ONZ, NATO,Organizacje europejskie

Procesy integracyjne:
intergracja to formalny, swiadomy proces, majacy na celu pogłebienie wzajemnych powiazan i wymiany miedzy grupa krajów. Formy:
-integracja ekonomiczna- polegajaca na usuwaniu ograniczen w handlu miedzy panstwami i zapewnianiu swobody przepływu towarow, usług, osob oraz kapitału. Integracja gospodarcza moze przybierac kilka form:
strefa wolnego handlu-kraje wchodzace w skład strefy znosza miedzy soba cła oraz ograniczenia ilosciowe, ale kazdy z nich utrzymuje własne cła w stosunku do krajów nieczłonkowskich
-unia celna-członkowie unii znosza bariery w przepływie towarow i ustanawiaja wspolna taryfe celna wobec partnerow zewnetrznych
-wspolny rynek- kraje zapewniaja swobode nie tylko przepływu towarow i usłog, ale również kapitału i siły roboczej
-unia gospodarcza-jej uczestnicy, uwzgledniajac przedsiewziecie z poprzedniego etapu intergracji, zmierzaja do zharmonizowania swoich działan w sferze polityki gospodarczej
pełna integracja gospodarcza- na tym etapie panstwa członkowskie ujednolicaja polityke gospodarcza i powołuja organ ponadnarodowy, ktorego decyzje obowiazuja wszystkich członków.
-integracja polityczna-polegajaca na tworzeniu instytucjonalnych mechanizmow i procedur podejmowania decyzji.
Integracja Polski z UE- intergracja w Europie została zapoczatkowana w 1950 roku, kiedy to przyjeto deklaracje francuskiego ministra spraw zagranicznych Roberta schumana. Przedstawił propozycje francuskiego polityka i ekonomisty Jeana Monneta, polegajaca na utworzeniu wspolnoty interesow Francji i Niemiec dzieki powierzeniu zarzadzania rynkiem wega i stali niezaleznej instytucji.
Przebieg integracji europejskiej:
1951-utworzenie przez Belgię, Francje, RFN, Włochy, Luksemburg i holandie Europejskiej Wspolnoty Wegla i Stali, powstałej z połaczenia przemysłow weglowo-stalowych w ramach wspolnego rynku, zarzadzonej przez niezalezne instytucje o charakterze ponadnarodowym.
1958-traktaty rzymskie powołuja do zycia Europejska Wspolnote Gospodarcza(EWG) oraz europejska Wspolnote energii atomowej(EURATOM), rozszerzając wspolny rynek na wszytskie sektory gospodarki w karajch członkowskich.
1967-ustanowienie jednej Komisji Europejskiej dla trzech wyzje wymienionych wspolnot oraz ujednolicenie ich pod wzgledem organizacyjnym.
1968-ujednolicenie polityki rolnej w celu ochrony rolnictwa panstw członkowskich przed konkurencja tanszych artykołow zagranicznych.
1968-utworzenie uni celnej, to znaczy zniesienie cła we wzajemnych stosunkach członkow wspolnoty.
1970-wprowadzenie wspolnej polityki handlowej wobec krajow trzecich.
1979-przeprowadzenie pierwszych bezposrednich i powszechnych wyborow do Parlamentu europejskiego oraz wprowadzenie w zycie europejskiego systemu monetarnego.
1985-zawarcie przez Francje, RFN, Belgie, Holandie,Luksemburg porozumienia o znoszeniu kontroli na wspolnych granicach tak zwane Porozumienie z Schengen.
1987-okreslenie w jednolitym akcie europejskim planow utworzenia do roku 1992 jednolitego rynku, na ktorego obszarze miałyby obowiazywac tak zwane cztery swobody:wolnego przepływu towarow, osob, usług i kapitału.
1992- podpisanie Traktatu o Uni europejskiej w Maastricht oraz przesłanie go do panstw członkowskich w celu ratyfikacji. Traktat ten składa sie z dwoch czesci: Traktatu o unii politycznej oraz Traktatu o unii gospodarczo-walutowej.
1993-poczatek funkcjonowania jednolitego rynku, a do listopada wejscie w zycie Traktatu z Maastricht.
1997-podpisanie traktatu amsterdamskiego, który wprowadził nowelizacje dotychczasowego prawa Unii miedzy innymi w sprawie ochrony srodowiska, zwalczania bezrobocia, przestrzegania praw człowieka, obywatelstwa Unii oraz wspolnej polityki zagranicznej i bezpieczenstwa.
1998-decyzja 11 krajow członkowskich o przyspaiebniu do Europejskiej Unii Gospodarczej i Walutowej
2001-podpisanie traktatu nicejskiego przygotowujacego instytucje Unii do rozszerzenia.
2002-wprowadzenie do obiegu od 1 stycznia banknotow i monet euro oraz eurocentow. Euro staje sie prawnym srodkiem płatniczym.

