Medycyna w starożytnym Rzymie

MEDYCYNA W STAROŻYTNYM RZYMIE



Od prapoczątków w starożytnym Rzymie istniała medycyna; początkowo ludowa – było nią ziołolecznictwo. Wierzono także,że magia i zaklęcia mają moc uzdrowicielską, lecz wraz z upływem czasu i postępem cywilizacyjnym zaczął rozwijać się kult bogów. ok. III p . n .e kult Apolina i Asklepiosa (Eskulapa) był wielce powszechny. Pierwsza świątynia, w której leczono ludzi według tradycji powstała w 293r. p. n .e podczas epidemii. Legenda związana z jej powstaniem mówi, iż kiedy przewożono węża sprowadzonego specjalnie z Epidauros jak nakazywały księgi sybillińskie, mijając wyspę na Tybrze nieopodal Rzymu zwierze wyślizgnęło się i przypłynęło na wyspę. Owe wydarzenie odebrano jako znak od bogów i tam tez zbudowano pierwszą świątynie. Pierwsi lekarze byli to głównie niewolnicy gdyż Rzymskie prawo mówiło, że każdy niewolnik przywieziony na „Świętą Wyspę”, który odzyska zdrowie zostaje wyzwolony. Jednym z pierwszych greków, który leczył rzymian był Archagatosa, osiadał on w Rzymie jego metody leczenia były skuteczne, dlatego tez dostał komfortowe lokum od władz i prawa obywatelskie. Napływ Greckich lekarzy nie dla wszystkich był zjawiskiem korzystnym, niektórzy jak na przykład Katon Starszy Cenzor uważali,iż owi znachorzy zamiast leczyć uśmiercali. Oczywiście nie było to prawdą, a przyczyną tych fałszywych oskarżeń była po prostu zazdrość. Rzymianie rzadko zostawali lekarzami gdyż nie wypadało im pracować za zapłata, co skrupulatnie wykorzystywali grecy. W przeciągu krótkiego czasu ze zwykłego niewolnika można było stać się wyzwolonym, otrzymać prawa obywatelskie, dorobić się znacznej fortuny, a dodatkowo nie trzeba było płacić podatków. To przesądziło o atrakcyjności tego zawodu. W starożytnym Rzymie nie istniał taki ktoś jak aptekarz i farmaceuta, lekarze sami sporządzali lekarstwa i mówili jak je stosować i w jakich dawkach. Nadal istniało za to ziołolecznictwo, różne maści i pigułki były dobre na wszystko. Stopniowo zaczęły wykształcać różne specjalizacje lekarzy, np. okulista, laryngolog, chirurg. Kobiety także zajmowały się medycyną, ale raczej w położnictwie. Ponad to zaczęły tworzyć się „gabinety lekarskie” przy pewnych instytucjach zaczęto, więc wyróżniać lekarzy sportowych, lekarzy gladiatorów, ale także np. zaczęto organizować służbę zdrowia dla armii.
Stopniowo coraz większą uwagę zaczęto przywiązywać do higieny i odżywiania. Do obozów doprowadzano wodę pitną, budowano łaźnię z gorąco, ciepłą i zimną wodą, latryny spłukiwano wodą a nieczystości odprowadzano w dalsze miejsca. Lekarze obozowi przeprowadzali selekcję rekrutów i nieśli pomoc chorym żołnierzom. Owi lekarze odróżniali się od siebie specjalizacja, każdy z nich posiadał pomocnika, pielęgniarza i sanitariusza do swojej dyspozycji. Za czasów Marka Aureliusza wojskowa służba medyczna przyjęła emblemat –kielich i wąż Asklepiosa, który symbolem Służby Zdrowia jest po dziś dzień.
Nie ma nigdzie wzmianek o leczeniu dzieci,a jeśli już to tylko i wyłącznie o karmieniu niemowląt. W Rzymie było mnóstwo dobrych lekarzy, lecz nie darzono ich zawsze pełnym zaufaniem gdyż byli oni częstymi gośćmi dworu cesarskiego i mieli oni romanse z pannami dwornymi. Irytował także fakt iż udostępniali oni trucizny swoim kochanką po to tylko, aby pozbyć się niewygodnego męża lub brata. Lekarze dorabiali się znacznych majątków, dlatego kuszeni tym faktem oszuści podszywali się pod lekarzy i psuli w ten sposób ich autorytet. Autorytet lekarzy psuli również niedouczeni pseudo lekarze, którzy nie spełniali swoich obowiązków zgodnie z zasadami szkoły Hipokratesa.
Sławnymi lekarzami byli: Asklepiades, Galen, Korneliusz Celsus zwany Hipokratesem.
Wynaleźli \\ odkryli - starożytni znali środki znieczulające i sposoby sterylizacji narzędzi i że dokonywali oni licznych interwencji chirurgicznych. Przeprowadzili także sekcje zwłok małpy.

