Kultura Australii

INFORMACJE OGÓLNE
Australia jest to najmniejszy kontynent Ziemi, na półkuli południowej. Od południa i zachodu otoczony Oceanem Indyjskim, od północy i wschodu przybrzeżnymi morzami Oceanu Spokojnego (Morze: Arafura, Timor, Koralowe i Tasmana).

Skrajnymi punktami lądowej części Australii są przylądek Jork 1041'S, Wilsons Promontory 3908'S, Steep Point 11309'E, Byron 15339'E. Największa rozciągłość południkowa 3150 km (z Tasmanią 3680 km), równoleżnikowa ok. 4000 km.

Związek australijski - państwo na kontynencie australijskim i na wyspie Tasmania. Do Australii należą także terytoria zamorskie - wyspy: Norfolk, Bożego Narodzenia, Kokosowe (Keeling), Heard i McDonalda, Ashmore i Cartier oraz stacje naukowe na Antarktydzie: Mawson, Davis i Casey.

Średnia gęstość zaludnienia 2,5 osoby/km2 - Australia to najsłabiej zaludnione państwo świata. 75% ludności mieszka na południu kraju, na obszarze stanowiącym ok. 5% powierzchni kontynentu australijskiego. Najgęściej zaludnionymi prowincjami są: Australijskie Terytorium Stołeczne (120 osób/km2) i Wiktoria (19,4 osoby/km2). Stolica Canberra (307 tys. mieszkańców, 1997). Główne miasta: Sydney - 3,7 mln, Melbourne - 3,2 mln, Brisbane - 1,4 mln, Perth - 1,2 mln, Adelaide - 1,1 mln. Najbardziej zurbanizowane państwo świata, w którym ludność miejska stanowi 85%. W 13 miastach, liczących ponad 100 tys. mieszkańców, mieszka ok. 70% ludności kraju.

Stolica: Canberra
Powierzchnia: 7682,3 tys km2
Ludność: 24,99 mln mieszk. (2018), w tym ludność rdzenna 372 tys. mieszkańców. Polonia australijska stanowi ok. 140 tys osób
Język urzędowy: angielski
Jednostka monetarna: dolar australijski
Podział administracyjny: 6 stanów i 2 terytoria federalne, mające autonomię
Skład etniczny: Europejczycy - 91%, Aborygeni - 2%, Azjaci - 5%
Przyrost naturalny: 1,3%
Średnia długość życia: mężczyźni 81 lat, kobiety 84,8 lata (2018)

SKĄD SIĘ WZIĘŁA NA NAZWA AUSTRALIA?
Nazwa Australia odnosząca się do kontynentu pochodzi od określenia Terra Australis, jaką wymyślili i używali europejscy kartografowie aż do połowy XVIII w. Jest to określenie łacińskie i znaczy: terra - ziemia, australis - południowy. Stąd nazwa Terra Australis - Ziemia Południowa, tudzież Kraina Południowa. A dlaczego nazwali ją południowa (australis) - ponieważ w tamtych czasach sądzono iż zajmuje ona większą część półkuli południowej. Natomiast określenie Australia dotyczące państwa jest tylko potocznie używane, gdyż tak naprawdę to jest to Związek Australijski.

USTRÓJ POLITYCZNY
Federacyjna monarchia konstytucyjna z dwuizbowym parlamentem - Senatem z 76 senatorami, wybieranymi na 6 lat (co 3 lata połowa składu jest wymieniana) i Izbą Reprezentantów ze 148 deputowanymi, wybieranymi na 3 lata. Australia jest członek brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Głową państwa jest monarcha brytyjski, reprezentowany przez gubernatora generalnego. Władzę wykonawczą pełni rząd z premierem na czele, pod przewodnictwem gubernatora generalnego, który go powołuje. Każdy stan ma własną konstytucję, rząd stanowy i 2-izbowy parlament lokalny (z wyjątkiem Queenslandu, który ma 1-izbowe ciało ustawodawcze). Na czele stanów stoją gubernatorzy, mianowani przez monarchę brytyjskiego na wniosek rządu australijskiego. Stany dzielą się na hrabstwa, okręgi i miasta, mające organy samorządowe - rady municypalne. Sprawami polityki zagranicznej, handlu zagranicznego, obrony oraz imigracji zajmują się wyłącznie władze federalne.

