Porównywanie systemów kształcenia wybranych państw.

PORÓWNANIE SYSTEMÓW KSZTAŁCENIA WYBRANYCH PAŃSTW

PEDAGOGIKA PORÓWNAWCZA I INTEGRACJA EUROPEJSKA
WYKŁADY
Oświata stoi w obliczu wielkiego wyzwania. Globalizacja warunków życia, wspólnota wielokulturowa oraz błyskawicznie postępujący rozwój gospodarczy i techniczny stawiają uczniom i nauczycielom na całym świecie nowe wymagania.

1. W POSZUKIWANIU NAJLEPSZEJ SZKOŁY – NA CZYM POLEGA FENOMEN SZWEDZKIEJ SZKOŁY?

> szkoła była od zawsze ulepszana,
> finansowanie szkół – np. Niemcy i Japonia wydają 50% mniej na szkołę niż USA i mają lepsze rezultaty kształcenia, ponieważ tam dotuje się przede wszystkim nauczyciela – urzędnika państwowego, osobę ważną, w USA natomiast dotuje się budynki i administrację,
> czas funkcjonowania szkoły – 240 dni/rok - Japonia (od poniedziałku do soboty włącznie)
- 210 dni/rok – Niemcy,
- 180 dni/rok – USA (2 miesiące przerwy w nauce)
> HOLANDIA – efektywne nauczanie języków obcych – już w podstawówce: j. angielski, j. niemiecki i j. Francuski,
- najwyższy w Europie poziom nauczania matematyki – królowej wszystkich nauk,
> poza Europą - AUSTRALIA > zjawisko "chcianej szkoły", aura wokół szkoły = "miejsce zabaw, przygody i poszukiwań; pogodna i szczęśliwa młodość" (np. uczeń nie idzie do odp. jeśli nie jest przygotowany i nie chce)


> SZKOŁA SZWEDZKA – jej fenomen:

1.Opieka socjalna:
- od 30 lat w skali europejskiej najwięcej funduszy na oświatę i służbę zdrowia jest tu przeznaczanych,
- 1995 r. - Szwecja wstępuje do Unii, ale nie używają Euro,
- Państwo nie finansuje szkół bezpośrednio. Jednostki administracji terenowej dysponują środkami na działalność szkolną, przyznając globalnie budżet na potrzeby każdej szkoły. W gestii państwa są "fundusze kompetencyjne", aby wyrównywać różnice między gminami oraz pieniądze na doskonalenie nauczycieli i środki specjalne dla uczniów upośledzonych umysłowo.
- społeczeństwo przyjęło dotację – wszystkie dzieci na wszystkich poziomach kształcenia uczą się bezpłatnie - nauka w szkołach państwowych jest bezpłatna. Ani uczniowie, ani ich rodzice nie ponoszą kosztów materiałów dydaktycznych, posiłków w szkole, opieki medycznej, transportu do szkoły itd.
- Wszyscy uczniowie w wieku od 16 do 20 lat uczący się w szkole średniej korzystają z państwowego stypendium naukowego.
- 1% - to szkoły prywatne,
- dzieci otrzymują śwaidczenia od gminy bezpłatnie (np. po 2 komplety podręczników, itp.),
- ławki i krzesła są dopasowane do potrzeb dzieci,
- otrzymują wyprawkę – długopisy, farbki, ołówki, itp.,
- rodzice na każde dziecko otrzymuja stypendium szkolne dotowane przez państwo (im starsze dziecko tym wieksze stypendium),
- szkoły średnie – również stypendium dla uczniów,
- dowóz i przyjazd ze szkoły jest opłacany przez gminę, darmowe posiłki i napoje (zimne i gorące), obiady
- dzieci idą do szkoły od 7 roku życia (też Holandia, Polska, Finlandia),
- wyposażenie – przestronne sale, doskonałe wyposażenie (ksero, skanery, komputery, faksy – absolutny dostęp),
- biblioteka – komputeryzacja,
- jest bardzo głośno w tej szkole – praca jest w 2 grupach,
- finanse – jeśli rodzina ma kłopoty finansowe to rodzice piszą podanie, np. o komputer i gmina, po zbadaniu faktycznego stanu rzeczy, finansuje ten wydatek (obowiązuje tylko w przypadku zgłoszenia oświatowego lub zdrowotnego),
- płatny urlop macierzyński i wychowawczy – zarówno matka, jak i ojciec (450 dni),

