Józef Baran - Sztuka "Dom"

Józef Baran - urodzony w Borzęcinie koło Tarnowa. We wszystkich swoich utworach ukazuje sielankowy obraz domu. Wiersz pt. "Sztuka"Dom"" pochodzi z Tomiku debiutanckiego "Nasze najszczersze rozmowy z roku 1974.

Utwór ukazuje rodzinny dom. Dom jest to przestrzeń najbliższa każdemu człowiekowi, miejsce, które zna się bardzo dobrze. Pojęcie dom jest rozumiane także jako kraina lat dziecinnych, grono osób, intymną przestrzeń. W domu wszystko ma swoje miejsce. Dom kształtuje wartości człowieka, czyli jak patrzeć na innych ludzi i świat. Symbolizuje bezpieczeństwo.

Wiersz jest napisany językiem potocznym (niewyszukane słownictwo), występuje czas teraźniejszy. Jest to wiersz biały, podzielony na strofy. Nie ma znaków interpunkcyjnych.

Wiersz jest teatralizacją rodzinnego domu. Następowanie po sobie kolejnych scen przypomina oglądanie rodzinnego albumu ze zdjęciami lub zmontowany film. Tempo scen jest zmienne i przyspiesza. Osiąga punkt kulminacyjny w części środkowej wiersza, gdzie słowo "kurtyna". Orzeczenie "podnosi się" dotyczy kilka podmiotów: kurtyna, tata przeprany za pana młodego, krzyk siostry w kolebce, brat z raczek, z krzesła ojciec przebrany.

Istotą rytmu wiersza jest cykliczność. Na początku i na końcu wiersza powtarza się scena ślubu. Rytmem ludzkiej egzystencji są: narodziny, dojrzewanie, ślub, dojrzałość i śmierć. Wiersz wpisany jest w tradycję, ponieważ w domu poznaje się tradycje. Poeta łączy w wierszu indywidualne niepowtarzalne cechy, wspólne dla nas wszystkich, dostrzega cykliczną idealność każdej strofy. Podmiot liryczny jest członkiem rodziny opisanej w wierszy, opowiada o niej w sposób tak jakby był widzem i nie uczestniczył w niej (podwójna perspektywa widzenia od wewnątrz i zewnątrz). W tym wierszu występuje powtórzenia, porównania i uosobienia.