Nerwica jako przykład choroby cywilizacyjnej

Mateusz Gralak IB (21)

Nerwica jako przykład choroby cywilizacyjnej
„Prędzej czy później uwidacznia się ukryty do tej pory brak stabilności”
Ian Malcolm

Czym jest choroba cywilizacyjna?

Choroba cywilizacyjna to umowne pojęcie na określenie zaburzeń naszego zdrowia wynikających z postępu cywilizacyjnego. Większość z nich istniała od zawsze, a na progu XXI wieku stały się większym problemem. Wraz z rewolucją żywieniową i wynalezieniem nowego rodzaju restauracji FAST FOOD wzrosło zachorowanie na miażdżycę. Wszechobecna komputeryzacja zamieniła nasz tryb życia na siedzący co obrazuje „popularność” skrzywień kręgosłupa.

Czym jest nerwica?

nerwice, neurozy, grupa psychogennych zaburzeń psych., zachwianie równowagi nerwowej wskutek urazu psych., wyczerpania nerwowego lub silnych przeżyć i wzruszeń; n. wegetatywna, zaburzenia czynności narządów bez zmian anatomicznych.
Mała Encyklopedia PWN

nerwice – choroby układu nerwowego cechujące się zaburzeniami czynności psychofizycznych, bez zmian organicznych
To trzeba wiedzieć, leksykon szkolny

Przyczyny
Pomiar poziomu stresu
Poniższa tabela przedstawia natężenie stresu związane z różnymi wydarzeniami życiowymi. Zbyt wiele istotnych zmian w ciągu krótkiego czasu jest często przyczyną wystąpienia w następnym roku choroby somatycznej lub psychicznej. W celu oceny twojego ryzyka zachorowania dodaj liczby odpowiadające wydarzeniom wyszczególnionym na liście, które miały miejsce w twoim życiu wciągu ostatniego roku.

Poniżej 80
Twój poziom stresu jest prawdopodobnie przeciętny lub nawet poniżej przeciętnej

Między 80 a 150
Jesteś pod wpływem zbyt wielkiego stresu i musisz znaleźć sposób zredukowania go. Przeczytaj uważnie część dotyczącej profilaktyki.

Powyżej 150
Twoje ryzyko zagrożenia w przyszłości poważną chorobą przekracza 50%. Należy więc zidentyfikować problem i zająć się nim w taki sposób, aby zmienić te aspekty twojego życia, które wywołują stres.

tabela 1.
numer wydarzenie Poziom stresu
1. Śmierć współmałżonka 100
2. Rozwód 73
3. Separacja małżeńska 73
4. Wyrok sądowy 63
5. Śmierć bliskiego członka rodziny 63
6. Uraz lub choroba własna 53
7. Małżeństwo 50
8. Oszczędzanie lub nadmierny dobrobyt 47
9. Pojednanie małżeńskie 47
10. Przejście na emeryturę 45
11. Zmiana stanu zdrowia członka rodziny 44
12. Ciąża 40
13. Trudności seksualne 39
14. Przybycie do rodziny nowego członka 39
15. Regulowanie interesów finansowych 39
16. Zmiana stanu finansowego 38
17. Śmierć bliskiego przyjaciela 37
18. Zmiana linii pracy 36
19. Częstsze lub rzadsze dyskusje ze współmałżonkiem 35
20. Wysoki dług hipoteczny lub pożyczka 31
21. Pozbawienie prawa wykupu długu lub pożyczki 30
22. Zmiana zakresu odpowiedzialności w pracy 29
23. Syn lub córka opuszczający dom 29
24. Kłopoty natury prawnej 29
25. Odbiegające od normy osobiste osiągnięcia 28
26. Współmałżonek zaczyna lub przerywa pracę 26
27. Rozpoczęcie lub ukończenie szkoły lub studiów 26
28. Zmiana warunków zycia 25
29. Zmiana osobistych nawyków 24
30. Kłopoty z szefem 23
31. Zmiana godzin lub warunków pracy 20
32. Zmiana miejsca pobytu 20
33. Zmiana uczelni lub szkoły 20
34. Zmiana wypoczynku 19
35. Zmiana aktywności religijnej 19
36. Zmiana aktywności społecznej 18
37. Umiarkowany dług lub pożyczka 17
38. Zmiana nawyków związanych ze snem 16
39. Więcej lub mniej spotkań rodzinnych 15
40. Zmiana nawyków związanych z jedzeniem 15
41. Wakacje 13
42. Boże Narodzenie 12
43. Niewielkie naruszenie prawa 11

