Chopin- życie i twórczość

Biografia
Fryderyk Franciszek Chopin - kompozytor i pianista polski, urodzony 1 marca 1810 we wsi Żelazowa Wola koło Sochaczewa, syn Justyny z Krzyżanowskich i Mikołaja Chopina, nauczyciela pochodzącego z Francji. Był drugim z kolei dzieckiem. Kilka miesięcy po narodzinach Fryderyka cała rodzina przeniosła się do Warszawy. Muzyczny talent Fryderyka objawił się niezwykle wcześnie, porównywano go z dziecięcym geniuszem Mozarta. Mając 7 lat był już autorem dwóch polonezów (g-moll i B-dur). O cudownym dziecku pisały warszawskie gazety. "Mały Chopinek" był ozdobą i atrakcją przyjęć w arystokratycznych salonach stolicy. W latach 1823-26 Fryderyk pobierał naukę w Liceum Warszawskim, gdzie jego ojciec był profesorem. Jesienią 1826 roku został studentem warszawskiej Szkoły Głównej Muzyki. Jego wykładowca - Józef Elsner, zdając sobie sprawę z wyjątkowego talentu Chopina, pozwolił mu zgodnie z jego naturą i temperamentem koncentrować się na muzyce fortepianowej. W 1829 przebywał w Wiedniu, gdzie poznał m.in., Haslingera i dał 2 koncerty w Krtnertortheater. Z Wiednia zaś w 1831 wyjechał do Paryża. Na emigracji przebywał do końca życia, w Paryżu poznał m.in.:, L. Cherubiniego, H. Herza, , F. Hillera, , dawał publiczne koncerty oraz recitale w salonach arystokracji, zajmował się także pracą pedagogiczną. Jego pozycja jako artysty urosła w Paryżu bardzo szybko. Dzięki listom polecającym, które przywiózł z Wiednia, trafił od razu do środowiska muyzycznego, które przyjęło go bardzo życzliwie. Chopin odniósł olbrzymi sukces, z dnia na dzień stał się sławnym muzykiem Paryża. W Paryżu Chopin związał się ze sławną pisarką francuską George Sand. Był to najszczęśliwszy okres w jego życiu od czasu opuszczenia rodzinnego domu, a w jego twórczości najbardziej płodny. Powstała wówczas większość najwybitniejszych i najgłębszych dzieł Chopina. W 1838 przebywał w Palmie na Majorce, komponując m.in. Preludia. Miesiące letnie w latach 1839 i 1841-1846 spędzał w posiadłości G. Sand w Nohant. W 1848 odbył się ostatni paryski koncert Chopina w Sali Pleyela, a także koncerty w Anglii i Szkocji. W 1849 nasiliły się objawy gruźlicy, na którą Chopin chorował od lat. Kompozytor zmarł w Paryżu 17 października 1849 i został pochowany na paryskim cmentarzu P?re-Lachaise. Zgodnie z ostatnią wolą wyjęte po śmierci serce Chopina siostra jego przywiozła do Warszawy, gdzie zostało w urnie wmurowane w filar kościoła Świętego Krzyża na Krakowskim Przedmieściu.