2."Psychologia szkoły":
- nie ma ocen,
- pierwsze oceny pojawiają się w 7-9 klasie,
- opieka nad dzieckiem jest oferowana już od 1-3-go roku życia (tzw. OCHRONKI, przedszkola komunalne, które może założyć każda osoba fizyczna po krótkim szkoleniu, np. studentki),
- przedszkole – najwięcej jest 6-ciolatków,
- szkoła: 9-cioletnia (podział: 1-3=szczebel niższy, 4-6=szczebel średni, 7-9=szczebel wyższy); 1-6 = odpowiednik szkoły europejskiej,
- 2-3-letnia szkoła średnia,
- kursy uzupełniające,
- oceny – 3 podstawowe (same oceny pozytywne):
* promująca,
* promująca z wyróżnieniem,
* promująca ze szczególnym wyróżnieniem
- uczeń uczy się na sukces – 72% lubi chodzić do szkoły (w Polsce – 31-35%),
- dużo przywilejów, np. telefonowanie do nauczyciela i informowanie go o swojej planowanej nieobecności w szkole,
- zakaz przychodzenia do szkoły - największa kara!, uczeń nie boi się przychodzic do szkoły,
- już w szkole podstawowej uczeń może wziąć urlop dziekański (semestr lub cały rok),
- w szkole średniej do 3 podstawowych ocen zostaje dopisana czwarta ocena – ocena niepromująca, ale uczeń może zaliczać aż do skutku,
- nie ma kar, są liczne nagrody = uczeń wyluzowany,
- wolno było używać telefonów komórkowych, ale sama młodzież z tego prawa zrezygnowała, bo przeszkadzało,
- szkoła średnia nie jest obowiązkowa,
- jest jeden nauczyciel -wychowawca przez 9 lat,
- możliwość indywidualnego uczenia się, tzn. jeśli większa grupa uczniów wykazuje zainteresowania np. matematyką, to wówczas dyrektor ogranicza godziny przedmiotów humanistycznych do minimum, a powiększa godziny przedmiotów ścisłych,
- zbierają się grupy dyskusyjne, np. z wiedzy o teatrze (minimum 5 osób) i dyrektor zarządza dodatkowe zajęcia z tego tematu,
- ważne pytania stawiane są zawsze na początku każdej lekcji – potrzeba rozmowy na dręczący temat zostaje poddana dyskusji w klasie,
- nauczyciel – przyjaciel (autorytet, niewiele godzin pracy <26> pozycja społeczna znacznie powyżej średniej krajowej); co semestr odbywa się ranking na najlepszego nauczyciela i to uczniowie wybierają tego najlepszego i najgorszego (rezultat = pochwała lub ostrzeżenie od dyrektora),
- nie występuje tu zjawisko drugoroczności – uczniowie nie zostają na drugi rok w tej samej klasie, chyba że na własną prośbę (choroba, długa nieobecność),
- szkołę odwiedzają ważni i sławni goście – wizytują szkołę,
- nauka religii – nie ma religii, ale jest religioznawstwo- nauka o WSZYSTKICH religiach świata (ponieważ dzieci w Sz. to dzieci licznych emigrantów) – uczniowie sami zmieniają lub przyjmują (ateiści) wybrane przez siebie religie (wyjątek stanowi ISLAM – dzieci nie uczestniczą w tych zajęciach),
- języki obce – bardzo wysoki poziom:
* kl. I SP – j. angielski,
* kl. IV SP – j. niemiecki lub francuski,
- można wybrać też spośród 120 języków świata na etapie kl. IV – szkoła umożliwia naukę takich języków i opłaca nauczyciela,

3.Specyfika obyczajowości:
- w szkole także występuje zjawisko agresji, na którą reaguje nauczyciel wraz ze służbami społecznymi,
- zachowanie uczniów nie jest tłumione = zupełnie inna hierarchia wartości (wiedzą, że uczą się dla siebie),
- uczniowie znają swe prawa i obowiązki, np. dziecko nie może zostac samo w domu do 7-go r.ż. - w takim przypadku ma ono prawo zadzwonić do służb specjalnych i zostaje umieszczone w pogotowiu, a rodzina płaci karę i nałożona zostaje kuratela sądowa (wywiad przeprowadza opiekun społeczny),
- obyczajowość – od 13 r.ż. dziecko może pracować,
- od 14 r.ż. może wyprowadzić sie od rodziców,
- od 14 r.ż. może prowadzić własną firmę,
- studia – za tydzień studiowania dostaje się punkt; jeśli nie zaliczy egzaminu w danym tygodniu, punkt zostaje odłożony do momentu, kiedy student zaliczy ten egzamin, w czasie nieokreślony zresztą.