Każdy z nas w sytuacjach trudnych przeżywa czasem lęk, smutek, napięcie, albo też odczuwa różne dolegliwości fizyczne: bóle głowy, drżenie ciała, skurcze mięśni itd., które nie są związane z żadną chorobą cielesną. Zjawiska takie towarzyszą szczególnie przełomowym okresom lub sytuacjom w życiu człowieka. Mogą to być okresy związane z rozwojem biologicznym, np. dojrzewaniem czy pokwitaniem, ale również szczególne sytuacje życiowe: zawarcie małżeństwa, rozwód, urodzenie dziecka, utrata bliskiej osoby czy ważnej posady. W takich przypadkach wspomniane objawy są wynikiem naszej reakcji na stres i na ogół przemijają bez leczenia wraz z ustąpieniem przyczyn.
Ewy Maciocha, psycholog, psychoterapeuta z Klinikii Nerwic

Dotyczy to nerwicy natręctw, nerwicy depresyjnej, nerwicy lękowej. Rozpowszechnienie nerwicy w populacji ocenia się na 20-30%, w tym tylko nieliczne wymagają leczenia psychiatrycznego. Głównymi objawami nerwicy są lęk, egocentryzm, objawy wegetatywne oraz objaw błędnego koła. Oznacza to, że objawy somatyczne i psychiczne wpływają wzajemnie na siebie powodując pogłębienie się dolegliwości.
Nerwica prowadzi często do zaburzeń kontaktów, trudności adaptacyjnych, zdarza się, że utrudnia - a nawet uniemożliwia - naukę i pracę. Lęk jest objawem podstawowym, ale zwykle występują również napięcia psychiczne: uczucie stałego znużenia, poczucie mniejszej wartości, nadmierna pobudliwość nerwowa, obniżenie nastroju, szybkie wyczerpywanie się, nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne. Często pojawiają się zaburzenia snu, subiektywne poczucie osłabienia pamięci, liczne objawy wegetatywne w postaci bólów i zawrotów głowy, dolegliwości układu krążenia, pokarmowego itp. Czasem występują trudności seksualne. W nerwicy histerycznej (histeria) znamienne są konwersje.
Nerwice należą do najczęstszych chorób współczesnej ludzkości. Jak wynika z badań, wskaźnik rozpowszechniania nerwic wśród populacji ogólnej wynosi około 30%; z tego tylko część chorych poszukuje pomocy. W praktyce ogólnolekarskiej zaburzenia nerwicowe stwierdza się u około 15% zgłaszających się pacjentów. W psychiatrycznym lecznictwie ambulatoryjnym wskaźnik ten wynosi 40%. Obserwuje się przewagę nerwic u kobiet, w grupach rozwiedzionych i wdowców, w miastach nieco więcej niż na wsi.
RODZAJE NERWIC
Istnieje wiele podziałów nerwicy. Najczęściej przyjmuje się występowanie nerwicy:
1. neurastenicznej (neurastenia),
2. histerycznej,
3. psychastenicznej (psychastenia),
4. depresyjnej,
5. lękowej,
6. nerwicy natręctw,
7. hipochondrycznej.
Nerwica natręctw
Nerwica natręctw, jest to nerwica, której głównym objawem są natręctwa ruchowe lub myśli natrętne. Do najczęstszych form należy np. przymus mycia rąk, często kilkadziesiąt lub kilkaset razy dziennie. Czasem nerwica osiąga takie nasilenie, iż uniemożliwia pracę, a nawet wychodzenie z domu. Oporna na leczenie, wymaga długotrwałej terapii szpitalnej, może być przyczyną inwalidztwa. Nieraz łączy się z psychastenicznym lub obsesyjnym typem osobowości.