Przebieg procesu rozszerzenia Unii:
1973-Wielka Brytania, Irlandia, Dania
1981-Grecja,
1986-Hiszpania i Portugalia
1995-Austria, Finlandia i Szwecja.
Trzy filary wspołpracy unijnej:
-polityka ekonomiczna,
-polityka zagraniczna i polityka bezpieczenstwa,
-sprawy wewnetrzne i wymiar sprawiedliwosci.
Organy Unii Europejskiej-
rada europejska-w ktorej w skład wchodza szefowie panstw lub rzadow oraz przewodniczacy Komisji Europejskiej, stanowi naczelny organ decyzjny. Zajmuje sie kwestiami strategicznymi z punktu widzenia rozwoju Unii oraz okresla kierunki jej polityki.
Parlament Europejski- jest instutucja reprezentujaca obywateli panstw członkowskich.jego członkowie wybierai bezposrednio od 1979 roku na piecioletnia kadencje, grupuja sie według orientacji politycznych, a nie według kryterium panstw narodowych. Podstawowe uprawnienia Parlamentu to wspołtworzebue prawa, kontrola budzetu Unii orazkontrola Komisji europejskiej. Po przystapieniu Polska uzyska 50 miejsc w Parlamencie.
Rada Unii Europejskiej- składa sie z przedstwicieli panstw członkowskich na szczeblu ministralnym. Skład Rady zmienia sie w zaleznosci od problematyki obrad. Ma ona cechy zarowno oragnizacji ponadnarodowej, jak i miedzyrzadowej. Podejmujacej decyzje w pewnych kwestiach. Rada kieruja kolejno przez poł roku wszytskie panstwa członkowskie.
Komisja Europejska- z siedziba w Brukseli jest organem wykonawczym. Składa sie z 20 komisarzy, wybieranych na 5 lat i odpowiedzialnyh za poszczegolne dziedziny działania Unii. Komisja ma prawo inicjatwy w propozycach legislacyjnych, odpowiada za realizacje wspolnych polityk dotyczacych konkretnych spraw, administruje budzetem, reprezentuje Wspolnoty na zewnatrz i prowadzi miedzynarodowe negocjacje.
Trybunał Sprawiedliwosci Wspolnot europejskich- jest organem sadowym Wspolnot.Spełnia on funkcje sadu miedzynarodowego, sadu konstytucyjnego oraz sadu administracyjnego. Składa sie z 15 sedziow i 8 rzecznikow generalnych.
Komitet Regionow został powołany do zycia Traktaem o Unii Eurospejskiej. W jego skład wchodzi 222przedstwioacieli społecznosci lokalnych przez Rade Unii. Jest zgromadzeniem doradczym dla rady i Komisji europejskiej zwłaszzca w sprawach dotyczacych polityki regionalnej.
Komitet Ekonomiczno- społeczny. Jest zgromadzeniem doradczym dla Rady i Komisji Europejskiej glownie w sprawach dotyczacych Wspolnot Europejskich. W jego skład wchodzi 222 czlonkow rekomendowanych przez rzady panstw czlonkowskich na okres 4 lat.
Trybunał obrachunkowy zostal utworzony w 1975 roku. Sklada sie z 15 czlonkow desygnowaych na szescioletnia kadencje przez panstwa czlonkowskie. Jego podstawowym zadaniem jest kontrola sposobow zarzadzania finansami wspolnot.
Droga Polski do UE- 16 grudnia 1991 podpisanie Układu europejskiego, ustanowiajacego stowarzyszenie miedzy Rzeczpospolita Polska z jednej strony a Wspolnotami Europejskimi i ich panstwami członkowskimi z drugiej strony. Układ wszedl w zycie dopiero w 1994 ze wzgledu na długotrwałe procedury ratyfikacyjne w 12 panstwach członkowskich. Układ eurpejski stanowi podstawe procesu dostosowan legislacyjnych i gospodarczych do wymogow stowarzyszenia ze Wspolnotami, a nastepnie do pełnej integracji obu organizmow gospodarczych.
Głowne warunki do przystopienia do Unii:
stabilnosc instytucji gwarantujacych demokracje;
-funkcjonowanie gospodarki rynkowej,
-zdolnosc do sprostania warunkom konkurencji i siłom rynkowym w Unii,
zdolnosc przyjecia zobowiazan wynikajacych z członkowstwa.
Polska w Radzie Europy-członkami rady moze zostac panstwo, które:
-ma ustabilizowana demokracje(regularnie przeprowadzane wolne wybory)
-podpisało Europejska konwencje praw człowieka
-podpisało Konwencje ramowa o ochronie mniejszosci narodowych
Organy rady Europy-Komitet Ministrow- w jego skład wchodza ministrowie spraw zagranicznych panstw członkowskich
Zgromadzenie Parlamentarne-składa sie z przedstwicieli parlamentow krajowych. Liczba przedstwicieli poszczegolnych panstw jest uzalezniona od liczby mieszkancow panstwa.
Kongers Włdz Lokalnych i Regionalnych-składa sie z przedstwicieli samorzadow terytorialnych lub czesci składowych panstwa federalengo. Dzieli sie na dwie izby:Izbe Władz Lokalnych i Izbe Regionow.Jego podstwowym zadaniem jest promowanie rozwoju demokracji lokalnej i regionalnej oraz umacnianie wspołpracy transgranicznej.Polska w Organizacji Bezpieczenstwa ui Wspołpracy Europejskiej.
Geneza OBWE w Europie powstała z przemianowania Konferencji Bezpieczenstwa i wspołpracy w Europie.
Przebieg konferencji-trzy etapy-spotkania ministrow spraw zagranicznych
-rokowania na szczeblu ekspertow
-spotkanie szefow panstw i rzadow lub szefow partii komunistycznych
KBWE-trzy koszyki: I-potwierdzal zasady:suwerennej roznosci panstw,powstrzymania sie od grozby uzycia siły lub jej uzycia, nienaruszalnosc granic, integralnosci terytorialonej panstw, pokojowego załatwania sporow, nieingerencji w sprawy wewnetrzne, poszanowania praw czlowieka oraz wspołpracy miedzy panstwami. II precyzował zasady wspopracy w dziedznie gospodarki,nauki,techniki,handlu,kooperacji przemyslowej, ochrony srodowiska naturalnego,transportu,turystyki oraz roznych aspektow migracji siły roboczej.
III-zawierał postanowienia dotyczace przede wszytskim ochrony praw człowieka oraz wspołpracy w dzieidznie humanitarnej, w tym zwłaszcza rozwoju kontaktow midzeludzkich,laczenia rodzin,swobodnego przepływu informacji,wymiany kulturalnej, swobody podrozowania.
Przekształcenie KBWE w OBWE-glowne isntytucje:
-Konferencja Przegladowa-odbywajaca sie co dwa lata w Wiedniu.
-spotkania na szczycie przywodcow panstw i szefow rzadow,
Rada Ministralna-głowny organ decyzyjny i zarzadzajacy
-Wysoka Rada-koordynuje prace BWE
-Stała Rada-odpowiada za biezaca działalnosc OBWE
-Forum Wspołpracy na rzecz Bezpieczenstwa-koordynuje wspołprace w sprawach bezpieczenstwa i rozbrojenia.
-urzedyjacy przewodniczacy-minister spraw zagranicznych panstwa sprawujacego w ciagu jednego roku przewodnictwo w OBWE;
sekretarz generalny-Wieden
Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Czlowieka-Warszawa
-Wysoki Komisarzds. Mniejszosci Narodowych-Haga.
Miejsce Poloni w społecznoscii miedzynarodowej:
Polonia okresla sie skupiska ludzkosci polskiego pochodzenia poza granicami kraju. W jej skład wchodza te osoby, a często całe rodziny, które zachowały, niezaleznie od miejsca urodzenia i posiadanego obywatelstwa ,poczucie łacznosci duchowej i kulturowej z Polska. Polonia ,zachowując wiele cech polskich ,staje się stopniowo integralną ,pełnoprawną część społeczeństwa kraju osiedlenia ,a związki z krajem pochodzenia są oparte głównie na więzi emocjonalnej. Skupiska polonijne w poszczególnych krajach tworzą odrębne środowiska wyróżniające się określonymi cechami. Pewna część emigracji wojennej i powojennej ,uznając przejściowy charakter emigracji politycznej ,przeciwstawia się zaliczaniu siebie do społeczności polonijnej

