Archetypy i toposy - przykłady

Archetyp - (z gr. 'archetypon' pierwowzór) pierwowzór jakiegoś działania; to prastary symbol ukryty w podświadomości człowieka, który jest wytworem doświadczeń ludzkości (np. archetyp matki, ojca, raju itp.). Archetypy przewijają się w snach, mitach i wyobrażeniach religijnych.

Przykłady archetypów
Mit o Prometeuszu - postać tytana symbolizuje miłość i poświęcenie dla ludzi, ofiarność w niesieniu im pomocy, bezsensowną szlachetność.

Prometeusz - jest archetypem, wzorcem społecznika, który poświęca się dla ogółu.

Odys - tułaczka, wędrownik.

Dedal - jest archetypem człowieka mądrego, korzystającego ze swojego umysłu.

Ikar - jest archetypem człowieka tęskniącego do wielkich, wyniosłych czynów, które zwykle nie są dostępne dla zwykłych śmiertelników. Obrazuje nam nieposłuszeństwo wobec rodzica i ciekawość świata.

Mit o Narcyzie - to archetyp miłości nieodwzajemnionej, własnej; archetyp poszukiwania ideału.

Edyp - ofiara fatum.

Niobe, Demeter - łzy, smutek.

Tantal - zuchwalstwo, głód, pragnienie.

Afrodyta - piękno.

Mit o Orfeuszu i Eurydyce - to archetyp miłości dozgonnej, na śmierć i życie, wierności małżeńskiej.

Mit o Nike - archetyp zwycięstwa.

Mit o Erosie i Psyche - to archetyp miłości zmysłowej, cielesnej.

Mit o labiryncie - archetyp zagadki, zawiłości ludzkich myśli, rozumu, życia.

Mit o Heraklesie - jest on archetypem dzisiejszego bossa i supermana; stanowi on wzór postawy odważnego, heroicznego bohatera, gotowego walczyć z każdą przeszkodą stojącą mu na drodze, oczywiście wszystkie jego czyny są związane z czynieniem dobra.

Mit o Syzyfie - jest on wcieleniem chytrości, przebiegłości w takim stopniu, że udało mu się nawet dwa razy uniknąć śmierci; za wszystkie winy został on ukarany. Jest znany jako symbol bezsensownej pracy bez końca.

Topos - powtarzający się motyw i temat, sposób obrazowania, stały motyw.

Przykłady toposów
Arkadia - wyspy szczęśliwe.

Itaka - topos ojczyzny, domu.

Puszka Pandory - obraz nieszczęść.

Demeter (ziemia, ziarno) - topos życia zamierającego i odradzającego się.

Koń Trojański - topos podstępu.

Eros (serce przebite strzałą) - topos miłości.

Morze - symbol podświadomości.