Twórczość
Chopin tworzył niemal wyłącznie utwory przeznaczone na, instrument typowy dla okresu romantyzmu muzycznego. Geniusz polskiego kompozytora przejawił się w twórczym syntetyzowaniu elementów ówczesnej kultury muzycznej (styl brillant, polska muzyka ludowa) oraz wytyczeniu nowych dróg w twórczości fortepianowej poprzez nowatorstwo w dziedzinie harmoniki i techniki pianistycznej, a przede wszystkim w stworzeniu niepowtarzalnego, rozpoznawalnego od pierwszych taktów, stylu muzycznego. Chopin nie bawił się w skrzętne spisywanie zawodzonych w polu piosenek lub grzmiących w karczmie obertasów i mazurków (wbrew pozorom), aby "interesujące ludowe tematy" pomieścić w swych kompozycjach, on się tylko wsłuchiwał w nie całą duszą, wchłaniając w siebie ich rytmikę, melodię i archaiczny koloryt ich harmonii, tak jak się wsłuchiwał od dziecka w szumy falującego zboża, jak się wpatrywał w rozległe równiny linią ciemnych lasów zamknięte na horyzoncie, w szarozielone ugory, w szare przydrożne wierzby, złote ścierniska, przetykane w jesieni srebrną nicią babiego lata... Sztuka Chopina stała się i jest ideałem muzyki narodowej; była jednak także jeszcze czymś więcej: nie tylko bowiem pokazała żywą moc narodu, nam o samych i innych o nas mówiąc najsilniejszym i najbezpośredniejszym, bo na uczcie działąjącym językiem tonów, ale stała się dla innych nauką i wzorem, a dla nas narodowym skarbem. Wśród wczesnych utworów Chopina ważne miejsce zajmują dwa koncerty fortepianowe, w których pomimo klasycznej formy i stosowania formuł modnego wówczas stylu brillant, widoczny jest indywidualny, romantyczny styl kompozytora. Niezwykle ważne miejsce w twórczości Chopina zajmują miniatury taneczne. Obok walców, są to głównie mazurki i , a także inne tańce o mniejszym znaczeniu (np. bolero, tarantela). Nawiązując do gatunku wywodzącego się z końca XVIII w., kompozytor stworzył 57 mazurków będących miniaturowymi arcydziełami muzyki fortepianowej. Stylizował w nich tańce mazurowe , czerpiąc inspiracje z ich rytmiki, melodyki, budowy i cech tonalnych. W pierwszych polonezach Chopin nawiązał do gatunku tańca narodowego, tworzonego m.in. przez J. Elsnera i K. Kurpińskiego, oraz do stylu brillant. Kolejne polonezy (np. opus 40) charakteryzuje heroizm oraz tragizm, ostatnie zaś, wielkie polonezy (opus 44, 53, 61) należą do gatunku poematu fortepianowego, o wielorakich środkach techniki kompozytorskiej i bogactwie wyrazowym. Wśród miniatur nietanecznych Chopina istotne znaczenie mają 24 etiudy wydane w dwóch zbiorach (osobno skomponował jeszcze 3 etiudy), w których, obok trudności technicznych i wirtuozostwa, na pierwszy plan wysuwa się również kantylena, nowatorstwo w dziedzinie harmoniki i kolorystyka ruchu. Cykl 24 preludiów we wszystkich 24 tonacjach stworzył Chopin głównie podczas pobytu na Majorce. Charakteryzują się one różnorodnością kategorii wyrazowych: od kantylenowego liryzmu (np. Preludium Des-dur) po burzliwy dramatyzm (Preludium d-moll). Gatunek nokturnu stworzony przez J. Fielda kontynuował Chopin w swych 19 nokturnach. Cechuje je ornamentalna melodyka, wykorzystanie techniki wariacyjnej oraz głównie trzyczęściowa forma. Pokrewne wyrazowo nokturnom są Berceuse Des-dur i Barkarola Fis-dur. Nowy gatunek muzyki fortepianowej stworzył Chopin w 4 balladach. Bezpośrednie inspiracje kompozytora utworami literackimi (np. balladami A. Mickiewicza) nie są w pełni udowodnione. Niewątpliwie jednak występuje w balladach zjawisko narracyjności, wyrażające się m.in. w ciągłości linii melodycznej, występowaniu silnych kontrastów dynamicznych i fakturalnych (Ballada F-dur). W scherzach - poematach fortepianowych o rozbudowanych rozmiarach - Chopin nawiązał do gatunku znanego z muzyki klasycznej jedynie przez zastosowanie trójdzielnego metrum i formy repryzowej. Utwory te uzyskały jednak nowe kategorie wyrazowe: demoniczność, burzliwość (Scherzo h-moll, Scherzo b-moll). W sonatach Chopin wykorzystał założenia formy klasycznej, włączając jednak marsz żałobny jako 3. część Sonaty b-moll oraz komponując finał tej sonaty jako odrębną w swym wyrazie część o charakterze etiudowym. Pieśni Chopina stały się wzorem polskiej pieśni romantycznej. Kompozytor wykorzystał w nich teksty współczesnych mu poetów. Wielka popularność muzyki Chopina, istniejąca już za jego życia, trwa nieprzerwanie do dnia dzisiejszego. Muzyka Chopina symbolizowała w okresie zaborów uczucia patriotyczne, jej kult znalazł odbicie w powstaniu Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. F. Chopina w Warszawie (1927) oraz Instytutu im. F. Chopina. Od 1946 odbywa się Festiwal Chopinowski w Dusznikach, od 1959 w Mariańskich Łaźniach. W interpretacji wykonawczej utworów Chopina wyróżniły się rozmaite nurty - do głównych należą nurt romantyczny oraz klasycyzujący, jednak wielość interpretacji wykonawczych muzyki Chopina stała się przedmiotem licznych klasyfikacji. Twórczość Chopina, wyjątkowa poprzez przekazane w niej bogactwo kategorii wyrazowych i emocjonalnych, wywarła szeroki wpływ na muzykę i 1. połowy XX w.

