Le pass compos - Czas przeszły złożony

Czas ten wyraża czynność dokonaną mającą miejsce w przeszłości-w określonych ramach czasowych:

J'ai lu plusieurs livres. Przeczytałem/-am kilka książek.
Hier, j'ai crit une lettre à Marie. Wczoraj napisałem/-am list do Marii.
Samedi soir j'ai connu ton ami. W sobotę wieczorem poznałem/-am twojego przyjaciela.
Il est all en France. On pojechał do Francji.
Hier, je suis sorti avec mes amis. Wczoraj wyszedłem z moimi przyjaciółmi.
Le mois dernier, nous sommes partis à la mer. W zeszłym miesiącu wyjechaliśmy nad morze.

Tworzenie czasu pass compos:

Czas ten składa się z czasownika posiłkowego avoirlub être odmienianego w czasie prsent i z imiesłowu czasu przeszlego (participe pass) odmienianego czasownika:

osoba + czasownik posiłkowy (être/avoir) + imiesłów czasu przeszłego


Przypomnijmy sobie jak odmieniają się czasowniki être i avoir w czasie teraźniejszym:

ÊTRE:

osoba singulier (liczba pojedyncza) pluriel (liczba mnoga)
1 osoba je suis nous sommes
2 osoba tu es vous êtes
3 osoba il/elle/on est ils/elles sont

AVOIR:

osoba singulier (liczba pojedyncza) pluriel (liczba mnoga)
1 osoba j'ai nous avons
2 osoba tu as vous avez
3 osoba il/elle/on a ils/elles ont

Do tak odmienionych czasowników posiłkowych, należy dodać formę imiesłowu danego czasownika i gotowe! Najpierw zobaczmy jednak jak tworzony jest wspomniany wyżej imiesłów - participe pass »

Wiecie już że czas pass compos składa się z czasownika posiłkowego (être lub avoir) oraz z participe pass, czyli z formy imiesłowu przeszłego, który jest dla tego czasu specjalnie tworzony.

Każda z grup czasowników posiada charakterystyczną dla nich końcówkę. Pomimo, że tworzenie participe pass jest prostą czynnością, lista wyjątków jest, niestety, dość długa.

Na początek podam wam jednak tworzenie participe pass od czasowników pierwszej grupy, czyli zakończonych na -er.
Należy odciąć końcówkę czasownika -er i w jej miejsce wstawiamy e. Prześledźcie przykłady.

infinitif
(bezokolicznik) participe pass la signification
(znaczenie bezokolicznika)
parler parl mówić
regarder regard oglądać
couter cout słuchać
habiter habit mieszkać
chanter chant śpiewać

Jak widać jest to bardzo proste.

Następna grupa czasowników (czyli II grupa, zakończona na -ir), pozbywa się końcówki -ir i w jej miejsce wstawiamy i. np. :

infinitif
(bezokolicznik) participe pass la signification
(znaczenie bezokolicznika)
finir fini kończyć
rougir rougi zaczerwienić się
choisir choisi wybierać
vomir vomi wymiotować
rpartir rparti wyjeżdżać pownonie

W III grupie czasowników w miejsce końcówki -re, -oir wstawiamy (zwykle) u, np.

infinitif
(bezokolicznik) participe pass la signification
(znaczenie bezokoliczinika)
attendre attendu czekać
rendre rendu oddawać
battre battu bić się
convaincre convaincu przekonać
entendre entendu słyszeć
falloir fallu mieć konieczność
vouloir voulu chcieć
valoir valu mieć wartość
rpondre rpondu odpowiadać

Ale grupa ta, najbardziej nieregularna, posiada wiele wyjątków. Poniżej podaję wam listę nieregularnych participe pass.

infinitif
(bezokolicznik) participe pass la signification
(znaczenie bezokolicznika)
asseoir assis siadać
avoir eu mieć
boire bu pić
conduire conduit prowadzić samochód
connatre connu znać
construire construit konstruować
courir couru biegać
craindre craint obawiać się
croire cru wierzyć
cuire cuit gotować
dcouvrir dcouvert odkrywać
descendre descendu zchodzić
devoir dû musieć
dtruire dtruit niszczyć
devenir devenu stawać się
dire dit mówić
disparatre disparu znikać
crire crit pisać
lire lu wybierać
être t być
faire fait robić
lire lu czytać
mettre mis kłaść
mourir mort umierać
offrir offert ofiarowywać
ouvrir ouvert otwierać
paratre paru wydawać się
peindre peint malować
plaire plu podobać się
pleuvoir plu padać (o deszczu)
pouvoir pu móc
prendre pris brać
produire produit produkować
recevoir reu otrzymywać
rire ri śmiać się
suivre suivi śledzić, brać udział itd.
tenir tenu trzymać
traduire traduit tłumaczyć
venir venu przychodzić
vivre vcu żyć
voir vu widzieć

