Historia Częstochowy

Nazwa miasta Częstochowy pochodzi od słowiańskiego imienia Czestoch. Powstanie wsi Częstochowy szacuje się na okres wczesnofeudalny czyli u kresu XI wieku. Wioska powstała najprawdopodobniej u przeprawy przez Wartę. Częstochowa powstała koło starego szlaku międzydzielnicowego, który przebiegał przez Kraków biegnąc dalej przez Olkusz – Olsztyn - Kłobuck-Krzepice – Rudę - Wieluń do Kalisza i Poznania. Osada położona nad rzeką pełniła dużą rolę jako miejsce handlu. Prócz Częstochowy w odległości 3 km na zachód od rzeki, obok traktu powstała Częstochówka.
Pierwsza informacja na temat dwóch wsi – Częstochowy i Częstochówki pojawiła się 25 grudnia 1220 roku w dokumencie biskupa krakowskiego Iwona, który za pomocą owego dokumentu zatwierdził dziesięcinę na rzecz klasztoru kanoników w Mstowie. Następne informacje o Częstochowie i Częstochówce pochodzą z 1250 roku z bulli papieża Innocentego IV, które zostały wymienione wśród wsi płacących dziesięcinę na rzecz kanoników z Wrocławia, których filią był klasztor w Mstowie. W tamtych czasach Częstochowa wchodziła w skład Małopolski. Nazwa Częstochowa pojawiła się również w 1325 roku w spisie apostolskiego świętopietrza. Mapa gęstości zaludnienia autorstwa świętopietrza wykazuje, że Częstochowa w drugiej ćwierci XIV wieku jest jednym z najmniej zaludnionych obszarów.
W 1354 roku król Kazimierz Wielki na znak swego pobytu w Częstochowie, przyznaje przywilej wójtostwa we wsi Siedlce. Drugim dokumentem sporządzonym przez Kazimierza Wielkiego było wydanie statusu prawnego Częstochowy w 24 sierpnia 1356 roku, który zezwolił dwóm przyrodnim braciom założenie dwóch wsi na prawie niemieckim.
Wydarzeniem ważnym dla Częstochowy było objęcie władzy nad tymi terenami przez Władysława Opolskiego jako lenna. W wyniku jego dość krótkich rządów w latach 1370-1393 doszło do nadania w 1372 bądź 1377 praw miejskich Częstochowie oraz do założenia 9 sierpnia 1382 roku klasztoru Paulinów.

Od średniowiecza do połowy XVIII wieku

Miasto otoczone było murami, lecz czas zniszczył fortyfikacje wykonane z kamienia na zaprawie wapiennej, dlatego też obecnie te mury nie istnieją. W XIV i XV wieku Częstochowa należała do miast słabo rozwiniętych i zaludnionych. W XVI liczba mieszkańców wynosiła około 1500, a na początku XVII wynosiła 200, pierwsza połowa XVII wieku była dla Częstochowy czasem największego rozkwitu i ludność wynosiła około 2500 mieszkańców. W tych czasach ukształtował się podział ludności Częstochowy na trzy grupy: posesjonatów (bogatych rodzin), rzemieślników cechowych i mieszczaństwo. Do posesjonatów należały najlepsze grunty i domy, wywierali oni duże wpływy na miasto. Mieszczaństwo prócz rzemiosła i handlu zajmowało się rolnictwem, hodowlą i ogrodnictwem.

Od XVI wieku do połowy XVII rozwój miasta był hamowany przez klęski i najazdy. W 1466 roku w drodze do Wrocławia, Ścibor Towaczowski dowodząc swymi wojskami napadł i ograbił klasztor jasnogórski. Prócz tego najazdu pod Częstochową obozowało 60000 tysięcy wojska, szykując się do odwetu przeciwko księciu zegańskiemu. Natomiast w 1587 roku nastąpił przemarsz wojska Maksymiliana Habsburga, roszczącego sobie prawa do tronu polskiego. W 1506 i 1519 roku miasto nawiedziły pożary, a w 1652 roku zostało podpalone i prawie doszczętnie spalone. Największą klęską były epidemie, które nawiedziły Częstochowę w 1629-1630. Rozwój gospodarczy był hamowany przez liczne spory mieszczaństwa z władzami miasta, ze szlachtą i duchowieństwem. W 1655 roku odbył się najazd przeprowadzony przez Szwedów, który poważnie zagroził rozwojowi miasta, które nie zdążyło się odbudować po wcześniejszych klęskach. Częstochowa została zrujnowana doszczętnie przez Szwedów. Na początku sierpnia 1665 roku Częstochowa była terenem walk rokoszan z wojskami królewskimi. Wkrótce wojska szwedzkie pod dowództwem gen. Guldensterna splądrowały Częstochowę w 1702 roku. Po dwóch latach Szwedzi powrócili, a w 1705 roku gen. Stromberg podpalił Częstochówkę.

W 1708 roku okolice miasta nawiedziła zaraza. Częstochowa w następnych latach była miejscem przemarszu wojsk obcych. Czynniki te spowodowały załamanie gospodarki. Po latach słabości miasto wraz z Częstochówką zaczęło się odbudowywać za sprawą licznych pielgrzymek. Niebawem Częstochówka została przekształcona w Nową Częstochowę, dostając prawa miejskie, które zostały jej nadane w 1717 roku, czego dowodem jest wybudowanie ratusza przez Paulinów. Nowa Częstochowa nie dorównała Starej Częstochowie. Mieszkańcy pod wpływem licznych pielgrzymek, oprócz zajęć rolniczych, zajęli się tworzeniem dewocjonaliów, obsługiwali ruch płatniczy i handlowali na rynku położonym blisko klasztoru. Po drugim rozbiorze Częstochowa została zajęta przez Prusów, w 1806 roku została przyłączona do Księstwa Warszawskiego w wyniku zwycięskiej wojny Napoleona z Prusami.