ONZ powstała na podstawie Karty Narodów Zjednoczonych podpisanej 26 VI 1945 w San Francisco, a weszła w życie 24 X 1945. Utworzenie ONZ zapowiadały następujące akty:
1. Karta Atlantycka z 14 VIII 1941 - określała na jakich zasadach powinna być oparta powojenna organizacja światowa
2. Deklaracja Narodów Zjednoczonych z 1 I 1942 - podpisana przez USA, Wielka Brytania, ZSRR, Chiny i 22 inne państwa (np. Polskę). Na jej podstawie państwa koalicji antyalianckiej przybrały nazwę Narodów Zjednoczonych.
3. Deklaracja Moskiewska z 1 XII 1943 - ZSRR, Wielka Brytania, USA, Chiny uznały, że należy powołać organizację opartą na zasadzie suwerennej równości państw. Cel-utrzymanie międzynarodowego pokoju.
4. projekt Karty NZ z VIII/IX 1944 - opracowany na konferencji w Dumbarton Oaks
5. postanowienia Konferencji. w Teheranie 28 IX - 1 XII 1943 - nową organizację nazwano Światową Rodziną Narodów Demokracji
6. postanowienia Konferencji w Jałcie 4-11 II 1945 - ustalono procedurę głosowania w Radzie Bezpieczeństwa ONZ - ZASADA BEZWZGLĘDNEJ JEDNOMYŚLNOŚCI PIĘCI WIELKICH MOCARSTW; ustalono termin konferencji Założycielskiej
7. Konferencja zał. w San Francisco 25 IV-26 VI 1945 - ustalono struktury ONZ i opracowano Kartę NZ.

