Różne oblicza romantycznej młodości. Dlaczego romantycy umierali młodo?

W romantyzmie niemal synonimem młodości był bunt. Młodzi buntowali się przeciwko temu, co już poznane, przeciw utartym schematom i autorytetom. Nie akceptowali starszych i ich poglądów, uważali, iż tylko oni mają rację i stwarzają nową, lepszą rzeczywistość. Niemiecki przedstawiciel tego nurtu powiedział: "Młodości zarzuca się często, ze wierzy, iż świat zaczyna się dopiero od niej, ale starość wierzy jeszcze częściej, iż świat kończy się razem z nią".

Świat romantyków był pełen uczuć, zapału, entuzjazmu i fantazji. Potrafili stawić czoła wszystkiemu, wierzyli w swoje siły i przekonania, pragnęli wolności jednostki, ale w swoich działaniach solidaryzowali się i byli w stanie poświęcić się dla dobra ogółu, czuli jedność swojego pokolenia. "Młodość jest zawsze pełna samozaparcia" - słowa Aleksandra Hercena, rosyjskiego poety nurtu romantycznego. Życie młodego człowieka w tym okresie to nie tylko wielkie plany i działanie, ale również wiele problemów. Jednym z nich była samotność. To właśnie te problemy sprawiały, że wielu romantyków o słabej psychice, którzy nie potrafili sprostać wyznaczonym przez siebie wielkim celom i spełnić swoich marzeń postanawiało popełnić samobójstwo.

Romantycy byli ludźmi o wielkiej wrażliwości, uczuciowości i namiętności, małe niepowodzenia przeżywali bardzo głęboko i mocno. Szybko się zakochiwali, a gdy miłość nie okazywała się szczęściem, przeżywali ogromne cierpienia emocjonalne a jedyną drogą na rozwiązanie problemu stawało się targnięcie na własne życie. Kolejnym potwierdzeniem na to, iż romantycy żyli krócej niż ludzie żyjący dziś. Średnia długość życia wynosiła wtedy przeciętnie 35-40 lat i była wynikiem niskiego poziomu higieny, licznych epidemii, chorób i wojen. Sam Mickiewicz umarł najprawdopodobniej na syfilis, a Słowacki na gruźlicę.

"Oda do młodości" Adama Mickiewicza jest utworem z gatunku liryki bezpośredniej, ponieważ znajdują się w niej liczne zwroty do czytelników, wykrzyknienia. Jest ona pewnego rodzaju manifestem światopoglądowym wchodzącego w dorosłe życie młodego pokolenia romantyków.

Przedstawione są w niej dwa ścierające się światy "młodych" i "starych". Poeta wierzy w postęp ludzkości, dążenie do powszechnego szczęścia i jest przekonany ze "ze słabością" należy "łamać się za młodu". Słowa 'gwałt niech się gwałtem odciska" brzmią jak pobudka dla tych, co czekają na zachętę do walki o wolność. Oda wzywa do zbiorowego działania, stawia szczytne ideały. Mickiewicz od czytelników oczekuje podporządkowania celów osobistych dla dobra ogółu, w młodości widzi braterskość powiązanych serc, która daje gwarancję na powodzenie włożonego wysiłku w proces przebudowy świata.

Młodość jest tu potraktowana nie jako kategoria wiekowa, lecz stan ducha. Jest wartością kreacyjną. Umożliwia stworzenie "świata ducha", posiada niemal boski charakter. Z młodych lat bije entuzjazm, zapał, wyzwalają one energię do czynu i wolę działania. Młodzi są nastawieni entuzjastycznie do świata, pełni wiary i optymizmu, są odważni i zdecydowani. Ich świat jest pełen koloru, marzeń, zapału i nadziei. Cechuje go nieprzeciętność, czułość i namiętność.

Końcowy akcent "Ody do młodości' zawiera wizję powstającego nowego świata, zamyka wiersz radosną nutą, określa nastrój utworu i daje mu siłę rewolucyjnego optymizmu. Niektóre z użytych przez poetę sformułowań określających młodość używane są po dziś dzień, na przykład: ?Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga?.

Kolejnym utworem Mickiewicza pokazującym oblicze młodości może być ballada "Romantyczność". Jest swoistym manifestem wrażliwości. Jej treść można podzielić na dwie części: opis przeżyć Karusi i polemikę narratora ze Starcem. Karusia to młoda dziewczyna, której ukochany umarł. Jednak wierzy ona, że Jasiek wciąż jest przy niej, że kocha ją nawet po śmierci, że przychodzi do niej tak jak za życia. Jest ona nieszczęśliwa gdyż czuje się osamotniona, jest skłócona ze światem. Wokół dziewczyny gromadzi się tłum prostego ludu z miasteczka.