RELIGIA
Religia % społeczeństwa
Chrześcijanie 70,6%
Bezwyznaniowi/pozostali 26,6%
Muzułmanie 1,5%
Buddyści 0,8%
Żydzi 0,5%

Religie rodzime Australii i Oceanii to wierzenia spotykane w Australii i na wyspach Oceanii, oddalonych od siebie o tysiące kilometrów. Ta wielka kraina wyspiarska, składająca się z wielu archipelagów i pojedynczych wysp, położonych w środkowej i południowo-zachodniej części Oceanu Spokojnego o łącznej powierzchni ok. 1,3 miliona km2, na obszarze około 70 milionów km2, obejmuje poza Australią, 3 regiony geograficzne: Melanezję, Mikronezję i Polinezję.

Większość religii rodzimych Australii i Oceanii opiera się na manaizmie, animizmie, kulcie przodków i totemizmie. Spotyka się wśród nich tak politeizm jak i monoteizm. Wyznawcy tych religii dziś stanowią średnio 1% mieszkańców tego regionu, szacuje się ich na około 2 miliony. Na niektórych terenach religie rodzime zanikły całkowicie, na innych, nielicznych, jeszcze są praktykowane. Są dwie podstawowe przyczyny tego stanu rzeczy. Pierwsza to ta, że w wielu miejscach lokalna ludność została zdziesiątkowana - na Tasmanii nie przeżył ani jeden tubylec, Tasmańczycy zostali wymordowani wiele lat temu. Aborygeni australijscy dziś stanowią około 1% wszystkich obywateli swej ojczyzny. W Nowej Zelandii Maorysi stanowią mniej niż 10% ludności. Wyjątkiem jest Papua-Nowa Gwinea i tam religie rodzime wyznaje do dziś około 34% rdzennej ludności.

Na niektórych wyspach istnieje idea Boga Najwyższego, stwórcy Wszechświata, którego imię obłożone jest tabu i znane jedynie wąskiej warstwie kapłanów. Sprawami kultu na wyspach kierowali kapłani, zwani tuhunga pełniący zarazem funkcje czarowników, znachorów, proroków i strażników tajemnej wiedzy. Byli oni ściśle powiązani z osobą wodza i wykonywali jego polecenia, przedstawiając je wiernym jako rozkazy bogów. Kapłani niższych stopni zajmowali się magią i wróżbiarstwem.

Najczęściej spotykani bogowie, otaczani czcią wśród ludów Oceanii:
Tangaroa (znany też pod zmodyfikowanymi imionami: Tangaloa, Tanatola, Kanaloa), którego królestwem były wody oceanu - patron rybaków i żeglarzy, opiekun ryb i władca morskich głębin.
Tane, brat Tangaroy - bóg lasów, któremu przypisywano stworzenie wielu pomniejszych bóstw oraz pierwszej kobiety, również był otaczany szczególną czcią.
Rongo (nazywany również Lono lub Ro) - bóg pokoju i urodzaju
Tu - patron rzemiosła wojennego,

Kult na wyspach był celebrowany w specjalnych miejscach zwanych marae, które znajdowały się w każdej niemal wiosce. Bogom składano najczęściej ofiary z płodów rolnych, ryb i zwierząt, w szczególnych wypadkach, by przebłagać bóstwo - z ludzi.

Podstawą kultów religijnych praktykowanych na wyspach Oceanii, były mity kosmogoniczne. Według większości z nich, świat wyłonił się z bliżej nie określonego prabytu, zwanego: Po - pierwotna ciemność, Kore - chaos lub próżnia, bezbrzeżne morze, niezgłębiony ocean. Z nich dopiero rodziły się ciała niebieskie, ziemia, inne byty, a także konkretyzacje pewnych pojęć abstrakcyjnych, stanów psychicznych i świadomości.

Do najważniejszych rytuałów należała inicjacja, której podlegali wszyscy męscy członkowie plemienia. Odbywała się ona w świątyniach lub tak zwanych domach duchów, a kierowali nią czarownicy lub znachorzy.

Na wyspach Melanezji najbardziej rozpowszechniona była wiara w mana, pojęcie Istoty Najwyższej nie odgrywało żadnej roli, rozpowszechniony był natomiast kult bóstw lokalnych, zwanych dema, swoistych herosów kulturowych, którym ludzie zawdzięczają wszystkie dobra kultury materialnej i duchowej. Ich imiona zachowały się w mitach i pieśniach. Duże znaczenie miał kult przodków (obrzędy z maskami), magia, totemizm i wiara w duchy zwane masalai, będące na ogół uosobieniem wrogich człowiekowi sił natury.

Na wyspach Polinezji również powszechna była wiara w mana i związany z nim system tabu. Bardzo rozbudowane były mity kosmogoniczne i etiologiczne, według których kosmos powstał z kore lub po za sprawą niestworzonej siły, często utożsamianej z bogiem Tangaroa. Dzieło stworzenia kontynuowali inni bogowie: Rangi (słońce), Papa (ziemia), ich syn — stworzyciel ludzi oraz heros kulturowy Maui. Inni najczęściej spotykani bogowie to: Rongo i Tu.