Działalność i struktura ONZ
ONZ ma Własny emblemat, flagę, posiada zdolność prawną i osobowość prawno międzynarodową. Siedzibą jest Nowy Jork, a w Europie Genewa i Wiedeń. Oficjalnymi językami są: angielski, arabski, chiński, francuski, hiszpański i rosyjski.

Główne cele:
· utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa światowego
· rozwijanie współpracy międzynarodowej
· ochrona praw i godności człowieka
· popieranie postępu w dziedzinie gospodarczej

Realizacja tych celów opiera się o zasady zawarte w Karcie Narodów Zjednoczonych:
· suwerenna równość państw członkowskich
· przestrzeganie zobowiązań międzynarodowych
· pokojowe rozwiązywanie sporów
· nie ingerowanie w sprawy wew. członków
· państwa członkowskie zobowiązane są do udzielania pomocy Organizacji w akcji podjętej zgodnie z Kartą
· powstrzymanie się od udzielania pomocy państwu, przeciw któremu ONZ zastosowało środki zapobiegawcze lub środki przymusu.
· jednomyślność w najważniejszych sprawach dotyczących pokoju i bezpieczeństwa
· przyjmowanie nowych członków
· rewizja postanowień Karty NZ
· wybór sekretarza Generalnego

Członkami pierwotnymi ONZ są te państwa, które uczestniczyły w konf. zał. w S.Franc. (51 państw w tym Pol.), oraz podpisały i notyfikowały Kartę NZ.

Inni członkowie:
· przyjęte do ONZ przez uchwałę Zgrom. Ogólnego, na zlecenie Rady Bezpieczeństwa. Aby uchwała taka weszła w życie - w R.B. jednomyślność 5 moc., a w Zgrom. Ogólnym większość kwalifikowana 2/3 głosów.
· Zgrom. Ogólnym na zlecenie R.B. może zawiesić czł. w korzystaniu z praw oraz może go wykluczyć z ONZ za łamanie zasad Karty.
· państwo ubiegające się o przyjęcie do ONZ musi być suwerenne, niepodległe, prowadzi pokojową politykę, przyjąć zasady zawarte w Karcie.
Do ONZ nie wstąpiło Monako, Lichtenstein, Andora, Szwajcaria, Watykan (posiada swojego obserwatora przy ONZ)