Jak wspomniane zostało wcześniej,w czasie przeszłym mamy dwa czasowniki posiłkowe,które rządzą czasownikiem w formie imiesłowu czasu przeszłego.
Przy tworzeniu zdań musimy więc uwzględnić czasownik posiłkowy oraz zmiany jakie z tego tytułu zachodzą. Spójrzmy na przykłady:

Zdania z czasownikiem posiłkowym être:

Pierre s'est rveill à 8 heures. Piotr obudził się o godzinie 8.
Monique s'est rveille trop tard. Monika obudziła się za późno.
Pierre et son frère se sont prpars à l'examen. Piotr i jego brat przygotowali się do egzaminu.
Monique et Marie sont alles à Paris. Monika i Maria pojechały do Paryża.
Pierre et Monique sont partis à Rome. Piotr i Monika wyjechali do Rzymu.
Pierre,Monique et Marie sont ns en 1976. Piotr,Monika i Maria urodzili się w 1976 roku.

Participe pass czasowników odmienianych z etre musi zostać uzgodniony z podmiotem tego zdania (zaznaczone kolorem czerwonym):
-dla rodzaju żeńskiego liczby pojedynczej: -e
-dla rodzaju żeńskiego liczby mnogiej: -es
-dla rodzaju męskiego liczby mnogiej: -s


Z czasownikiem être odmieniają się:

1. Wszystkie czasowniki zwrotne:

czasownik zwrotny znaczenie polskie
se rveiller budzić się
se prparer przygotowywać się
s'habiller ubierać się
se laver myć się

Musimy pamiętać również o miejscu zaimka osobowego,który w czasie pass compos mieści się między zaimkiem osobowym i czasownikiem posiłkowym:

Je me suis lav Nous nous sommes lavs
Tu t'es lav Vous vous êtes lavs
Il s'est lav Ils se sont lavs
Elle s'est lave Elles se sont laves

2.Czasowniki oznaczające ruch takie jak:

czasownik ruchu odpowiednik polski przykład zdania tłumaczenie polskie
aller iść/jechać Elle est alle au cinma. Ona poszła do kina.
arriver przabawać/przychodzić Nous sommes arrivs en retard. Przyszliśmy spóźnieni.
descendre schodzić/wysiadać Qui est descendu? Kto zszedł?
entrer wchodzić (do środka) Je suis entr dans la salle. Wszedłem do sali.
monter wchodzić/wsiadać Vous êtes monts au troisième tage. Weszliście na trzecie piętro?
partir wyjachać/odjechać Il est parti samedi soir. On wyjechał w sobotę wieczorem.
rentrer wracać Quand tu es rentr? Kiedy wróciłeś?
retourner powracać Marie est retourne toute seule. Maria wróciła sama.
sortir wychodzić Ils sont sortis à 8 heures. Oni wyszli o godzinie 8.
tomber upadać Ton sac est tomb. Twoja torba spadła.
venir przybywać A quelle heure est venu Pierre? O której godzinie przyszedł Piotr?

3. Czasowniki zmiany stanu:

czasownik francuski odpowiednik polski przykład zdania tłumaczenie polskie
dcder umrzeć Mon oncle est dcd il y a un mois. Mój wujek zmarł miesiąc temu.
devenir stawać się Anna est devenue très connu en France. Anna stała się bardzo znana we Francji.
mourir umierać Elle est morte en 1999. Ona zmarła w 1999 roku.
natre rodzić się Ils sont ns en 1987. Oni urodzili się w 1987 roku.
rester zostać/pozostać Hier nous sommes rests à la maison. Wczoraj zostaliśmy w domu.

UWAGA!!!!
Istnieje również grupa czasowników odmieniających się zarówno z avoir i être, w zależności od tego, czy czasownikowi towarzyszy dopełnienie bliższe (complment d'objet direct) są to następujące czasowniki:

Je suis mont. Wsiadłem.
J'ai mont une valise. Wniosłem walizkę.
Je suis descendu. Wysiadłem.
J'ai descendu une valise. Zniosłem walizkę.
Je suis sorti. Wyszedłem.
J'ai sorti une valise. Wyniosłem walizkę.
Je suis retourn. Wróciłem.
J'ai retourn une feuille. Odwróciłem kartkę.
Je suis rentr. Wróciłem.
J'ai rentr une voiture. Wprowadziłem samochód.
Je suis entr. Wszedłem.
J'ai entr une valise. Wniosłem walizkę.

Pozostałe czasowniki odmieniają się z czasownikiem posiłkowym avoir. Oto przykłady:

Hier,j'ai tlphon à Pierre. Wczoraj zadzwoniłem do Piotra.
Samedi soir il a regard un film à la tl. W sobotę wieczorem,on oglądał film w TV.
Ils ont achet une nouvelle maison. Oni kupili nowy dom.
Vous avez vu le dernier film de Polański? Widzieliście ostatni film Polańskiego?
Nous avons vendu notre voiture. Sprzedaliśmy nasz samochód.
Tu as crit une lettre à Marie. Ty napisałeś list do Marii.
J'ai fait beaucoup d'exercices. Zrobiłem dużo ćwiczeń.
Elle a prpar un bon repas. Ona przygotowała dobry posiłek.
On a pass les vacances à Paris. Spędziliśmy wakacje w Paryżu.
Il a trop bu. On wypił za dużo.

