"Boska komedia" charakterystyka Beatrycze

Beatrycze – jej pierwowzorem była prawdopodobnie Beatrice Portinari (1265-1290)

Żona Szymona dei Bardi, w której kochał się Dante. Dzieje tego uczucia opisał w poemacie Życie nowe (1292), czyniąc z B. symbol piękności oraz idealnej, uduchowionej miłości: „Kto ją raz ujrzał, już jest wniebowzięty”. W Boskiej komedii (ok. 1307-1320) B. oprowadza Dantego po Raju, u którego wejścia pojawia się na wozie. Surowo wypomina Dantemu winy, jakie popełnił od chwili jej śmierci. Ma zasłoniętą twarz, którą odsłania dopiero wtedy, gdy Dante wyznaje swe winy i obmywa się z nich w Lecie, rzece zapomnienia. Później jest jego przewodniczką i nauczycielką prowadząc go przez 9 nieb do Empireum, gdzie przebywa Bóg w otoczeniu aniołów i zbawionych tworzących Różę mistyczną. W czasie tej wędrówki uroda B. jaśnieje coraz większym blaskiem. Jednocześnie objaśnia Dantemu teologiczny sens zwiedzanych przez nich miejsc. Przepowiada nadejście Bożego Mściciela, który przywróci naruszony ład moralny świata, rozprawia m.in. na temat Drzewa mistycznego, harmonii i światła planet, porządku wszechświata, powagi ślubów, śmierci Chrystusa. W Empireum opuszcza Dantego i odchodzi do trzeciego koła w Róży mistycznej. Symbolizuje wiedzę teologiczną; zaś wedle interpretacji politycznej jest symbolem Kościoła odnowionego. Nawiązał do niej m.in. Jan Lechoń w wierszu Spotkanie z tomu Srebrne i czarne (1924), gdzie poecie ukazuje się Dante mówiąc: „Nie ma nieba ni ziemi, otchłani ni piekła, Jest tylko Beatrycze. I właśnie jej nie ma”.). W powieści historycznej Teodora Parnickiego Tylko Beatrycze (1962) imieniem tym nazywana jest przez głównego bohatera utworu, diakona Jana Stanisława, jego ukochana, królowa Ryksa zwana Reiczką.

Warto zobaczyć: Rysunek W. Blake’a Beatrycze zwraca się do Dantego z wozu (1824-1827).

Maciej Urbanowski
Wydawnictwo Park