Główne organy ONZ:
· Zgromadzenie Ogólne (ZO) - każde państwo ma 1 głos. Decyduje w sprawach ważnych (deklaracji pokojowych, wyb. nowych czł. i niestałych czł. R.Bezpiecz. oraz budżetu),kt. zapadają większością 2/3 gł. Pozostałe sprawy zapadają większością zwykłą. Zgrom zbiera się raz na rok na sesje zwykłe, mogą być zwoływane sesje nadzwyczajne na życzenie R.B. lub większości czł. Zgrom. Uchw. mają charakter zaleceń, a nie obowiązkowy. ZO zajmuje się wszystkimi sprawami wchodzącymi w zakres działalności ONZ, inicjuje badania i podejmuje zalecenia we wszystkich dziedzinach współpracy międzynarodowej.
· Rada Bezpieczeństwa (RB) - skł. się z 5 czł. stałych: Chiny, Federacja Ros.(do 1991 ZSRR), Fr., USA, Wlk.Bryt., oraz 10 czł. niestałych, wyb. po pięciu co roku na dwuletnie kadencje (5 z Afryki i Azji, 2 z Am.Łac., 3 z Europy). Uchw. zapadają przy 9 gł. (w tym 5 wlk. moc.). Wyjątek od zasady jednomyślności, gdy roztrzygany jest spór, kt. stroną jest jedno z mocarstw, ma ono prawo i obowiązek wtrzymania się od gł. Prawo Veta przysługuje stałemu czł., gdy chodzi o podjęcie akcji w konf., w kt. czł. jest uwikłany. Kompetencje: +utrzymanie międzynar. pok. i bezpieczeństwa; +rozpatruje spory i sytuacje zagrażające pokojowi; + wyd. zaleceń dotycz. sposobu załatwienia sporu; +decyzje w sprawie zastosowania sankcji wobec państwa dopuszczającego się naruszenia pokoju. Sankcje mogą obejmować częściowe lub całkowite ograniczenie wymiany gosp., zerwanie połączeń komunikacyjnych oraz stosunków dyplomatycznych. Gdy sankcje są nieskuteczne wprowadzane są działania militarne, prowadzone przez siły zbrojne ONZ, kt. podl. Radzie. Organami pomocniczymi RB są: Wojskowy Kom. Sztabowy (przygotowywanie planów użycia Sił Zbr. ONZ), Kom. Rozbrojeniowa oraz misje obserwacyjne na terenach objętych konf.
· Rada Społ.-Gosp. - skł. się z 54 czł. wyb. przez ZO na 3 lata (co roku wym. 1/3 skł.). Należą do niej sprawy gosp., społ., kulturalne, zagadnienia praw człowieka, inicjowanie konf., ustalanie wytycznych dla organów pomocniczych (np. Kom. Praw Człowieka) i agencji specjalnych (np. Fundusz NZ pomocy dzieciom), koordynowanie działalności organizacji wyspecjalizowanych. Uchwały zapadają zwykłą większością.
· Rada Powiernicza - skł. się z 5 czł. stałych RB. Nadzoruje administracje na terytoriach powierniczych z wyjątkiem wysp Karoliny, Mariany, Marshala. Ostatnim teryt. powier. były wyspy Palou na Pacyfiku (od 1947 pod kontrolą USA),w 1994 uzyskały niepodl.
· Sekretariat - jest głównym organem administracyjnym i organizacyjnym. Na czele stoi Sekretarz Generalny wyb. przez ZO na zlecenie RB. Kadencja - 5lat. Ma prawo uczestniczyć w posiedzeniach wszystkich organów ONZ. Zarządza majątkiem, zbieraniem składek członkowskich. Może zwrócić uwagę RB na każdą sprawę mogącą być zagrożeniem dla pokoju. Mianuje personel sekretariatu. Składa ZO roczne sprawozdanie z działalności ONZ. Podlega mu Centrum Praw Człowiek. Obecnym sekretarzem jest Kofi Annam z Gahny, urzędujący od 1997 do 31 XII 2001.
· Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwpści w Hadze - 15 czł. wyb. ZO i RB na wniosek Sekret.Gen. na 9 lat. Sędziego usuwa się za zgodą wszystkich czł. Tryb. W skł. sędziowskim może być jeden reprezentant danego kraju. Przewodniczącego i zastępcę wyb. się na 3 lata i co 3 lata wymienia się 1/3 skł. Czł. mogą być wybierani kilkakrotnie. Wyroki w sprawach międzynar. są ostateczne.