Nerwica lękowa
Lęk jest osiowym objawem wszystkich nerwic, występuje również w psychozach. W nerwicy lękowej wysuwa się na pierwszy plan. Chory skarży się na uogólniony niepokój, napięcie, stałe poczucie zagrożenia, występują u niego nieuzasadnione obawy o swoją przyszłość, o los najbliższych. Lęk tym różni się od strachu, że w tym ostatnim istnieją rzeczywiste czy też możliwe zagrożenia.
W nerwicy lękowej chory ma obniżoną samoocenę, poczucie mniejszej wartości, stale nastawiony jest na możliwość porażki czy niepowodzenia. Jest przeczulony na punkcie opinii innych, wycofuje się z kontaktów z otoczeniem. Zwykle towarzyszy temu obniżony nastrój. Jednym z objawów mogą być różnego rodzaju fobie, np. wysokości, przebywania w zamkniętym pomieszczeniu, otwartej przestrzeni, jazdy różnymi środkami lokomocji i wiele innych. Niekiedy towarzyszą fobiom również natręctwa. Chory zdaje sobie sprawę z bezsensowności swoich obaw, ale nie jest w stanie zapanować nad nimi.
Fobie
Czasem w nerwicy lękowej występują stany paniki, z paraliżującym lękiem, z poczuciem krańcowego zagrożenia, silnymi objawami wegetatywnymi, z reakcjami ucieczkowymi. Panika może wystąpić indywidualnie, częściej w całej grupie osób.
Nerwica lękowa jest obecnie uważana za najczęstszą postać nerwicy. Głównymi metodami leczenia są psychoterapia indywidualna i grupowa, psychoanaliza. Skuteczne, ale nadużywane środki przeciwlękowe w znacznej mierze mogą doprowadzić do uzależnienia, dlatego powinny być stosowane okresowo i pod stałą kontrolą lekarza.
Nerwica hipochondryczna
Nerwica hipochondryczna, jest przez niektórych autorów wyróżniona jako osobny rodzaj nerwicy. W obrazie chorobowym górują przesadne skargi na różne dolegliwości somatyczne, przewrażliwienie, skłonność do wyolbrzymiania swoich dolegliwości przy braku etiologicznego podłoża somatycznego. Czasem wywołana jest jatrogennie, przez niewłaściwą postawę lekarza.
Nerwica wegetatywna, narządowa
Nerwica wegetatywna, nerwica narządowa, to termin używany nie przez psychiatrów, lecz przez lekarzy ogólnych i internistów. Oznacza zespół objawów wegetatywnych, takich jak: nadmierne pocenie się, kołatanie serca, objawy żołądkowo-jelitowe, czerwienienie się, dermografizm, drżenie rąk, nagłe stany osłabienia czy omdleń, które nie znajdują uzasadnienia w stanie somatycznym.
Objawy wegetatywne są osiowym objawem wszystkich nerwic, nigdy nie występują w izolacji, towarzyszy im zawsze lęk, zaburzenia nastroju, egocentryzm, czasem fobie i natręctwa, drażliwość, wybuchowość.
Czasem używa się jako synonimów określeń: dystonia neurowegetatywna, stygmatyzacja wegetatywna, zespół psychowegetatywny. Równie błędne jest określenie: nerwica narządowa, mające oznaczać objawy dotyczące tylko jednego narządu czy układu, np. nerwica serca, nerwica żołądkowo-jelitowa, itp.
Nerwice pourazowe
Nerwice pourazowe, objawy występujące po urazach somatycznych lub psychicznych. W obrazie chorobowym górują objawy wegetatywne, lęk, uczucie zmęczenia, osłabienia.