Kult wodzów przejawiał się również w sferze eschatologii: o ile dusza zwykłego śmiertelnika po jego śmierci umierała lub udawała się do ciemnej krainy Po, dusza wodza przenosiła się na rajską wyspę Hawaiki, będącą też siedzibą bogów. W kulcie religijnym obrzędy odprawiano z okazji zmian pór roku, ważnych okoliczności, jak na przykład narodziny dziecka, lub podejmowania doniosłych decyzji, na przykład budowa łodzi czy wypowiedzenie wojny.

Wierzenia tubylczych plemion Australii, zwanych Aborygenami, przemieszanych zwłaszcza na północy kontynentu, z Papuasami z Nowej Gwinei, opierają się głównie na totemizmie - wierze w istnienie pokrewieństwa między ludźmi i ich totemami (szczepowymi, klanowymi, rodzinnymi czy indywidualnymi), którymi mogą być zwierzęta, rośliny, przedmioty lub zjawiska przyrody. Totemy są przedmiotami kultu i na ogół są związane z postaciami bohaterów lub przodków żyjących w mitycznym, ahistorycznym czasie zwanym alczeringa, jednoczesnym z czasem historycznym, aktualnym czasem przeżywanym. Ten święty czas zwany też epoką snu, zostaje wciąż "odnawiany" za pomocą rytuałów i sztuki sakralnej.

Nowa Gwinea zamieszkała jest przez około 800 różnych plemion papuaskich, z których każde wyznaje własną religię, posiada własną kulturę i język. Dziś Papuasów jest około 3 miliony i zamieszkują oni wnętrze wyspy, zepchnięci tam przez później przybyłych Melanezyjczyków. Wyspa podzielona jest między dwa kraje: Indonezję, i ta część nosi nazwę Irian, oraz niepodległe państwo Papua-Nowa Gwinea. Bardziej znane plemiona to: Foa, Melpowie, Huli, Gende i Ewa.

Plemiona południowe, mówiące językiem roro, czczą Oa Wędrownika - bóstwo nieograniczonego życia, siły i przemian. Foe, mieszkający na południowych wyżynach wyspy czczą budzącego grozę Siruwagę i Amaa Hai Ta-o (stary, który mieszka na wschodzie).

Na wyspach Oceanii spotykamy cały wachlarz form chowania zmarłych. Różnorodność ta związana jest zarówno ze znacznym rozproszeniem wysp na obszarze Pacyfiku, jak i z dużą hierarchizacją społeczeństwa na poszczególnych wyspach. Najczęściej spotykamy: grzebanie, kremację, składanie zwłok w jaskiniach, puszczanie w łodziach na pełne morze i mumifikację poprzez wysuszenie. Formami bardziej szlachetnymi są te, które wymagają większej ilości środków i zabiegów, a więc mumifikacja, kremacja lub puszczanie w łodzi na morze. Poglądy na ten temat bywają różne na rozmaitych archipelagach. Wszędzie jednak istnieje obawa przed duchami zmarłych, które w wypadku jakichkolwiek zaniedbań w obrzędach pogrzebowych mogą pozostać na ziemi, wyrządzając ludziom rozmaite szkody.

HISTORIA
Pierwotnymi mieszkańcami Australii byli aborygeni. Żyli w głębi lądu, polując i łowiąc ryby, do czasu przybycia osadników europejskich, którzy zniszczyli ich kulturę. Liczba aborygenów potem zaczęła gwałtownie maleć i w końcu stali się oni zaledwie małą cząstką ludności Australii.

Australia do lat 80-tych XVIII w. nie budziła zainteresowania państw europejskich. Sytuacja zmieniła się dopiero po dotarciu do wschodnich wybrzeży podróżnika angielskiego J. Cooka (1770 r.), który w imieniu Jerzego III objął w posiadanie odkryte tereny, nadając im nazwę Nowa Południowa Walia. Wielka Brytania rozpoczęła kolonizację tych terenów, chcąc w ten sposób powetować sobie straty poniesione w wyniku utraty w 1783 r. części posiadłości w Ameryce Południowej.