Historia Konkursów Chopinowskich
Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina jest jednym z najstarszych na świecie konkursów muzycznych o wielkim prestiżu. Inicjatorem Konkursów Pianistycznych im. Fryderyka Chopina był prof. Jerzy Żurawlew -wybitny polski pedagog i kompozytor. Pierwszy konkurs odbył się w 1927 roku w Filharmonii Warszawskiej i tu co pięć lat odbywały się następne, aż do wybuchu wojny. Pierwszy powojenny (a IV z kolei) przeprowadzono w ocalałej sali budynku "Roma" przy ul. Nowogrodzkiej tymczasowej siedzibie Filharmonii. Konkurs ten stał się punktem kulminacyjnym obchodów Roku Chopinowskiego w setną rocznicę śmierci wielkiego kompozytora. Następny konkurs odbył się w 1955 roku w odbudowanej Filharmonii Warszawskiej , która urosła wkrótce do rangi instytucji narodowej. Od 1955 roku Międzynarodowe Konkursy Pianistyczne im. Fryderyka Chopina odbywają się w Filcharmonii Narodowej , bez zakłóceń co pięć lat.Od 1957 roku Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina należy do Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych z siedzibą w Genewie.
Kalendarium

Rok 1830. Chopin ma 20 lat i niedługo opuści swój kraj. W trakcie ostatnich miesięcy spędzonych w ojczyźnie komponuje 2 walce: As-dur - utrzymany w tradycyjnym duchu walca oraz drugi - e-moll - bardziej niespokojny, jakby naznaczony piętnem bolesnych przeczuć. Z tego samego okresu pochodzą mazurki op. 6. Gatunek ten zawsze był bardzo bliski sercu kompozytora, stwarzał wspaniałą okazję do wyrażania w dźwiękach różnych kolorytów polskości. Mazurki z op. 6 są doskonałym tego dowodem. W lipcu 1830 r. Chopin odwiedza Żelazową Wolęi dom w którym się urodził. Mniej więcej w tym czasie pisze 2 nokturny: delikatny w swej naturze b-moll oraz Es-dur z melodyką przeniesioną jakby z kompozycji na skrzypce i wiolączelę.

Mija powoli rok 1830. Chopin wyrusza do Wiednia. Komponuje tam nokturn cis-moll utrzymany w nastroju odpowiadającym stanowi ducha 20-letniego człowieka, który ma poczucie, że nigdy już więcej nie zobaczy swego kraju. W podobnym duchu komponuje we Wiedniu swego nowego poloneza [Ges-dur] i wtedy właśnie dociera do niego wiadomość o wybuchu powstania listopadowego co niewątpliwie wpływa na heroiczno-dramatyczny charakter utworu. W mieszkaniu wynajętym na Kohlmarkt, centralnym punkcie Wiednia, Chopin powraca do swoich pięciu mazurków op. 7, które zaczął komponować w Polsce, a które ukończy w roku 1831. Stanowią one znakomity przykład stylizacji polskiego folkloru. Dla Chopina mazurki są najlepszą okazją do wyrażenia swej duchowej jedności z ojczyzną.

Pierwsze lata Chopina na emigracji. Znalazły one odzwierciedlenie w twórczości dwudziestoletniego kompozytora. Nostalgiczny nastrój, jaki ogarnął go w Wiedniu, odcisnął piętno na pisanych pod koniec 1831 roku pieśniach, takich jak: "Smutna rzeka" i "Narzeczony" do słów Stefana Witwickiego. Oba utwory dotykają tematu śmierci. Prawdziwą zaś perłą liryki wokalnej jest napisana w tym czasie "Piosenka litewska" z tekstem Ludwika Osińskiego, rodzaj scenki dramatycznej, w której muzyka podąża za treścią słów. W okresie wiedeńskim Chopin pisze przejmujący smutkiem, ale i śmiałymi rozwiązaniami harmonicznymi, Walc a-moll (warto podkreślić, że choć utwór powstał w stolicy walca, jest krańcowo odległy od modelu walca wiedeńskiego). Już po wybuchu powstania listopadowego Fryderyk komponuje Scherzo h-moll, w którym z dynamicznymi częściami skrajnymi kontrastuje łagodna część środkowa, z cytatem z jednej z najpiękniejszych polskich kolęd - "Lulajże Jezuniu". W Wiedniu też - w 1931 roku - powstał równie ekspresyjny, przesiąknięty nostalgią Noktur H-dur. Podobnie jak w w niemal wszystkich utworach pisanych w tym czasie w stolicy Austrii, swoją tęsknotę za ojczyzną Chopin zamienia w liryczne, wyrafinowane muzyczne frazy.

