Raport U Thanta

Strategia ochrony przyrody i środowiska została opracowana stosunkowo niedawno. Pierwszym dokumentem był apel Sekretarza ONZ - znany jako Raport U'Thanta: "Człowiek i jego środowisko" (The problems of human environment)- ogłoszony w 1969 r.

W raporcie tym U Thant, na podstawie ogromnego, jak na tamte czasy materiału zgromadzonego przez agendy ONZ przedstawił trudności, jakie wyłoniły się przed ludzkością, i zainicjował ogólnoświatową akcję ochrony środowiska. Obraz świata, zagrożonego przez nieostrożną i zachłanną, zapatrzoną w doraźne efekty działalność człowieka, groził katastrofą i ostateczną zgubą ludzkości. Ale wynikała też z tego obrazu jedna wielka myśl, że ludzkość, jeżeli chce uratować swoje istnienie musi zdobyć się na zbiorowy, olbrzymi wysiłek.

Najważniejsze zagadnienia poruszane w tym raporcie, zresztą aktualne do dziś, to:

• brak powiązania wysoko rozwiniętej techniki i technologii z wymogami środowiska
• wyniszczenie ziem uprawnych
• bezplanowy rozwój stref miejskich
• zmniejszanie się powierzchni wolnych, otwartych terenów
• znikanie wielu form życia zwierzęcego i roślinnego
• zatruwanie i zanieczyszczanie środowiska.


Raport na wstępie oznajmia: „po raz pierwszy w historii ludzkości pojawił się kryzys o zasięgu ogólnoświatowym, obejmujący zarówno kraje rozwinięte, jak i rozwijające się - kryzys dotyczący stosunku człowieka do środowiska". „Przyrodę można ujarzmić tylko posłuszeństwem”


W zwięzły i dobrze udokumentowany sposób oceniono w nim problemy osiedli ludzkich, złe gospodarowanie ziemią, wodą i zasobami żywymi (problemy terytorialne) oraz zagadnienia globalne - zanieczyszczanie powietrza atmosferycznego, ziemi i wód oceanicznych, tępienie gatunków roślin i zwierząt.

Raport wstrząsnął opinią publiczną świata, przez wiele lat był nieomal codziennie cytowany przez prasę i inne środki przekazu. Przyczynił się do poważnego potraktowania ochrony środowiska przez rządy, parlamenty i przez zwyczajnych ludzi.

U Thant powiedział "Czy kiedyś historycy z innej planety powiedzą: mimo ich zdolności i geniuszu poszli na dno z powodu braku powietrza, wody, zdolności przewidywania?"
Raport uświadomił światu niebezpieczeństwo lekceważenia skutków naruszania równowagi ekologicznej w przyrodzie, w wyniku sięgania na coraz większą skalę, po zasoby wszelkich znanych surowców i rabunkowej ich eksploatacji, bez względu na czynione w środowisku szkody. Postępuje wyczerpywanie zasobów naturalnych środowiska, zanieczyszczających, degradacja wydawałoby się nieograniczonych zasobów mórz i oceanów oraz stepowienie i pustynnienie obszarów lądowych na setkach tysięcy kilometrów kwadratowych powierzchni.

Obecnie problemy ochrony środowiska i przyrody na świecie regulowane są przez konwencje i porozumienia międzynarodowe. Dotychczas zawarto ich ponad 150, jedną z ostatnich jest deklaracja z Rio (podsumowanie Światowej Konferencji: "Środowisko i Rozwój", która odbyła się w Rio de Janeiro w czerwcu 1992 r.).