2. NIEMIECKI SYSTEM EDUKACYJNY JAKO PRZYKŁAD POLITYKI DECENTRALIZACJI

* polityka decentralizacji > państwo podzielone na 16 Landów – kraj związkowy – i to decyduje o decentralizacji,
> każdy Land ma swoje Ministerstwo Edukacji i suwerenność organizowania oświaty (ogólnoniemickie ustalenia), różny czas trwania obowiązku szkolnego (9 lub 10 lub 11 lub 12 lat),

* konsekwencje edukacyjne i pozaedukacyjne decentralizacji:
- płd. – zach. Landy – bogatsze; dłuższy obowiązek szkolny,
- płc. – wsch. Landy – biedniejsze; krótszy obowiązek szkolny,
- różny czas organizowania roku szkolnego – nauka podzielona na 2 semestry – letni i zimowy,
- różny czas planowania wakacji – przeciętnie wakacje trwają 6 tygodni ( 1-2 tydzień lipca do 1-2 tyg. sierpnia),
- o wiele więcej przerw międzyszkolnych (1-sza przerwa rozpoczyna się już w II poł. wrzesnia i trwa 10 dni),
- najlepszy turysta - Niemiec - decyduje o tym:
• bogactwo, ekonomia,
• decentralizacyjna polityka – różne przerwy w czasie nauki przez cały rok,
• planowane urlopy w pracy i w szkole przez cały rok.

* skala ocen – pięciostopniowa: od 1 (najlepsza ocena) do 5 (najgorsza),
* dotacje – oświata jest bardzo dobrze dotowana z funduszu państwowego - 14% z budżetu na edukację w landach.

* struktura:
 PRZEDSZKOLE od 3 do 6 r.ż. – organizowane głównie przez Kościół i oragnizacje prywatne,
o rodzice niepracujący sami zajmują się dziećmi,
o w niektórych landach od 2 roku zycia
o 5 i 6 rok – najwięcej dzieci w przedszkolu,
o Przedszkola prywatne, tylko w 30 & podległe wąłdzom samorządowym
o Zadania – rozwój społeczno – emocjonalny
o Nie dzieli się grup przedszkolnych – są one wymieszane i zróżnicowane wiekowo
o Wychowawca – opiekun – ukończona szkoła na etapie średnim, bez studiów

 SP – najkrótsza trwa 4 lata (tylko w Niemczech i Austrii),
o 10-letnie dzieci opuszczają tę szkołe i podejmują dalszą decyzję o wyborze szkoły,
o obowiązek szkolny zaczyna się dla wszystkich dzieci, które do 30 czerwca danego roku ukończyły 6 r.ż., później urodzone musza czekać rok, żeby się zapisać do SP,
o tu następuje diagnoza umiejętności ucznia – uczniowie są obserwowani,
o w czterech klasach jest podział na przedmioty,
o jest też religia
o Pierwszy etap trwa 4 lata i kończy się otrzymaniem świadectwa Grundschule
o Dzieci dokonują wtedy wyboru:
o 1) Szkoła główna Hauptschule (pięcioletnia) przygotowująca do podjęcia zawodu i nauki zawodu;
o 2) szkoła realna Realschule (sześcioletnia) przygotowuje do nauki zawodu;
o 3)szkoła ogólnokształcąca Gymnasium (dziewięcioletnia) kończy się uzyskaniem świadectwa maturalnego i uzyskaniem możliwości studiowania;
o 4) szkoła rozszerzona Gesamtschule (dziewięcioletnia) łączy w sobie poprzednie typy szkół, wychodząc z założenia, że dla dzieci i młodzieży korzystne jest prowadzenie nauczania różnych typów w jednej placówce,

 SZKOLNICTWO ŚREDNIE:
o 9-letnie gimnazjum (27%), 9-letnia średnia szkoła rozszrerzona (5%) > przygotowują one do studiów uniwersyteckich, szkoły dla przyszłej elity,
o 6-letnia szkoła średnia realna (26%): prowadzi do matury i 5-6-letnia główna (38%): I i II stopnia, uniemożliwia zdobycie matury i studiowania – szkoły typu zawodowego,
o szkoła główna to przykład niedrożności systemu,
o zawodowy charakter szkolnictwa - % więcej uczniów wybiera kształcenie zawodowe,

 SZKOLNICTWO WYŻSZE – uniwersytety, politechniki – 5 lat, znajdują się one także w małych miastach, przeważają uczelnie akademickie, mniej licencjackich.