NATO (North Atlantic Treaty Organization)- Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego, Pakt Północnoatlantycki, sojusz polityczno-wojskowy państw Europy Zachodniej, USA i Kanady powołany do istnienia w Waszyngtonie 4 kwietnia 1949 na podstawie uchwalonej przez Senat USA w czerwcu 1948 tzw. rezolucji Vandenberga, która wzywała do tworzenia bloków militarnych w celu zapobiegania sowieckiemu zagrożeniu.Układ podpisało 12 państw:
• Belgia,
• Dania,
• Francja,
• Holandia,
• Islandia,
• Luksemburg,
• Norwegia,
• Portugalia,
• Wielka Brytania,
• Włochy, a także
• Kanada i
• USA
18 lutego 1952 do Paktu przystąpiły Grecja i Turcja, 5 maja 1955 r. RFN, a 30 maja 1982 r. - Hiszpania. 12 marca 1999 roku do NATO przystąpiły pierwsze państwa należące dawniej do Układu Warszawskiego: Czechy, Węgry i Polska.
Na szczyt NATO w Pradze, który odbył się w listopadzie 2002 r., zaproszono do organizacji 7 kandydatów: Litwę, Łotwę, Estonię, Słowację, Słowenię, Rumunię i Bułgarię. Kraje te staną się członkami NATO prawdopodobnie w maju 2004 r., pod warunkiem, że parlamenty tych krajów ratyfikują odpowiednie dokumenty. Oprócz nich oficjalnymi kandydatami do członkostwa są Albania, Macedonia i Chorwacja.
Państwa NATO są obowiązane do udzielania solidarnej wzajemnej pomocy. Atak na jedno z państw członkowskich jest równoznaczny z atakiem na wszystkie państwa NATO (casus foederis). Dotyczy to terytoriów państw członkowskich w Europie i Ameryce Płn., ataków na siły okupacyjne kontrahentów w Europie, na wyspy znajdujące się pod władzą państw członkowskich na północ od Zwrotnika Raka albo na statki morskie lub powietrzne stron w tym rejonie.

System działania NATO opiera się na zasadzie, iż ,,wspólne bezpieczeństwo państw członkowskich jest niepodzielne'', co oznacza, że:
- żadne z państw członkowskich nie musi polegać wyłącznie na własnych narodowych działaniach obronnych i zasobach ekonomicznych, aby przeciwstawić się zagrożeniom dla swojego bezpieczeństwa; może bowiem liczyć na pomoc państw - stron NATO,
- żadne z państw członkowskich nie zrezygnuje z wypełnienia swoich zobowiązań sojuszniczych wobec innych państw, w przypadku zagrożenia ich bezpieczeństwa.

NATO jest organizacją otwartą dla każdego państwa europejskiego, jeśli zostanie zaproszone przez którykolwiek kraj członkowski i jeśli jego kandydatura zostanie zaakceptowana przez pozostałych członków. Państwa starające się o członkostwo w NATO muszą być w stanie popierać zasady traktatu północnoatlantyckiego oraz muszą przyczyniać się do bezpieczeństwa obszaru północnoatlantyckiego.

Członkostwo w NATO nie jest zróżnicowane, ale istnieje różny zakres powiązań między poszczególnymi państwami a organizacją. Na przykład Francja, Hiszpania i Islandia znajdują się poza zintegrowaną strukturą wojskową. Francja poprzez Ministra Obrony Narodowej i Szefa Sztabu bierze udział w pracach organów NATO (np. Komitetu Wojskowego) na mocy indywidualnej decyzji Prezydenta.

Hiszpania uczestniczy w procesie planowania wojskowego NATO, utrzymuje misje łącznikowe przy dowództwach regionalnych. Uczestniczy także w systemie obrony powietrznej NADGE.

W przypadku Niemiec istnieje daleko posunięta integracja z NATO. Całość sił zbrojnych Niemiec (poza obroną terytorialną) podporządkowana jest dowództwu centralnemu NATO. Pełne uczestnictwo w strukturze wojskowej NATO dotyczy również Norwegii i Danii.

Jedynym członkiem sojuszu, który nie posiada sił zbrojnych, jest Islandia. Jej uczestnictwo w NATO polega m.in. na udostępnianiu baz w Keflaviku oraz innych instalacji wojskowych, mających znaczenie dla obrony powietrznej czy ostrzegania morskiego.

