Średniowiecze- bliskie czy dalekie nam?

Średniowiecze było epoką długą i różnorodną, ale spajającym ją czynnikiem była nie tylko duchowa, ale także kulturowa i polityczna hegemonia kościoła rzymskokatolickiego. Były to więc czasy zupełnie inne od naszych, odpowiedz postawiona w temacie wydaje się więc oczywista: nie. Czy aby jednak na pewno?
Argumentem przemawiającym za oddaleniem średniowiecza będzie zupełnie inne spojrzenie na świat. Dziś bowiem liczy się człowiek. Człowiek, który „ma”. Jest to spowodowane głównie medialnym kultem luksusu i wiecznej młodości a także zanikiem chrześcijańskiego systemu wartości, jakże charakterystycznego dla doby średniowiecza. Dotyczy to także wszechobecnego pośpiechu, który ma ogromny wpływ na kształt naszych czasów.
Tą kulturową odległość od wieków średnich dobitnie unaocznia nam ich literatura, tak trudna do zrozumienia nawet nie tyle przez archaiczny język ile przez zupełnie inna mentalność odbiorców. Uwyraźnia to fakt, ze dzieła antyczne, które są dużo starsze, ale głoszą lubianą i dziś przez ludzi zasadę “carpe diem” są dużo lepiej rozumiane..
Jest to jednakże tylko przysłowiowy “pierwszy rzut oka”. Przyglądając się bowiem głębiej temu zagadnieniu, dostrzeżemy, iż we współczesnej kulturze średniowiecznych śladów zostało całkiem niemało.
Jedną z ulubionych zabaw dzieci była i myślę, że mimo wszechobecnej cybernetyzacji pozostanie nadal zabawa w rycerzy (choćby juz tylko Jedi), którzy przecież są jednym z głównych wzorców osobowych średniowiecza. Dobrze znane i nie tracące swej popularności pozostają m.in. historie o Robin Hoodzie czy królu Arturze i jego dworze.
A Halloween? Główne postaci zdobywającego także w naszym kraju “święta” (pełne znaczenie tego słowa raczej nie odpowiada temu zwyczajowi, a przynajmniej jego współczesnej wersji) to przecież czarownice ( z “polowań” na które słynie niestety również średniowiecze) , kostuchy i kościotrupy (przedstawiane juz według późnośredniowiecznej tradycji jako szkielety, mnie jako zaś rozkładające się ciała). Nie odprawiają jednak one dance makabre, lecz proszą o słodycze.
Kolejnym aspektem pewnej bliskości wieków średnich jest będąca ostatnio w modzie, przede wszystkim dzięki wspaniałej ekranizacji “Władcy pierścieni”, literatura fantasy, której miejsca akcji to jakby quasi-średniowiecze. Charakterystyczne dla tej odmiany literatury stwory jak np. Strzygi, wampiry, syreny, chochliki, rusałki, czy topielice, są zaczerpnięte przede wszystkim ze średniowiecznych bajęd, w które, mimo równoczesnej wiary w chrześcijaństwo, wierzono nadal. Stąd także zapewne wywodzi się przysłowie “Panu Bogu świeczkę a diabłu ogarek”. Nowa wiara nie wypleniła bowiem wszystkich elementów starych kultów- częściowo je zasymilizowała, co jest dobrze widoczne np. w kultach świętych Jerzego i Patryka oraz tradycjach takich jak noc świętojańska.
Nie można także zapomnieć o innych sferach sztuki i kultury jakimi są m.in. architektura i muzyka. Strzelistość średniowiecznych katedr, przebiły dopiero XX wieczne drapacze chmur, których celem także było dosięgnąć nieba, jednakże z antagonistycznych, bo materialnych, od średniowiecznych, ideałów. Muzyka, z kolei, ta najstarsza forma przekazu, którą każdy człowiek rozumie, poprzez swoją uniwersalność i różnorodność wyrazów. Owa różnorodność właśnie pozwoliła na bardzo ciekawe połączenie kultury średniowiecznej z współczesną, z którym zdarzyło mi się spotkać jakiś czas temu- były to mianowicie współczesne przeboje jak np. ballada ”Nothing else matters” zespołu Metallica wykonywane przez....chór gregoriański. Istnieje także odmiana rocka zwana gotycką...
Podsumowując wszystkie argumenty, można więc dojść do wniosku, że o ile wzorce myślowe średniowiecza są ludziom współczesnym zupełnie obce o tyle niektóre jego osiągnięcia kulturowe są wciąż wysoko cenione, co więcej, ciągle inspirujące....