Forma przecząca, czyli negacja, w pass compos (tak jak w pozostałych czasach złożonych) dotyczy wyłącznie czasownika posiłkowego. W naszym przypadku jest to albo czasownik etre lub avoir.

Aby utworzyć negację należy umieścić czasownik posiłkowy, uzgodniony do podmiotu, między NE a PAS, a następnie dorzucamy participe pass.

Zobaczcie jak wygląda to w przykładach.

Elle n'est pas arrive en retard. Ona nie spóźniła się.
Tu n'es pas all à Paris. Nie pojechałeś do Paryża.
Je n'ai pas cout les nouvelles à la radio. Nie wysłuchałam wiadomości w radiu.
Vous n'avez pas bu deux tasses de th. Nie wypiliście dwóch filiżanek herbaty.
Elle n'est pas morte dans un accident de voiture. Ona nie zginęła w wypadku samochodowym.
Je n'ai pas mis les pommes dans le panier. Nie włożyłam jabłek do koszyka.
Tu n'as pas fini tes devoirs. Nie skończyłaś odrabiać lekcji.
Ils ne sont pas sortis ensemble. Oni nie wyszli razem.
Vous n'avez pas reu cette lettre. Nie dostaliście tego listu.
Nous ne sommes pas rests seuls à la maison. Nie zostaliśmy sami w domu.
Tu n'as pas vu ce film. Nie widziałeś tego filmu.
Elle n'a pas pay l'lectricit. Ona nie zapłaciła za prąd.
Nous ne sommes pas alls au bord de la mer. Nie pojechaliśmy nad morze.
Il n'a pas fait beaucoup de fautes dans la dicte. Nie zrobił dużo błędów w dyktandzie.
Elle n'est pas venue en voiture. Nie przyjechała samochodem.


Moi drodzy, chciałam jeszcze zwrócić waszą uwagę na negację czasowników zwrotnych i na kolejność poszczególnych elementów! Popatrzcie.

Je ne me suis pas lev à 6h du matin. Nie wstałam o 6 rano.
Il ne s'est pas vite habill. Nie ubrał się szybko.
Nous ne nous sommes pas bien reposs à la montagne. Nie odpoczeliśmy dobrze w górach.
Vous ne vous êtes pas promens seuls. Nie spacerowaliście sami.
Marie ne s'est pas habille comme il faut. Maria nie ubrała się tak jak trzeba.
Vous ne vous êtes pas occups de votre avenir. Nie zajęliście się waszą przyszłością.
Elles ne se sont pas promenes souvent le soir. One nie spacerowały często wieczorem.
Je ne me suis pas bien repose pendant les vacances. Nie odpoczęłam dobrze w czasie wakacji.
Anne ne s'est pas trompe d'adresse. Ania nie pomylilła adresu.
Nous ne nous sommes pas rencontrs chez Michel. Nie spotkaliśmy się u Michała.

Tak jak w przypadku przeczenia, zadawanie pytań poprzez inwersję dotyczy czasownika posiłkowego. Czasownik posiłkowy znajduję się więc na początku zdania, następnie wrzucamy podmiot i participe pass.
Jak zobaczycie w poniższych zdaniach, w 3 osobie liczby pojedynczej, czasownik posiłkowy avoir oddzielony jest od podmiotu lierką -t, która ułatwia wymowę.

Pamiętajcie również o kolejności elementów w czasownikach zwrotnych. Partykuła zwrotna (me, te, se, nous, vous, se) rozpoczyna pytanie. Prześledźcie poniższe przykłady:

A-t-elle fini ses devoirs? Odrobiła lekcje?
Avez -vous eu beau temps? Mieliście ładną pogodę?
As -tu vu tes amis? Widziałeś twoich przyjaciół?
Avons-nous pu dcouvrir la vrit? Moglliśmy odkryć prawdę?
Ont-ils crit à leurs parents? Napisali do swoich rodziców?
Sommes-nous alls au bord de la mer? Pojechaliśmy nad morze?
A quelle heure est-il arriv? O której godzinie przyjechał?
Qui ai-je rencontr? Kogo spotkałam?
Où sont-ils ns? Gdzie się urodzili?
Est-elle partie hier matin? Wyjechała wczoraj rano?
S'est-il dêpech à ce rendez-vous? Śpieszył się na to spotkanie?
S'est-elle leve à 6h du matin? Wstała o 6 rano?
Vous êtes-vous assis confortablement? Usiedliście wygodnie?
Se sont-ils approchs de la porte? Zbliżyli się do drzwi?
Nous sommes-nous promens dans le parc? Spacerowaliśmy w parku?