Kwatera główna NATO i przedstawiciele

Kwatera Główna NATO w Brukseli jest polityczną siedzibą Sojuszu oraz stałym miejscem obrad Rady Północnoatlantyckiej. Gości stałych przedstawicieli i delegacje narodowe, Sekretarza Generalnego i Sekretariat Międzynarodowy, krajowych Przedstawicieli Wojskowych, Przewodniczącego Komitetu Wojskowego oraz Międzynarodowy Sztab Wojskowy. Mieszczą się w niej także misje dyplomatyczne i biura łącznikowe licznych krajów partnerskich, Sztab Konsultacji, Dowodzenia i Kontroli (C3)Kwatery Głównej NATO oraz liczne agendy Sojuszu.
Kwatera Główna NATO zatrudnia około 3150 pracowników na pełnych etatach. Z tej liczby około 1400 to pracownicy delegacji narodowych oraz przedstawiciele wojskowi państw członkowskich. Około1300 osób cywilnych zatrudnionych jest w Sekretariacie Międzynarodowym oraz w różnych agendach, natomiast 350 pracowników, w tym 80 osób cywilnych, zatrudnia Międzynarodowy Sztab Wojskowy. Przy Kwaterze Głównej NATO mieszczą się również biura misji dyplomatycznych i biur łącznikowych krajów partnerskich.
Każde państwo członkowskie reprezentowane jest w Radzie Północnoatlantyckiej przez ambasadora lub stałego przedstawiciela, mającego do pomocy delegację narodową składającą się z doradców i urzędników, którzy reprezentują swój kraj w różnych komitetach. NATO. Delegacje przypominają małe ambasady. Ulokowanie ich w budynku Kwatery Głównej NATO umożliwia wygodne utrzymywanie stałych i szybkich formalnych i nieformalnych kontaktów między sobą oraz z międzynarodowym personelem NATO i Przedstawicielami państw partnerskich

Robertson George (1946-), polityk brytyjski. Od 1978 poseł Partii Pracy. Był m.in. wiceprezesem Centrum Wielka Brytania-Rosja, członkiem Zarządu How Fund oraz Rady Królewskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. W latach 1979-1990 zasiadał w Radzie Brytyjskiego Komitetu Atlantyckiego. W 1997 objął tekę ministra obrony w laburzystowskim rządzie Wielkiej Brytanii. Przeprowadził postzimnowojenną reformę brytyjskich sił zbrojnych. Jako minister obrony zainicjował program podnoszenia poziomu edukacji i cywilnych kwalifikacji wśród żołnierzy zawodowych. Wraz z R. Cookiem przyczynił się do utrzymania jedności sojuszu podczas operacji wojskowej przeciwko Jugosławii.4 VIII 1999 Rada Północnoatlantycka zatwierdziła jego kandydaturę na stanowisko sekretarza generalnego NATO.

W NATO istnieje podział na pion wojskowy oraz cywilny.

Pion wojskowy stanowią następujące organy:
- Komitet Wojskowy,
- Międzynarodowy Sztab Wojskowy,
- Dowództwa Regionalne.

Pion cywilny obejmuje:
- Rada Północnoatlantycka,
- Komitet Planowania Obrony,
- Grupa Planowania Nuklearnego,
- Sekretariat Generalny.

Rada Północnoatlantycka (North Atlantic Council - NAC) jest to podstawowy organ decyzyjny NATO. W jej skład wchodzą przedstawiciele państw członkowskich w randze ambasadorów; jest organem plenarnym, wyposażonym w prawo powoływania innych organów NATO. Obraduje ona na posiedzeniach odbywających się na następujących szczeblach:
- szefów państw i rządów; są to tzw. szczyty NATO, zwoływane okazjonalnie,
- ministerialnym; spotykają się ministrowie państw członkowskich, co najmniej dwa razy na rok,
- stałych przedstawicieli; spotykają się regularnie, co najmniej raz w tygodniu przedstawiciele państw członkowskich. Mają oni rangę ambasadorów. Stali przedstawiciele tworzą Radę Stałych Przedstawicieli - na jej forum zapada większość decyzji.

Rada Północnoatlantycka jest zwoływana na żądanie swego przewodniczącego lub któregokolwiek państwa członkowskiego. Przy podejmowaniu decyzji obowiązuje zasada jednomyślności - consensusu. Oznacza to, że nad daną sprawą nie odbywa się głosowania. Podejmowane przez Radę zalecenia nie mają charakteru wiążącego, bez względu na to, na jakim zapadły szczeblu.

Do najważniejszych zadań Rady należą:
- konsultacje polityczne pomiędzy członkami,
- wyznaczanie dyrektyw dla władz wojskowych,
- obrona cywilna,
- ustalanie wysiłku zbrojeniowego państw członkowskich.

Komitet Planowania Obrony (Defence Planning Committee - DPC), jest to organ, który podejmuje zasadnicze decyzje w kwestii planowania obronnego Sojuszu. Składa się z przedstawicieli państw członkowskich. Jego posiedzenia odbywają się na dwóch szczeblach:
- ministerialnym; tu obradują dwa razy w roku ministrowie obrony państw członkowskich,
- stałych przedstawicieli

Grupa Planowania Nuklearnego (Nuclear Planning Group - NPG), zajmuje się planowaniem potencjału nuklearnego NATO i doktryną jego użycia. Zajmuje się ona oceną polityki nuklearnej przeciwników, bada kryteria i rozmieszczenie broni itp. Stanowi ona najważniejsze forum konsultacyjne we wszystkich sprawach związanych z rolą sił jądrowych w polityce wojskowej NATO.

