wyróżniały sie szczególnym patrityzmem, sklonnością do poświęceń oraz waleczną postawą. I jest tu mowa nie tylko o szlachciankach z dworków, ale także kobiety ze wsi i z miast. Zdarzalo się często, że potrafiły niemal swój cały majatek oddać aby pomóc rannym żołnierzom. We wszystkich zródłach historycznych podkreśla się ogromną rolę mieszczan, chłopów oraz w szczególności szlachty. Mało kto jednk mówi o bohaterskich kobietach które wykazywały ogromnego ducha patritycznego oraz sklonność do działania na rzecz narodu.
Jedną z takich kobiet była Klaudyna z Dzia,łyńskich Potocka. Urodzona 27 sierpnia 1801 roku w Kórniku. Jej babka Anna z Radomskich po smierci męża , ponownie wyszła za mąż za związanego z Rosją Władysława Gurowskiego. Był on opiekunem Rozalii Chłopowskiej i sprzeciwiał się jej związkowi z Lersem Engestromem, posłem króla Szwecji stacjonującym w Warszawie. Po jego śmierci w 1790 roku zakochni pobrali się a ich dom stał się miejscem spotkań Działyńskich. Ich dom rozbrzmiewł Mazurkim Dąbrowskiego i polskimi piosenkami. Rozalia również wystawiała przedstawienia teatralne.
Od dziecka Klaudyna przepadała za muzyką i opowiadaniami Polskimi. W wieku 8 lat wyjechała razem z matką do Drezna. Jej ojciec był doradcą na dworze Fryderyka Augusta. W 1812 roku wrócili do Wielkopolski. Jednym z wydarzęn mających ogromny wpływ na Klaudynę było zobacznie przez nią w 1812 i 1813 wielu rannych żołnierzy uczestniczących w kampanii Napoleońskiej. Owe doświadczenia opisała w swych listach do swej przyjaciółki Elizy Radziwiłłówny. W 1815 roku uczestniczyła również w uroczystości przekazania województwa poznańskiego królowi Prus. Widziała jak polskie flagi zostawały zrywane i w ich miejsca wieszano pruskie. W 1825 roku wyszła za mąż za Bernarda Potockiego. Widziała również wykonanie egzekucja na Walerianie Łukasińskim, Michale Dobrzyckim i Ignacym Dobrogojewskim króre odbył się 2 październiaka 1824 roku. Represje które dokonywano na tych jeńcach były straszne. Odbywały się one w Zamościu przez Józefa Hurtiga. Poprzez zamęczenie w dzień przed egzekucją zmarł Dobrogojewski. Represje nie zniechęcały Towrzystwo Patriotyczne. W Wielkopolsce istniały związki patriotyczne. Do działan niepodległościowych należeli Karol Marcinkowski i Emilia Szczaniecka. Właśnie ta Emilia podążyła do La' Fayetta w celu wyjednania pomocy dla Polski. Poznała ona po powrocie w Wielkopolsce Klaudynę z Działyńskich. Wiadoość o wybuchu powstnia do Wielkopolski dotarła w grudniu 1830 roku. Kludyna odrazu zebrała wiele pieniędzy i 12 grudnia była już w Warszawie. Trudniej było się tam dostać Emilii Szcznieckiej musiała ona skorzystać z fałszywego paszportu. W stolicy obie panie się spotkały. Między 5 a 7 lutym Rosjanie przekroczyli granicę Królestwa. 12 lutego doszło do krwawego starcia pod Liwem. Klaudyna po bitwie pod Olszynką brała czynny udział , pomagając rannym. I ona i Emilia spędzały po 16 godzin w szpitalach. Na potrzeby rannych sprzedawały wszystko, nawet biżuterię. Włączyły się one w akcję leczniczą i zapobiegawczą przeciw cholerze. Po przegranej bitwie pod Ostrołęką wraz z przyjaciółkami podążyły tam. Po powrocie do Warszawy udzielały pomocy cywilnej , roznosiły lekarstwa i mówiły jak postępować z chorymi na cholerę . Gdy do stolicy wpadł gen. Witt i kazał się stawić wszystkim oficerom w komendzie miasta, Klaudyna udała sioe do niego i przekonała go ze jest jego daleką krewną. Pozwoli jej więc z 8 osobami wyjechać z miasta. Autentycznie udało się z nią więcej niż 8 osób. Obie kobiety po przybyciu do Modlina zajęły się rannymi. Zdawały sobie sprawę, że w Wielkopolsce doświadczą prześladowań. Potockiego , Tytusa Działyńskiego i Szczanieckiego czekalo więzienie lub śmierć. Klaudynie opieczętowano pałace w Konarzewie, Trzebawiu oraz jej bibliotekę w Kórniku. Póżniej kazano jej opuścić Księstwo Poznańskie. Zrobiła to, lecz przedtem zabrała wszystkie kosztowności, mimo, że było to zakazane.