* kształcenie nauczycieli – sa oni kształceni w Wyższych Szkołach Pedagogicznych (3-4 lata nauki),
- nauczyciel jest dwuprzedmiotowcem – dyplomy co najmniej z dwóch przedmiotów (np. matematyka i śpew).


3. FRANCUSKA KONCEPCJA CENTRALISTYCZNEJ EDUKACJI

* polityka scentralizowana – kieruje jedna osoba; kraj podzielony jest na Kantony, a nimi zarządzają rektorzy = kuratorzy
- jeden Minister Edukacji,

* obowiązek szkolny
- obejmuje dzieci od 6 – 16 r.ż. – taki sam dla całego państwa,
- naucza się przez 6 dni/tydz. (+soboty): sobota i środa – nauka tylko przed południem,
- szkolnictwo świeckie – religia nie jest nauczana; środa po południu wyznawcy udają się do swych kościołów,

* skala ocen – 20-stopniowa – od I kl. SP: 1-10 > oceny niezaliczające,
11-20 > oceny zaliczające.
* struktura:
 SP – trwa 5 lat (6-11 rok życia) i jest podzielona na 3 cykle:
- cykl przygotowawczy – od 4-6 r.ż.,
- cykl elementarny – trwa 2 lata,
- cykl średni – trwa 2 lata.
- W trzeciej klasie szkoły podstawowej uczniowie zdają egzamin z języka francuskiego i matematyki. Testy układane są centralnie i rozsyłane do szkół wraz z modelami odpowiedzi. Sprawdzają je nauczyciele w szkołach.
- Drugi etap stanowią szkoły średnie niższego stopnia ( kolegia ). Uczęszczają do nich uczniowie w wieku od 11 do 14 lat. Po ukończeniu kolegium młodzież może przystąpić do egzaminu końcowego tzw. Brevet National. Zdają wtedy egzaminy pisemne z języka francuskiego, matematyki, historii, geografii oraz edukacji obywatelskiej.
 GIMNAZJUM - trwa 4 lata:
- I kl. gimnazjum rozpoczyna się 6 klasą, a kończy się klasą 3,
- po 2 latach w gimnazjumniektórzy idą do 2-letniej szkoły zawodowej,
- w wieku 16 lat kończy się obowiązek szkolny i wówczas 4% uczniów rezygnuje z dalszej szkoły,

 LICEUM – trwa kl. II i I i końcowa klasa 0-wa,
- Trzeci etap to szkoły wyższe średnie ( licea ) obejmujące uczniów między 15 a 18 rokiem życia.
- Licea są szkołami profilowanymi. Obok trzech profili ogólnych istnieje siedem profili zawodowych. Ponad 80% młodzieży otrzymuje pełne średnie wykształcenie i zdaje maturę, nieliczni kończą edukację jedynie na poziomie podstawowej nauki zawodu.
- Egzamin maturalny ( bakalaureat ) zdawany jest z większości przedmiotów i w zasadzie obejmuje zakres przedmiotu wyłącznie z ostatniej klasy. Zależnie od profilu klasy, jaką zdający ukończył, otrzymany wynik jest mnożony przez współczynnik, dopiero ten wynik jest zapisywany na świadectwie. Tematy są przygotowywane centralnie a wszystkie prace maturalne sprawdzane są przez zewnętrznych egzaminatorów. Egzaminy maturalne, obowiązkowe dla przyszłych studentów, odbywają się nie we wszystkich szkołach. Rektor- kurator wyznacza szkoły, w których będzie odbywał się egzamin dla uczniów danego regionu. Natomiast wyniki egzaminu są przesyłane do szkoły ucznia.