Lud wierzy w objawienia Karusi i identyfikuje się z nią:
"Mówcie pacierze! krzyczy prostota
Tu jego dusza być musi."

Gmin wskazuje na to, że prawdziwa miłość nie zna granic, trwa nawet po śmierci. Młodość przedstawiona w tym utworze jest to czas nieszczęśliwy, pełen cierpień. W drugiej części tekstu narrator dyskutuje ze Starcem, który szydzi z całej sprawy, wyśmiewa zabobonność ludu i brednie dziewczyny. Jest przedstawicielem klasyków. Głosi, że według nauki duchów po prostu nie ma, jego atrybutami są oświeceniowe "szkiełko i oko".

Narrator przedstawia zupełnie inne poglądy. Wyraźnie oddziela świat rozumu od świata wiary, serca i uczuć. Jako argumentów używa dwóch głównych pojęć romantycznych: uczucia i wiary. "Dziewczyna czuje" a gmin "wierzy głęboko". Kwintesencją ideologii, która zmieniła ówczesną hierarchię wartości są słowa "czucie i wiara silniej mówią do mnie, niż mędrca szkiełko i oko". Dowodzi istnienia świata niedostępnego rozumowemu poznaniu, wskazuje na emocje, uczucia, stany ducha i intuicję, które zastępują intelektualną sferę poczynań. Na końcu formułuję wypowiedź, która staje się zwrotem wyrażającym światopogląd typowo romantyczny - "Miej serce i patrzaj w serce!". Poeta nakazuje kierować się sercem i doznaniami.

Nie tylko Adam Mickiewicz pisał o młodości. Również Juliusz Słowacki w swoim utworze "Kordian" przedstawia młodość. Wiek młodzieńczy opisany w monologu tytułowego bohatera w akcie pierwszym sceny pierwszej przedstawiony jest jako okres rozdarcia, nieustannego dokonywania wyborów. Kordian to piętnastolatek, lecz po jego wypowiedzi możemy stwierdzić, że jest to młodzieniec nad wiek dojrzały i znudzony życiem. To oderwany od rzeczywistości marzyciel. Pragnie on dokonać wielkich czynów, lecz niestety nie ma możliwości zrealizowania swoich fantazji, gdyż jest zupełnie pozbawiony zdolności działania.

Być może właśnie znalezienie jakiegoś celu odblokowałoby tą barierę, lecz Kordian niestety nie może go znaleźć. Modli się:
"Boże! Zdejm z mego serca jaskółczy niepokój,
Daj życiu duszę i cel duszy wyprorokuj".

Chce dokonać czegoś wielkiego by wyróżnić się na tle społeczeństwa. Ciągle błądzi, marzy i zadaje pytania, na które nie może znaleźć odpowiedzi, jest pełen zwątpienia i ma myśli samobójcze. Kordian chce się bohatersko poświęcić dla dobra ogółu. Młodość w "Kordianie" charakteryzuje się egzaltacją, niedosytem wrażeń, rozczarowaniem światem i wewnętrznym rozdarciem.

Romantyczna młodość charakteryzuje się niezwykłą egzaltacją i namiętnością. W każdym z tych trzech utworów jest ona pokazana z innej strony. Podniesiona do rangi pierwiastka boskiego, jest godna napisana do niej ody. Pokazana jako czas wielkich czynów, walk o wolność swoją i całej zbiorowości i miłowania swobody:
"Witaj jutrzenko swobody,
Zbawienia za tobą słońce".

Młodzieńcy powinni się solidaryzować, najważniejsza, bowiem jest przyjaźń i braterskość. Jest siłą motoryczną, która napędza do chęci zmieniania świata. W balladzie "Romantyczność" jest wiarą w moc i potęgę uczuć. Mickiewicz mówi w niej, że świat powinno się pojmować nie rozumem, lecz sercem. Pokazane jest tu również cierpienie, tak bardzo znane romantykom, cierpienie związane z utratą ukochanej osoby. Zaś młodość Słowackiego to poszukiwanie samego siebie i spełnianie marzeń. Jest ona pełna rozczarowań i rozdarcia wewnętrznego. Wobec tego młodość, to nie tylko szczęście i radość, ale również cierpienie i rozczarowanie.