Czy zasypią nas śmieci ?

Zagospodarowanie odpadów staje się coraz poważniejszym problemem cywilizacji. Jest ono wyłącznie konsekwencją działalności człowieka. Przyroda bowiem nie zna pojęcia odpadu. Tam obieg materii ma charakter zamknięty i jest wprzęgnięty w również zamknięty obieg energii.

Ilość odpadów cywilizacyjnych jest pewnego rodzaju miernikiem standardu życia. Np. w Polsce na 1 mieszkańca przypada ok. 1,4 m3 odpadów rocznie (ok. 290 kg) podczas gdy w Europie Zachodniej ilość ta wynosi 3 – 4 m3 (ok. 360 kg), a dla USA powyżej 5 m3 (ok. 450 kg).

Rosnący poziom cywilizacji i aspiracji krajów trzeciego świata do poziomu życia mający miejsce w krajach rozwiniętych ma znaczący wpływ na ilość odpadów komunalnych.

Odpady można podzielić na 3 grupy zależnie od źródła ich powstawania:
a. odpady komunalno – bytowe
b. odpady przemysłowe
c. odpady specjalne

Artykuł ten dotyczy wyłącznie odpadów komunalno – bytowych pochodzących z naszych gospodarstw domowych. Ich ilość w Polsce systematycznie rośnie w wyniku przejmowania technologii zachodnich głównie dotyczących opakowań oraz pewnych tendencji, które ciągle tam dominują, a w szczególności jednorazowych opakowań. W wyniku rosnącej ilości lekkich opakowań ciężar właściwy odpadów maleje, natomiast zajmują one coraz większą objętość. Łączy się to z określonymi konsekwencjami ekologicznymi.

Kolejnym problemem jest przemieszczanie dużych mas materii. W innym miejscu jest pozyskiwany surowiec, gdzie indziej jest przetwarzany, a jeszcze w innym miejscu staje się odpadem.
Rosnąca ilość ludzi, ich koncentracja w wyniku procesu urbanizacji to dalszy problem kumulacji odpadów głównie w dużych ośrodkach miejskich.

Odpady wytworzone przez człowieka są w coraz większy stopniu obce naturze dla których nie ma ona wypracowanych mechanizmów naturalnego rozkładu. Np. papier pakunkowy szeroko zastąpiono woreczkami z folii, bawełnę, len i wełnę zastąpiono tkaninami z włókien sztucznych, drewno, cegłę i gips wypiera cement itp.

Pogoń za zyskiem prowadząca do produkcji szerokiego asortymentu tanich ale niskiej jakości towarów, które są produktami pseudopotrzebnymi, o bardzo krótkim okresie użytkowania, to dalszy czynnik lawinowo rosnącej ilości często trudno rozkładalnych odpadów.

Gospodarka rynkowa rozbudziła u ludzi potrzeby materialne, a towar stał się pewnego rodzaju fetyszem naszej cywilizacji.
Przeciętny skład odpadów pochodzących z naszych gospodarstw domowych jest następujący:
papier - ok. 25%
tworzywa sztuczne - ok. 15%
metale - ok. 4%
szkło - ok. 7%
tekstylia - ok. 4%
odpady organiczne - ok. 35%
Proporcje te mogą się zmieniać w zależności od miejsca powstawania odpadów.

W ostatnich latach ilość odpadów w Polsce wynosi ok. 55 ml m3 rocznie.

Najlepiej byłoby, aby zmniejszyć ilość odpadów już u źródeł ich powstawania. A zatem należy preferować produkty trwałe, dobrej jakości wykonane z materiałów, które nie sprawiają problemów z unieszkodliwianiem a także nadających się do naprawy. Także działania poprzez sterowanie popytem będą miały wpływ na asortyment, ilość towarów i opakowań produkowanych przez producenta.
Nasze możliwości wpływania na problem odpadów są jednak znacznie większe przez postępowanie z nimi w fazie użytkowania.

Ciągle jeszcze podstawową formą unieszkodliwiania odpadów w gospodarstwie domowym to wyrzucanie ich do pojemników skąd wywożone są na wysypiska śmieci. Deponowanie odpadów na wysypiskach śmieci to w Polsce najbardziej powszechna metoda, ale też i najbardziej szkodliwa dla środowiska naturalnego, szczególnie dla wód powierzchniowych i podziemnych. Oprócz zorganizowanych wysypisk śmieci, które odpowiadają określonym wymogom ma miejsce wiele dzikich wysypisk znajdujących się zwykle na obrzeżach lasów, w rowach, potokach, strumieniach itp. Takich wysypisk głównie na terenach wiejskich jest w Polsce ok. 10.000.

W życiu codziennym powinna nam stale towarzyszyć myśl o konsekwencjach środowiskowych wynikających z dużej ilości odpadów, które każdy z nas wytwarza. Bowiem problem odpadów nie kończy się, a raczej zaczyna w momencie kiedy wyrzucamy je do pojemnika na świecie.

Wysypiska śmieci, których ilość i wielkość stale rosną to „bomba ekologiczna” o opóźnionym zapłonie, która dosięgnie nas względnie przyszłe pokolenia. Świadomości tego musimy być odpowiedzialni na każdym kroku.

Powinniśmy zatem dążyć do zmniejszenia ilości odpadów trafiających na wysypiska śmieci. Osiągnąć to można poprzez dążenie do maksymalnego wykorzystania odpadów, które mogą służyć jako surowiec wtórny dla poszczególnych gałęzi przemysłu. Powtórne wykorzystanie odpadów jako materiału lub części naprawczej w naszym gospodarstwie domowym zależy od wyobraźni, pomysłowości i możliwości ich przechowywania przez każdego z nas.

Wykorzystanie odpadów na skalę przemysłowa zależy od organizacji zbiórki surowców wtórnych, a także naszej świadomości ekologicznej sprowadzającej się do segregowania odpadów składowanych następnie do tzw. „kolorowych pojemników”, gdzie deponuje się :makulaturę, metal szkło kolorowe, szkło bezbarwne i pojemniki typu PET.