Jakich używano lekarstw:

· Chrzan pospolity, czyli Armoracia lapathifolia zawiera wiele różnorodnych składników odżywczych, ułatwia trawienie spożywanych pokarmów. Zawiera: wapń, magnez, cynk, fosfor oraz witaminy.
· Miód - Hipokrates leczył miodem rany i choroby wątroby. Ma on własności przeciwbakteryjne, wosku, bo grzebali w nich swoich zmarłych, a propolisem balsamowali zwłoki. Używano go także do pielęgnacji urody - kąpiele się w oślim mleku i miodzie.
· Wino – lekarzami byli także kapłani a więc medycyna była ściśle związana z religia. Wina białe i “żółte” stosowano w przypadku omdleń. Słodkie czerwone wina “napełniały żyły gęstą krwią”, białe miały krew oczyszczać. Duże ilości wina działać miały jako antidotum na trucizny pochodzenia roślinnego nawet opium, akonitynę czy trujące grzyby. Pliniusz zalecał je również w przypadkach ukąszeń jadowitych zwierząt. Przemywano nim rany, wierząc, że pomaga w gojeniu. Codzienna porcja wina chroniła legiony rzymskie przemierzające Europę, przed zakażeniami i zatrutą wodą. Galen porównywał jego wartość odżywczą do mięsa wieprzowego. Pito wina młode, rozcięczane z woda w stosunku 2:3 lub 3:5 wyjątkiem było inne zalecenie lekarza. Niektóre przykłady leczniczych form wina: Wino z mlekiem, burakiem i gotowanymi ogórkami – zalecane na biegunkę. Wina słone, mające właściwości przeczyszczające. Wina żywiczne stosowane jako środek przeciwkaszlowy, przeciw nieżytom, zapaleniom, biegunkom i krwotokom. Wina smołowane - rozgrzewające, wspomagające trawienie, poprawiające humor, przeciwbólowe, przeciwzapalne, pomocne w przypadkach wrzodów wewnętrznych, złamań, skurczów, wymiotów, wiatrów, kaszlu i astmy. Wino z rzepą i jałowcem, które, miało pomagać żołnierzom odzyskać siły po bitwie. Wino z mirtem stosowane w chorobach narządów rodnych i jelit. Wino z piołunem stosowane jeszcze przez wieki potem jako środek na trawienie. Wina aromatyzowane zawierające ekstrakty owocowe np gruszki, wiśni, pigwy – stosowane jako ogólnie wzmacniające. Przeciwskazania - unikać stosowania wina u dzieci, przeciwwskazanie w podawaniu go kobietom, zwłaszcza ciężarnym. Zabraniano picia wina w przypadku “chorób głowy” - migreny, zawrotów, manii, padaczki i wylewu krwi do mózgu.
· Asklepiades z Bitynii - Zalecał regularne spacery, konną jazdę, masaże i “ruchy bierne” – spacer w lektyce, huśtawkę czy huśtawkę w wiszących łóżkach.
· Bursztyn – w medycynie naturalnej, w postaci nalewki bursztynowej. Nalewka bursztynowa obniża ciśnienie tętnicze, działa bakteriobójczo, ułatwia gojenie ran, przepisywany na bóle reumatyczne.
· Czosnek – działa bakteriostatycznie i bakteriobójczo