Wiele imion działaczek, kobiet biorących czynny udział w walkach nie jest znane. Po bitwie pod Wawrem z Klaudyną wyruszyły Amelia Wulfers, Anna Suchonewska, generalowa Kick, Teresa Kicka i Celina Działyńska. Opiekę nad szpitalami sprawowały członkinie Towarzystwa Dobroczynności Patriotycznej. Należały do tej organizacji: Klementyna Z Tańskich Hoffmanowa, Katarzyna Sowińska, Anna Nokwaska, Bengina Małachowska, Anna Suchodolska, Aleksandra Taczewska, Irena Łubieńska, Fanny Koczorowska i Kunegunda Białopietrowiczowa. Założycielką tego ugrupowania była 33 letnia Klementyna z Tańskich Hoffmanowa.Nauczycielka i wizytatorka szkół żeńskich. W 1819 roku wydała PAMIĄTKI PO DOBREJ MATCE. W 1829 roku wyszła za mąż za Karola Hoffmana. Jej mąz należał do tajnych związków patriotycznych. 6 grudnia Klementyna wydała pierwsze w Polsce dla dzieci pisemka . Hoffmanowa w O POWINNOŚCIACH KOBIET. Motywowała polskie kobiety do akcji podczas powstania listopadowego. Od grudnia 1830 roku do 14 października przewodzła Towrzystwu dozorując wszystkie apteki szpitalne i lazarety wojskowe. Po upadku powstania wyjechała do Wrocławia. Na wygnaniu pisała ona życiorysy sławnych Polaków oraz książki dla kobiet i dzieci. LISY MONISI, KRTSTYNA, DZIENNIK FRANCISZKI KROSIŃSKIEJ, JAN KOCHANOWSKI W CZRANYM LESIE.
Jedną z współżałożycielek Towarzystwa Dobroczynności Patriotycznej Kobiet była również Katarzyna ze Szrederów Sowińska. Córka mennickiego dyrektora oraz żona gen. Józefa Sowińskiego. Zbierała ona wraz z Klementyną na odziez dla ludzi wywiezionych na Sybir. W 1835 roku osadzono ją w klasztorze w Łomży mimo, że była protetantką. Towarzyszyła jej dobrowolnie Joanna Wosówna. To ona w 1837 wyjednała jej poowrót do Warszawy. Po upadku Towarzystwa jego czlonkinie emigrowały. Wyjechała również Kunegunda Białopietrowiczowa. Wydała ona SZKICA POLSKIE. Pisała ona o śmierci Łukasinskiego. powstaniu i kobitach biorących w nim udział.
Ludwik Jabłonowski pisał o Karolinie z Potockich Nakwaskiej. Ujrzał ją po bitwie pod Grochowem gdy zajmowała sie rannymi.
Natomiast Henryk Golejewski pisał o sędzinie- wdowie Urszuli z Bielewiczów Piłsudskiej. Urządziała ona w pałacu w Bielewiczach lazaret dla rannych powstańców. Ocaliła ona również swoich powstańców przed Kozakami. Urszula Piłsudska była córką Gaspera Bielewicza, marszałka szlachty powiatu rossińskiego, działacza niepodległościowego na Litwie. Bogata Polka dostarczała powstańcom proch, kule, a nawet bron od Moskali. Była ona punktem komunikacyjnym z Warszawą. Była ona szlachetna wobec rannych, pozostałych w Bielewiczach. Rannych pozostawało u niej zawsze około 50. Zapewniała ona zawsze doskonałą im opiekę. Umieściła ona również smiertelnie rannego Walentego Niesierowskiego z którym planowała wziąść ślub. Nieatety zmarł on w jej ramionach w owej karecie.
Wszystkie wymienione w tej pracy kobiety odegrały bardzo dużą rolę podczas powstania listopadowego. Narażały one swoje majątki, zdrowie a nawet i życie aby pomóc rannym i chorym powstańcom. W wielu książkach , przekazach czy podręcznikach szkolnych nie ma nawet wzmianki o walecznych kobietach. A warto pamiętać, że odegrały one ogromne znaczenie podczas wielu powstań narodowych.
Wykonała:
Magdalena Bajwoluk