Co rozumiemy pod pojęciem bonapartyzm?

Bonapartyzm ?to XIX-wieczna francuska frakcja polityczna; także monarchistyczna ideologia polityczna inspirowana dokonaniami Napoleona I. Bonapartyzm w węższym sensie to frakcja polityczna dążąca wskrzeszenia we Francji cesarstwa pod rządami rodziny Napoleona Bonaparte i jego bratanka Ludwika (Napoleona III). Bonapartyzm w szerszym sensie to ideologia polityczna głosząca potrzebę istnienia scentralizowanej, silnej nowoczesnej monarchii, która stawia sobie za zadanie odpowiadać potrzebom ludu. Bonapartyzm to pewien typ systemy politycznego, którego pomysłodawcą jest Napoleon III. Jego istota polega na rządach charyzmatycznej jednostki, która nie legitymizuje swojej władzy dzięki woli Boga, lecz dzięki woli ?suwerennego narodu?, wyrażanej w postaci referendów. Bonapartyzm to system demokratyczny, lecz antyparlamentarny, gdzie parlamentu nie ma w ogóle lub gdzie jest on sprowadzony do karykaturalnej postaci kwiatka od cesarskiego kożucha. Wraz z końcem epoki napoleońskiej postać i nazwisko Napoleona bynajmniej nie przestały być ważkimi czynnikami w polityce francuskiej i europejskiej. A los wygnańca i upływ czasu, zacierający we wspomnieniach współczesnych pełnię prawdy o konsulacie i cesarstwie, przysporzył nowej świetności legendzie Napoleona. Choć dzieje legendy napoleońskiej i historii politycznego bonapartyzmu (rozumianego jako dążenie do przywrócenia dynastii Bonapartych ..na tron oraz do restytucji cesarstwa wraz z jego założeniami ustrojowymi, instytucjami oraz ludźmi wiernymi jego tradycjom) splatały się ze sobą w taki sposób, że trudno rozdzielić wątki legendy i wątki bonapartyzmu, to jednak nie należy ich ze sobą utożsamiać. Nie zawsze współtwórcy, głosiciele, propagatorzy czy użytkownicy legendy mieli takie same cele, jakie przyświecały zwolennikom dynastycznej restauracji Bonapartych. Legenda napoleońska była w dziewiętnastowiecznej Francji siłą na tyle realną, że narzucała się wprost myśl o jej wykorzystaniu nawet dla celów z politycznymi zamierzeniami bonapartystowskimi bynajmniej nie zbieżnych ,by nie powiedzieć - wręcz z nimi sprzecznych. Wielu spośród bonapartystów i głosicieli napoleońskiej legendy nie dostrzegało sprzeczności między twierdzeniem o spełnieniu przez Napoleona rewolucyjnego posłannictwa Francji a faktem sięgnięcia przezeń po władzę dyktatorską. Dyktatura wydawała im się nieuniknionym etapem przeobrażeń władzy rewolucyjnej. Poglądy takie pojawiały się zresztą i wcześniej, w przedtermidoriańskim i potermidoriańskirn okresie rewolucji. Myślano wówczas ? rzecz oczywista ? o innym typie i o innej funkcji dyktatury, niemniej jednak pozostaje faktem, że myśl o dyktaturze narzucała się ludziom wyczuwającym klimat tej epoki. Robespierre zwracał uwagę na niebezpieczeństwo przerodzenia się rewolucji w jednoosobową dyktaturę. Już w 1792 roku pisał: ?Wolę ludowe zgromadzenie przedstawicielskie, obywateli wolnych i szanowanych oraz króla ? niż lud zniewolony i poniżony pod kijem arystokratycznego senatu lub dyktatora. Nie przekładam Cromwella ponad Karola I??.Osobliwe odmiany losów bonapartyzmu politycznego nie pokrywały się z dziejami legendy napoleońskiej, która nie zanikała wtedy, gdy bonapartyzm schodził ze sceny politycznej, ale stawała się też pożywką, gdy na nią powracał. I legenda i bonapartyzm polityczny czerpały na swój sposób siły z tego samego podłoża społecznego, z tych samych pokładów pamięci narodowej.