System ciał kolegialnych uzupełniają liczne komitety specjalistyczne, które działają na mocy mandatu przyznanego im przez Radę Północnoatlantycką (państwa członkowskie reprezentowane są w nich przez przedstawicieli delegacji narodowych), podejmują szczegółowe decyzje merytoryczne w poszczególnych dziedzinach funkcjonowania Sojuszu oraz nadzorują ich wykonanie.

Sekretariat Międzynarodowy składa się z Sekretarza Generalnego, jego zastępcy i 4 asystentów.
Sekretarz Generalny pełni funkcje:
- przewodniczenia - przewodniczy m.in. posiedzeniom Rady Północnoatlantyckiej, Komitetu Planowania Obrony,
- nadzorcze - sprawuje nadzór nad wykonywaniem uchwał organów NATO, opracowywaniem raportów itp.
s.5

4 sierpnia 1999 Rada Północnoatlantycka zatwierdziła kandydaturę G. Robertsona na stanowisko sekretarza generalnego NATO. Robertson zastąpi J. Solanę.

Zintegrowana Struktura Wojskowa (Integrated Military Structure) stanowi właściwą militarną część Sojuszu. Składa się ona z systemu funkcjonujących permanentnie połączonych dowództw i sztabów oraz kontyngentów sił zbrojnych, wydzielonych przez państwa członkowskie do operowania w ramach połączonych zgrupowań strategicznych i operacyjnych w czasie konfliktu zbrojnego lub innej operacji wojskowej.

Nastawiona jest ona na realizację planów nakreślonych przez strukturę polityczną Sojuszu oraz zgłaszanie ewentualnych uwag i wniosków dotyczących następnych okresów planistycznych.

Komitet Wojskowy jest najwyższym ciałem konsultacyjnym i doradczym Rady Północnoatlantyckiej w dziedzinie wojskowej. Jest to najwyższy organ decyzyjny w sprawach wojskowych NATO. Podlega on cywilnemu Komitetowi Planowania Obrony. Składa się on z narodowych reprezentantów wojskowych, będący stałymi przedstawicielami szefów sztabów sił zbrojnych państw członkowskich. Obsługę prac Komitetu Wojskowego NATO zapewnia Międzynarodowy Sztab Wojskowy (IMS), który obok Sekretarza Generalnego i podległych mu biur (Sekretariat Wykonawczy, Biuro Prasy i Informacji, Biuro Bezpieczeństwa NATO) oraz Sztabu Międzynarodowego (IS) stanowi centralny organ wykonawczy Sojuszu.

Komitet Wojskowy jest organem:
- kierowniczym - wobec Dowództw regionalnych i innych organów wojskowych,
- i opiniującym - wobec Komitetu Planowania Obrony i Grupy Planowania Nuklearnego.

Komitet Wojskowy obraduje na:
- szczeblu szefów sztabów generalnych poszczególnych państw członkowskich (oprócz Islandii, która nie ma sił zbrojnych i Francji, chyba, że jej Prezydent wyrazi indywidualną zgodę),
- szczeblu przedstawicieli sztabów generalnych - w formie Stałego Komitetu Wojskowego.

Międzynarodowy Sztab Wojskowy jest organem pomocniczym i wykonawczym w stosunku do Komitetu Wojskowego. Wykonuje jego decyzje wydawane w formie rozkazów dla dowództw regionalnych. Ponadto Międzynarodowy Sztab Wojskowy przygotowuje plany, inicjuje studia nad problematyką wojskową, utrzymuje kontakty z Sekretarzem Generalnym oraz Komitetami.

Dowództwa NATO dzielą się na:
a) naczelne, w postaci:
- Dowództwa Połączonych Sił Zbrojnych NATO na Atlantyku ACLANT, z siedzibą w Norfolk w Wirginii (USA), oraz
- Dowództwa Połączonych Sił Zbrojnych w Europie ACE, z siedzibą w Shape Casteau (Belgia),
b) regionalne, obejmujące obszar Europy Zachodniej (siedziba w Wielkiej Brytanii), Środkowej (Holandia) i Południowej (Neapol, Włochy).
c) Grupę Planowania Regionalnego Kanada - USA (CUSRPG), z siedzibą w Arlington .