 SZKOLNICTWO WYŻSZE – uniwersytety, politechniki,
- SORBONA – straciła swój prestiż i świetność przez dużą liczbę emigrantów chcących się kształcić, nie znając języka – obniżyli oni poziom uczelni; brak egzaminów wstępnych – wstep na punkty i test językowy.
- Uniwersytety przyjmują wszystkich chętnych, którzy zdali egzamin maturalny, inne stosują selekcję na podstawie świadectw maturalnych lub przeprowadzają egzaminy wstępne.


4. ANGLIA – PRZYKŁAD RÓŻNORODNOŚCI W SPOSOBACH ORGANIZOWANIA EDUKACJI

* polityka – nie ma jednolitego systemu edukacji; wspólny jest jednolity obowiązek kształcenia dla dzieci od 5-16 r.ż.,
- każde części Anglii mają swe organizacje: małe różnice występują między Anglią, Walią i Irlandią Północną,
- zupełnie inny system występuję w Szkocji.

* struktura:
 PRZEDSZKOLE – 60-75% uczęszcza tam do 5 r.ż.,
- Pierwszy etap szkolny obejmuje dzieci w wieku 5-8 lat i odbiega on od tradycyjnego modelu, przyjętego w Polsce. Czas spędzony w szkole dzielony jest pomiędzy naukę a zabawę.
- Drugi etap ( 8-11 lat ) jest w większym stopniu ujęty w tradycyjne ramy szkolne. Przywiązuje się szczególną wagę do utrzymywania zgodności tempa pracy z możliwościami percepcyjnymi dziecka.
- Trzeci etap to niższa szkoła średnia obejmująca uczniów w wieku 11- 16 lat.
- Po zakończeniu poszczególnych etapów edukacji dzieci są poddawane ogólnopaństwowemu testowi sprawdzającemu poziom kształcenia.
- Siedmiolatki zdają egzamin z języka angielskiego i matematyki. Jedenastolatki z tych samych przedmiotów i dodatkowo z nauk przyrodniczych.
- Test jest sprawdzany przez zewnętrznych egzaminatorów

 SP – 6-letnia, dzieli się na poziomy:
- I poziom: 5-8 r.ż.(INFANT SCHOOL); pobyt w szkole to nauka i zabawa, brak ławek, przestronne sale, grupy 50-cio osobowe, opiekuni to 2 nauczyciele;
- II poziom: 8-11 r.ż. (JUNIOR SCHOOL); szkoła starszego dziecka, normalna SP,

 SZKOŁA ŚREDNIA (11 -16 rok życia) – podział:
- szkoła gramatyczna (gimnazjum) – czysty profil akademicki,
- szkoła rozszerzona - szkoła między liceum ogólnokształcącym a zawodowym,
- szkoła nowoczesna – profil szkoły zawodowej
- wszystkie szkoły kończą sie maturą – drożność systemu,
- 5 obowiązkowych przedmiotów (można więcej),
- w zakres matury wchodzi materiał od 3 kl.,
- egzamin w maju i czerwcu – oceniany przez Komisję Centralną (wynik we wrześniu; na jego podstawie szkoły wysyłają oferty do wielu uczelni)
- szkoły srednie uczace także wg narodowego programu nauczania prowadzą do General Certificate of Secondary Education (GSCE). Egzamin ten kończy obowiązkową naukę w Wielkiej Brytanii, ale uczniowie mogą kontynuowac nauke przez następne 3 lata.
- wśród ok. 5000 państwowych szkól srednich istnieje bardzo zróżnicowany system ich organizacji - najwięcej szkół oferuje nauke uczniom w wieku 11-18 lat, lub 11-16 lat; część szkół działa jako senior secondary - dla uczniów od 12, 13 lub 14 roku życia; istnieje także grupa szkół określana jako 'sixth form college' dla uczniów od 16 do 19 roku życia,
- w wieku 16 lat uczniowie zdają do egzamin General Certificate of Secondary Education (GCSE), który kończy obligatoryjny system kształcenia.
- większość absolwentów decyduje się na kontynuowanie nauki, by dwóch latach zdawać egzamin General Certificate of Education 'Advanced'. Ten egzamin, popularnie zwany 'A-levels' jest odpowiednikiem polskiego Egzaminu Dojrzałości. Wyniki egzaminu są podstawą rekrutacji studentów na uczelnie wyższe,
- General Certificate of Secondary Education, GCSE, zdawany jest zwykle na zakończenie nauki w szkole średniej, w wieku 15-16 lat. Uczniowie mogą wybrać 6-10 przedmiotów, uzyskując stopnie A - G, przy czym stopień A jest najwyższa oceną,
- istnieje także możliwość zdania egzaminu GCSE eksternistycznie, niezależnie od ukończonej szkoły, czy kursów w instytucjach upoważnionych do przeprowadzenia egzaminu i wydawania certyfikatu. Szczegółowe informacje o wymaganiach przy składaniu egzaminu są dostępne na stronach internetowych:

