Pojęcia z tematów związanych z antykiem

Subkultura – względnie spójna grupa społeczna pozostająca na marginesie społecznym, wyrażająca swą odrębność przez podważenie lub zanegowanie utrwalonych i powszechnie uznanych wzorów kultury.

Turpizm – orientacja estetyczna polegająca na fascynacji brzydotą, kalectwem, śmiercią, przedmiotami i zjawiskami odrażającymi.

Klasycyzm – kierunek literaturze i sztuce nawiązujący do wzorów kultury antycznej. Opierał się na filozofii racjonalistycznej. Zadaniem sztuki było naśladowanie natury, poszukiwanie wartości dobra, prawdy i piękna.

Topika – zbiór toposów

Topos – obiegowy motyw powtarzający się w różnych literaturach na przestrzeni wielu epok, świadczy o ciągłości kultury śródziemnomorskiej.

Tradycja – przekazywane z pokolenia na pokolenie elementy kultury (obyczaje, wierzenia) uważane za ważną dla jej tożsamości przez dana zbiorowość.

Arkadia – kraina na płw. Peloponeskim. W przenośni: raj ziemski, kraina wszelkiej szczęśliwości.

Desakralizacja – utrata świętości, specjalnego znaczenia. Zeświecczenie, przejście ze sacrum do sfery profanum.

Profanum – sfera tego, co świeckie, pozbawione religijnego znaczenia.

Sacrum – to, co święte, religijne

Symbol – znak, przedmiot, pojęcie zastępujące inne pojęcie lub przedmiot, poza dosłownym znaczeniem ma inne, ukryte, odczytywane na podstawie doraźnej mowy lub na zasadzie nie w pełni określonego podobieństwa, w której chodzi o wieloznaczność symboli, np. róża jest symbolem miłości, piękna.

Epos(epopeja) – najstarszy gatunek epicki. Rozbudowany utwór wierszowany przedstawiający dzieje legendarnych lub mitycznych bohaterów na tle wydarzeń przełomowych dla danej społeczności. Jest wielowątkowy, ma epizodyczną budowę, Wydarzenia relacjonuje wszechwiedzący i obiektywny narrator. Styl eposu jest podniosły, dopasowany do rangi opisywanych wydarzeń i wyidealizowanych bohaterów. Występują apostrofy, rozbudowane porównania i stałe epitety

Hybris – pycha, sprzeniewierzenie się woli bogów, które ściąga na bohatera okrutną karę

Katastrofa – nieuchronna klęska, jaka ponosi bohater tragedii. Jest konsekwencją wyborów bohatera.

Konflikt tragiczny – konieczność dokonania wyboru między dwiema równorzędnymi wartościami.

Liryka roli – typ liryki bezpośredniej. W wierszach należącyh do tej kategorii podmiot liryczny wciela się w postać mitologiczną, historyczną, znana z literatury.

Litość i trwoga – uczucia towarzyszące odbiorowi dramatu spowodowane utożsamieniem się widzów z bohaterami tragedii.

Mit tebański – mit o dziejach rodu Labdakidów, władców Teb.

Perypetia – nagła zmiana losów bohatera, powodująca przełom w jego dziejach.

Tragizm – kategoria estetyczna oznaczająca uwikłanie bohatera w konflikt sprzecznych racji

Wina tragiczna – „zbłądzenie” spowodowane nieświadomością popełnienia zbrodni lub czynu niemoralnego.

Apatia (ataraksja) – propagowana zarówno przez stoików jak i epikurejczyków postawa wewnętrznego spokoju spowodowana wyzbyciem się wszelkich pragnień i pożądań.

Epikureizm – stworzona przez Epikura filozofia, w której za dobro najwyższe zostało uznane szczęście, a przyjemność (nie tylko zmysłowa, ale także pojmowana jako brak cierpienia) za drogę do niego.

Ironia – ukryta drwina, szyderstwo, zamaskowane pozorami aprobaty. Termin ten oznacza także zabieg literacki – sprzeczność między dosłownym znaczeniem wypowiedzi a znaczeniem właściwym, zamierzonym przez autora. W poezji – dystans wobec przedmiotu wypowiedzi, jej tematu i adresata.

Sceptycyzm– doktryna odrzucająca możliwość uzyskania wiedzy pewnej i uzasadnionej, Zdaniem filozofów wątpienie, krytycyzm wobec wszelkich autorytetów jest jedynym sposobem poszukiwania prawdy.

Stoicyzm – kierunek filozoficzny głoszący materializm. A w etyce – życie zgodne z rozumem i obojętność wobec wszystkiego, co niesie los, zarówno powodzenia i bogactwa, jak i nieszczęść.