Profilaktyka
Utrzymanie odpowiedniego stanu psychicznego

Uwalnianie się od napięcia
Stosując regularnie jedną z metod uwalniania się od napięcia lub ich kombinację kilka razy w tygodniu odkryjesz, że stopniowo nabywasz umiejętności odpoczynku i że lepiej radzisz sobie z problemami.
Głębokie oddychanie
Głębokie oddychanie zapobiega powstawaniu napięcia oraz pomaga w jego zwalczaniu. Usiądź lub połóż się wygodnie i wykonaj powoli głęboki wdech przez nos. Oddychaj dwukrotnie wolniej niż normalnie przez około 5 minut. W ten sposób świadome zwolnienie oddechu spowoduje natychmiastowe rozluźnienie.
Medytacje
Istnieje wiele sposobów medytacji mających na celu osiągnięcie spokoju ducha przez uwolnienie umysłu od myśli, a tym samym od trosk. Skuteczna może być następująca metoda: usiądź wygodnie w cichym pomieszczeniu z zamkniętymi oczami, wybierz słowo pozbawione zabarwienia emocjonalnego lub obraz (np. płomień świecy lub wzór na ścianie), skoncentruj całą swoją uwagę na słowie lub obrazie, w wypadku słowa powtarzając je na przydechu tak, aby twój umysł został opróżniony ze wszystkich innych myśl. Stopniowo staraj się zwiększać okres medytacji do około 20 minut na seans.
Ćwiczenia
Ćwiczenia fizyczne, jogging, jazda na rowerze, pływanie, nawet praca w ogródku są wspaniałym sposobem podtrzymania kondycji fizycznej. Każda wymagająca wysiłku fizycznego czynność przeprowadzona regularnie, powiedzmy 2-3 razy w tygodniu, zmniejszy u ciebie prawdopodobieństwo wystąpienia problemów zdrowotnych zarówno psychicznych, jak i somatycznych. Ćwiczenia redukują zmęczenie, ponieważ pomagają lepiej spać i budzić się bardziej odświeżonym, co poprawia zdolność koncentracji i uwalnia od napięcia. Dobrodziejstwem psychologicznym jest zwiększona zdolność do odpoczynku i opanowania w odpowiedzi na stres.

Zwiększanie pogody ducha
Uczenie się modyfikowania twoich zachowań pomoże ci bardziej efektywnie radzić sobie ze stresem.

1. Żyj w czasie teraźniejszym
Skoncentruj się na sprawach bieżących, staraj się nie rozpamiętywać przeszłości i nie myśleć o przyszłych wydarzeniach, nad którymi i tak nie masz kontroli
2. Omawiaj sprawy
Przedyskutuj problemy z przyjaciółmi i krewnymi, raczej słuchając ich rad i opinii, niż obciążając ich swoimi trudnościami.
3. Działaj pozytywnie
Jeśli już raz podjąłeś decyzję w jakiejś sprawie, działaj szybko i pozytywnie. Nie rezygnuj z działania.
4. Nie zabieraj ze sobą do łóżka swoich problemów
Staraj się nie myśleć o swoich kłopotach lub o pracy przynajmniej na 2 godziny przed snem. Zostaw sobie czas na odpoczynek, być może wyjście na spacer lub czytanie lekkich powieści.
5. Staraj się być zajęty
Nie rozwódź się nad problemami – zajmij się działalnością społeczną lub hobby zamiast siedzieć i denerwować się.
6. Ucz się wypoczywać
Naucz się przynajmniej jednej z technik uwalniania się od napięcia

Podsumowanie
Jako przedmiot swojego referatu wybrałem zaburzenia psychiczne, ponieważ pod wieloma względami wyróżniają się one pośród innych chorób cywilizacyjnych. Moim zdaniem zagadnienia dotyczące naszego umysłu są o wiele ciekawsze od opisanej już wyczerpująco miażdżycy. Po za tym grupa tych schorzeń jest widocznym, a co gorsze rosnącym problemem w naszym kraju. Postęp cywilizacyjny, szalone tępo życia, brak miejsc pracy to żyzna gleba na ziarno choroby psychicznej. Wiadomą rzecz a jest, że nigdy nie uda nam się wyeliminować stresorów z naszego życia. Aczkolwiek możemy zredukować ich negatywny wpływ na nas.

Bibliografia
I internet
II książki
• A-Z Mała Encyklopedia PWN; Wydawnictwo Naukowe PWN 1995
• To trzeba wiedzieć – Leksykon szkolny; Wydawnictwo Naukowo-Techniczne Warszawa
• Domowa Encyklopedia Medyczna; Wydawnictwo Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich 1991