 SZKOLNICTWO WYŻSZE - szkoły wyższe w Zjednoczonym Królestwie podzielone są na cztery rodzaje:

- Universities (Uniwersytety): Uniwersytety brytyjskie (około 50 tzw. 'starych' uniwersytetów ) sa w pełni autonomiczne upoważnione na podstawie Royal Charter oraz Ustawy Parlamentu do określania własnych kierunków studiów i tym samym do wystawiania własnych dyplomów.
- Wysoki standard nauczania na uniwersytetach jest utrzymywany poprzez zastosowanie systemu zewnętrznych egzaminatorów, co zapewnia porownywalnie wysoki poziom wydawanych dyplomów.
- Polytechnics : W Wielkiej Brytanii Politechniki zostały przemianowane na uniwersytety, które oferują różnorodne kursy BTEC HND - Business and Technician Education Council Higher National Diploma.
- Te, tzw. 'nowe universytety' działaja na zapotrzebowanie pracodawców poprzez kursy modułowe, szkolenie zawodowe w ramach tzw 'sandwich courses', stosuja przy tym otwartą i elastyczną politykę przyjęcia na studia oraz system transferu zakończonych kursów (credit transfer).
- Colleges and Institutions of Higher Education - są to szkoły wyższe oferujące kursy zawodowe i akademickie w ramach waskich specjalizacji,
- Studia w Wielkiej Brytanii są dwustopniowe, 3-4 letnie studia licencjackie (undergraduate) oraz 1-2 letnie studia magisterskie (postgraduate),
- Tytuł Bachelor jest oficjalnie odpowiednikiem polskiego magisterium. (Jednakże w przypadku dyplomu licencjackiego uzyskanego w dwustopniowym systemie edukacji w Polsce jest on uznawany w WB jako odpowiednik tutułu Bachelor)

- Bachelor of Arts - nadawany jest po ukończeniu studiów humanistycznych i artystycznych. (np. prawo, historia)

- Bachelor of Science - nadawany absolwentom kierunków niehumanistycznych. ( np. fizyka, biologia)

- Bachelor of Education - nadawany absolwentom szkół pedagogicznych.

- Bachelor of Engineering - nadawany absolwentom uczelni technicznych. ( np. elektrotechnika) Jest to odpowiednik polskiego tytułu " inżyniera".

Po ukończeniu studiów licencjackich istnieje możliwość kontynuowania nauki na studiach magisterskich (postgraduate 1-2 lata), po ukończeniu których absolwent otrzymuje tytuł Master's degree
- W zależności od kierunku studiów rozróżnić można:

1. Master of Arts (MA) - tytuł nadawany na kierunkach humanistycznych i nauk społecznych. Tytuł przyznawany jest autorom prac magisterskich ( dissertation, research paper).

2. Master of Science (M.Sc.) - tytuł nadawany na kierunkach niehumanistycznych. Tytuł przyznawany jest autorom prac magisterskich ( dissertation, research paper).

3. Master of Business Administration (MBA) - tytuł magisterski nadawany przez uczelnie specjalizujące się w naukach ekonomicznych i biznesie. Tytuł ten nadawany jest po zdaniu egzaminu końcowego.

ŹRÓDŁA:

1. Dziewulak D. Polityka oświatowa Wspólnoty Europejskiej. Warszawa 1995
2. Dziewulak D. Systemy oświatowe Unii Europejskiej. Warszawa 1997
5. Wiloch T. System szkolny Warszawa 1977
7. Kordek P. Geografia turyzmu państw Unii Europejskiej Przemyśl 2001
8. Internet:
- www.edexcel.org.uk/
- http://www.gbritain.net
- www.edu.info.pl
- www.forumakad.pl