Stefan Żeromski "Syzyfowe prace" - problematyka.

1. Geneza powieści
Żeromski w postaci Marcina Borowicza ukazał siebie z lat młodości, więc powieśc w znacznym stopniu oparta jest na wątkach autobiograficznych. Kleryków to tak jakby Kielce, gdzie do gimnazjum uczęszcza pisarz.

2. Elementy świata przedstawionego:
A) czas akcji: lata 70 i 80 XIX wieku
B) miejsce akcji: Ziemia Kielecka:
- Gawronki ? Marcin Borowicz
- Owczary ? Marcin Borowicz
- Pajęczyn Dolny ? Andrzej Radek
- Kleryków
c) Bohaterowie:
- Marcin Borowicz
- Andrzej Radek
- Bernard Zygier
- Anna Stogowska ?Biruta?

3. Elementy dorastania:
- przyjaźń ? Marcin Borowicz <-> Andrzej Radek
- Miłość ? Marcin Borowicz <-> Anna Stogowska
- Patriotyzm (Ojczyzna) ? Walka z zaborcą
- Upór (Dążenie do celu) ? Dążenie syna chłopskiego Andrzeja Radka do wykształcenia.

4. Marcin Borowicz:
1) Nauka w szkole elementarnej w Owczarach
2) Egzaminy do gimnazjum poprzedzone korepetycjami u Majewskiego
3) Umieszczenie chłopca na stancji
4) Śmierć matki ? początkowo żałoba, potem zobojętnienie.
5) Uleganie wpływom rusyfikacji
6) Pomoc Andrzejowi Radkowi zagrożonemu wyrzuceniu ze szkoły
7) Lektura zakazanych książek
8) ?Przebudzenie? podczas lekcji języka polskiego
9) Tajne spotkania u Gontalów
10) Zemsta na Majewskim
11) Matura
12) Miłość do Anny i rozpacz po jej wyjeździe wgłąb Rosji.
13) Sparcie ze strony Radka

5. Andrzej Radek:
1) Życie w Pajęczynie Dolnym
2) Pierwsze nauki u nauczyciela Paluszkiewicza
3) Nauka w szkole elementarnej w Pyrzogłowach
4) Piesza wędrówka do Gimnazjum w Klerykowie
5) Stancja i posada korepetytora u przypadkowo spotkanego Płoniewicza
6) Nauka w gimnazjum
7) Incydent na matematyce i zagrożenie wydaleniem ze szkoły
8) Pomoc ze strony Borowicza
9) Udział w tajnych spotkaniach
10) Pomoc Borowiczowi

6. Ewolucja duchowa:
- Ewolucja osobista (miłość do matki, miłość do Anny ?Biruty?)
- Ewolucja uczuć patriotycznych (Niemalże zrusyfikowany Borowicz zrozumiał swoje błędy i stał się gorliwym patriotą).

7. Metody rusyfikacji:
- zakaz posiadania polskich książek
- w szkole mówiono tylko po rosyjsku
- Częste rewizje stancji przez Rosjan
- rygorystyczne zasady w szkołach
- Faworyzowanie uczniów ulegających rusyfikacji
- tendencyjne nauczanie historii Polski, ukazujące tylko wady Polaków
- Umieszczanie w planie lekcji zajęć z języka polskiego na samym końcu
- obarczanie pamięci uczniów składem rodziny carskiej.

8. Sposoby walki młodzieży:
- Tajne spotkania młodzieży polskiej
- Nieuleganie rusyfikacji
- Czytanie zakazanych książek, nie tylko polskich ale także Szekspira, Moliera.
- nie porzucanie wiary, obyczajów

9. Pojęcia:
a) Lojalizm ? wiernopoddaństwo w stosunku do rządów zaborczych.
b) Oportunizm ? kierowanie się niepowszechnie przyjętymi zasadami, tylko tym co w danej chwili jest korzystne.
c) Konformizm ? bezkrytyczne podporządkowanie się normą w jakieś grupie, zgadzanie się z kimś.
d) Rusyfikacja ? narzucanie kultury rosyjskiej, języka rosyjskiego w celu wynarodowienia Polaków.
e) Rusofil ? zwolennik tego co rosyjskie.