Pułapki władzy. Dlaczego Zenon ponosi klęskę jako polityk i jako człowiek?

Sięgając po władzę wszelakiego rodzaju musimy zdać sobie sprawę z pokus i niebezpieczeństw czyhających za jej potęgą. Ulegając żądzom, bezwzględności wobec innych wsączamy truciznę terroru we własną duszę, aż ostatecznie niezależnie od naszej początkowej dobrej lub złej woli chylimy się ku upadkowi. Cóż zatem kryje się za całym majestatem władzy i jak należy postępować by nie polec na płaszczyźnie moralnej czy społecznej?

Główny bohater powieści 'Granica' Z. Nałkowskiej, Zenon jest człowiekiem niepotrafiącym sprostać życiu i wyzwaniom jakie stawia ono przed nim. Słabość psychiczna bohatera, którą dziedziczy po ojcu stanie się przyczyną jego klęski, do której niechybnie przyłożył rękę[ się sam przyczynił ]. Zenon tworzy obraz siebie samego jako idealistę, człowieka przejmującego się losem innych, najbardziej potrzebujących jednakże jest to tylko zewnętrzna maska, którą przybiera by ukoić zmęczoną duszę. Wszelkie jego działania nie są podyktowane dobrą wolą czy pragnieniem niesienia bezinteresownej pomocy ale koniecznością, by osiągnąć cele. Z biegiem czasu przybiera on coraz to nowe maski, wiruje na karuzeli pragnień i życzeń, mających się spełniać ku jego uciesze i właśnie to powoduje coraz to głębszą przepaść psychiczną. Przepaść ta polega na zamazywaniu obrazu samego siebie, gubieniu własnej tożsamości, a świat kręcący się dookoła także rozmywa się przed nim. Rodzi to wewnętrzne konflikty, którym Zenonowi coraz trudniej jest sprostać, przekracza granice zza której powrót jest niemożliwy. Jest to przykładowa ? zatruta studnia?, która nęci spragnionych ale nie syci, zaś skutki napicia się z niej są straszliwe.

Ziembiewicz balansuje na granicy ludzkiej wytrzymałości, także innych ludzi, czego dowodem jest jego nieudolność w stosunku do kobiet jego życia. Romansuje on z Justyną Bogutówną, jednocześnie kochając, bądź udając miłość do Elżbiety. Faktem jest, że nie potrafi on prawdziwie kochać kogoś, poświęcić się całkowicie dla miłości. Stając się kochankiem Justyny rani swoją żonę, zaś porzucając kochankę zadaje ból przeświadczonej o jego oddaniu kobiecie. Jego działania ranią innych, stwarzają patową sytuację, której Zenon nie jest w stanie sprostać. Groteskowość całej sytuacji polega na tym, że bohater nie kocha nikogo prócz samego siebie, jest człowiekiem pustym i wypalonym wewnętrznie. Żona staje się dla niego obowiązkiem, w jego słowach nie czuć miłości do niej ? chcesz znowu coś powiedzieć o miłości, którą należy się rządzić, o ?drugim człowieku?- tak??. Zenon sprawia wrażenie osoby, która nie dorosła do życia, która pragnie się cieszyć przyjemnościami, być obsypywana sztucznymi pochlebstwami niż prawdą, choć bolesną ale podającą z ust kobiety, która go kocha. Problem wyboru kobiety stanowi dla niego osobiste wyzwanie, musi go rozwiązać by dalej egzystować na nurcie społecznym. Tutaj ponosi jednakże klęskę, nie zdając sobie sprawy z uczuć jakimi mogą go darzyć ludzie, a jakie są mu obce. Jest swego rodzaju zwierciadłem bez odbicia, można mu się przyglądać ale nigdy nie zobaczy się siebie w swojej prawdziwej naturze.[ jest to swego rodzaju błąd logiczny- wyjaśniam ?nic do niego nie dociera, gubi on uczucia innych nic nie dając w zamian, jak studnia bez dna, o] Zatem klęska na płaszczyźnie bycia dobrym człowiekiem jest bliska, Zenon staje się pusty, nieczuły na potrzeby innych powoli i powoli zanika. To właśnie pragnienie posiadania obu kobiet, potrzeba posiadania osób na własny użytek przekształca go w nieczułego, zobojętniałego człowieka.

Kariera polityczna bohatera jest głównym motorem jego poczynań, jego życie układa się wedle zamierzonego przezeń sukcesu. Mimo talentów jakie Zenon posiadał, jego pracowitości i zdolności, staje się on powoli marionetką w rękach innych ludzi. Jego słaba postawa wobec tekstów i artykułów umieszczanych w jego gazecie uniemożliwia mu sprawne pełnienia funkcji redaktora naczelnego 'Niwy'. Początkowo odnosiwszy sukcesy, staje się coraz bardziej zależny od otaczających go osób, a brak obiecanej pożyczki dodatkowo pogłębia jego klęskę na polu politycznym. Bezbronność wobec kolei losu, ukazuje jak słabym był on politykiem, faktycznie nie posiadającym żadnej władzy nad innymi. Ziembiewicz ma mylne wyobrażenie o swojej roli jaką może dokonać wobec innych osób, nie jest bynajmniej zbawcą najuboższych warstw społecznych, jego wyobrażenie o sobie samym jest bardzo mylne. Swoją rezygnację z celów, pewne zwątpienia w decydujących momentach tłumaczy istniejącym stosunkiem społecznym; podziałem na biednych i bogatych. W tym momencie Zenon uznaje, że jako idealista nie ma większych szans na sukces i że trzeba postępować według określonych reguł i zasad, by odnosić sukcesy. Decyzja o usunięciu ciąży Justyny także spowodowana jest jego karierą polityczną; zatraca się on jako człowiek, by zaistnieć jako polityk, osoba o wysokim statusie społecznym. ?Zenonie-ty nie widzisz tego, ty zapomniałeś. Ale wszystko, czego nie chciałeś, jest teraz po tej samej stronie co ty?. Słowa te świadczą o klęsce bohatera jako człowieka polityka. Będąc słabym wewnętrznie stracił wszystko do czego z początku dożył, słowa o porażce są tym dotkliwsze gdyż podają z ust osoby, która go darzy miłością. Zenon już przekroczył granicę, napił się z ?zatrutej studni?, piętno jego własnego istnienia jest naznaczone za zawsze.

Bohater nie umiał skorzystać z danych mu talentów, uległ własnym pragnieniom, odtrącając uczucia innych postępował w pogłębiającej się apatii. Władza, która była mu dana z początku została mu odebrana wraz z jego niegodziwymi postępkami, które on uważał za słuszne; wszelkie uczynki w jego przekonaniu właściwe były jedynie sposobem na osiągnięcie na celów. Zenon nie mógł dać innym radości, uciechy życia gdyż sam był w głębi duszy pusty. Ponosząc klęskę jako człowiek nie mógł odnieść zwycięstwa jako polityk, bo nie można rządzić nie mając władzy nad samym sobą. To właśnie jest cały majestat władzy; zawsze powraca ona do nas ze zdwojoną siłą i niszczy, gdy w świadomości nie pozostawimy miejsca na poczucie moralności i miłość do drugiego człowieka.