Rok 1831 to niezwykle płodny okres w twórczości Chopina. Ukończył wówczas rozpoczęte jeszcze w Warszawie ambitne dzieło: 12 etiud opus 10. Bardzo podziwiał "Das vohltemperierte Klavier" Jana Sebastiana Bacha i wpływ tej muzyki na jego etiudy wydaje się znaczący. Ogromny jednakże ładunek emocjonalny, który Chopin wniósł do tych kompozycji, nadaje im wyjątkową szlachetność artystyczną. Odbija się w nich patetyczny heroizm, siła twórcza, namiętność, tragizm, cierpienie, tęsknota, fantazja. Forma etiudy była w czasach Chopina bardzo modna. O ile jednak etiudy Czernego czy Clementiego wydają się komponowane jako ćwiczenia techniczne służące osiąganiu wirtuozerii, o tyle Chopin wręcz je rewolucjonizuje. I one także służą celom praktycznym, wyróżnają się jednak niezwykłą artystyczną ekspresją.

W końcu czerwca 1831 r. Fryderyk Chopin opuszcza Wiedeń, jedzie do Salzburga, a stamtąd do Monachium i Stuttgartu, gdzie dowiaduje się o klęsce powstania listopadowego. Późną jesienią przybywa wreszcie do Paryża. W czasie tej długiej podróży kończy dwa nokturny, które rozpoczął jeszcze w Wiedniu: F-dur op. 15 nr 1 i Fis-dur op. 15 nr 2. Utwory te znakomicie oddają stan ducha młodego, zaledwie 21-letniego kompozytora, który bardzo przeżywa pierwsze chwile wygnania. Pierwszy z nokturnów jest dramatyczny, pulsuje namiętnościami, drugi - bardziej wyciszony, szuka nadziei w mroku nostalgii. W obu jednak wyczuwa się ogromne napięcie emocjonalne. Po przyjeździe do Paryża Chopin poznaje starszego o dwa lata wiolonczelistę Auguste'a Franchomme'a. To dla niego i z nim skomponuje swój pierwszy francuski utwór: Grand Duo Concertant na fortepian i wiolonczelę na tematy z "Roberta Diabła" - słynnej opery Giacomo Meyerbeera, którą Chopin oglądał w Operze Paryskiej. Ukończony w 1832 r. błyskotliwy, wirtuozowski utwór, zadziwia muzyczną ekspresją.

W roku 1832 r. Fryderyk Chopin mieszkał już w Paryżu, lecz stale tęsknił za Polską. Wyrazem tej tęsknoty był m.in. napisany wówczas Nokturn g-moll op. 15 nr 3 - utwór o niepokojącej atmosferze, pełen bólu i tragizmu. Pod koniec tego samego roku Chopin skomponował Walca Ges-dur op. 70 nr 1, a wkrótce po tym przystąpił do pracy nad Rondem Es-dur op. 16, ukończonym już w roku następnym. Ten ostatni utwór wskazywał na powrót Chopina do formy z okresu spędzonej w Warszawie młodości. Odnaleźć tu można elegancję i wirtuozerię, pod którymi kryje się niezwykłe bogactwo emocji. Z 1833 r. pochodzą również Wariacje Es-dur na temat "Je vends des scapulaires" - melodii z opery Ferdinanda Herolda "Ludovic".

W 1833 r. Fryderyk Chopin już od dwóch lat mieszkał w Paryżu. Jego pierwszy koncert okazał się wielkim wydarzeniem: młody artysta odniósł sukces jako kompozytor i pianista. Za tym triumfalnym występem poszły zaproszenia na kolejne recitale. Częste występy poprawiły sytuację finansową artysty, który mógł się teraz przeprowadzić z Cite Bergere do przestronnego apartamentu przy Chaussee d'Antin 5 i poświęcić kompozycji ze zdwojoną energią. Ale jego myśli i uczucia stale powracały do Polski. Tę nostalgię słychać w powstałej wtedy serii czterech Mazurków: B-dur, e-moll, As-dur i a-moll z op. 17. Wprawdzie jeszcze pierwszy tchnie energią i optymizmem, ale trzy pozostałe przepełnione są wyraźnie smutkiem i melancholią. W pierwszym okresie paryskim powstały również utwory pasujące swoim wdziękiem i elegancją do atmosfery paryskich salonów. Takie jest np. Bolero C-dur op. 19 skomponowane na prośbę księżnej Flahaut w duchu panującej wówczas mody na "hiszpańskość". Ale najbardziej reprezentatywną kompozycją tego okresu jest Walc Es-dur op. 18 zwany Grande Valse Brillante - utwór o złożonej konstrukcji, opartej na szeregu zmieniających się epizodów. Wirtuozeria i błyskotliwość muzyki maskowały jednak wewnętrzne cierpienie i rozdarcie. W pochodzącym z tego okresu liście do przyjaciela Chopin pisał bowiem: "Wesoły jestem na zewnątrz, ale w środku coś mnie morduje, jakieś przeczucia, niepokoje, tęsknota ..."