W 1788 r. w rejonie dzisiejszego Sydney wylądowała Pierwsza Flota, licząca 11 statków, przewożących 568 więźniów, 191 więźniarek oraz 211 marynarzy wraz z rodzinami, pod dowództwem kapitana A. Phillipa, który otrzymał tytuł gubernatora Nowej Południowej Walii. I tak oto, jako siedziba skazańców, rozpoczęła się historia przyszłego państwa australijskiego. Nowa Południowa Walia (od 1803 r. obejmowała także Tasmanię) była brytyjską kolonią karną, podległą rządom wojskowym. W 1790 i 1791 r. do kolonii przybyły okręty Drugiej i Trzeciej Floty, przywożąc kolejnych osadników i skazańców. W tym czasie podjęto również próby osadnicze w Rose Hill (obecnie Parramatta), w rejonie Hawkesbury, na wyspie Norfolk oraz u podnóża Gór Błękitnych. Od 1792 r. do kolonii zaczęły przybywać pierwsze prywatne statki handlowe, w 1794 r. sprowadzono z Kalkuty owce, a w 1796 r. z Ameryki Południowej przywieziono pierwsze merynosy, które stworzyły podwaliny australijskiej hodowli i przemysłu wełnianego.
Wraz z coraz częstszym zawijaniem do kolonii statków handlowych w Nowej Południowej Walii zaczął pojawiać się w dużych ilościach rum, który wkrótce stał się podstawowym środkiem płatniczym.
Na przełomie XVIII i XIX w. skolonizowano północne i południowe wybrzeże Australii, na których zaczął powstawać przemysł stoczniowy i włókienniczy, rozwijało się rybołówstwo i hodowla owiec. Wkrótce głównymi towarami eksportowymi stały się wełna i skóry. W końcu lat 20-tych XIX w. Australia była największym producentem wełny na świecie. Intratność hodowli owiec wpłynęła na nasilenie ruchu migracyjnego z Europy do Australii, stała się również inspiracją do nowych wypraw w głąb kontynentu, w celu zbadania możliwości rozszerzenia pastwisk, a także eksploatacji bogactw naturalnych.

Mimo wyraźnego określenia w 1829 r. granic osadnictwa, obejmujących tzw. Dziewiętnaście Hrabstw Nowej Południowej Walii i Ziemi Van Diemena, na skutek malejących zasobów ziemi rozpoczęła się niezalegalizowana ekspansja poza limitowane granice, a kolejni gubernatorzy zmuszeni byli do tolerowania i sankcjonowania stanu faktycznego. Koloniści zajmowali ziemie Aborygenów i stosowali wobec nich eksterminację, która zakończyła się dopiero na początku XX w.
W 1814 r. zmieniono nazwę kolonii Nowa Południowa Walia na Australia i objęto nią cały kontynent. Wraz z postępem osadnictwa powstały nowe kolonie:
1829 - Australia Zachodnia,
1834 - Australia Południowa,
1825 - Ziemia Van Diemena (od 1855 r. pod nazwą Tasmania) - wyodrębniona z Nowej Południowej Walii,
1851 - Wiktoria,
1859 - Queensland - wyodrębniony z Nowej Południowej Walii,

W drugiej połowie XIX w. w Wiktorii, Nowej Południowej Walii, Queensland oraz Australii Zachodniej odkryto złoto, a także rudy żelaza i metali nieżelaznych w pozostałych koloniach, co przyczyniło się do dynamicznego rozwoju przemysłu, zwłaszcza wydobywczego i przetwórczego, transportu kolejowego i łączności telegraficznej oraz spowodowało gwałtowny napływ imigrantów z Wielkiej Brytanii, Europy, USA i Azji.

W połowie XIX w. nastąpiła również ożywiona penetracja północnej Australii, która w początkach lat 60-tych została włączona do Australii Południowej. W 1911 r. spod administracji Australii Południowej wydzielono utworzone na początku lat 60-tych XIX w. Terytorium Północne, tworząc w ten sposób odrębny stan. Pod koniec XIX w. zaczęły się tworzyć w Australii pierwsze partie polityczne, nasiliło się również dążenie do utworzenia federacji kolonii, które zostało zrealizowane w 1901 r., po zatwierdzeniu przez Wielką Brytanię Australian Commonwealth Act, na mocy którego Australię przekształcono w dominium pod nazwą Związek Australijski, obejmujący 6 stanów. W 1911 r. jego stolicą została Canberra. Nowa federalna konstytucja Związku Australijskiego wprowadzała, zgodnie z brytyjską i amerykańską praktyką, trójpodział władzy na: ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, a w przypadku konfliktu ustawodawstwa federalnego ze stanowym priorytet otrzymały przepisy federalne. W marcu 1901 r. odbyły się pierwsze ogólnoaustralijskie wybory do parlamentu (Senatu i Izby Reprezentantów), a na czele federalnego rządu stanął jeden z twórców federacji - stojący na czele Partii Liberalnej A. Deakin, w 1904 r.
zastąpiony przez przywódcę Partii Pracy A. Fischera.
W 1992 r. wydano Native Title Act, zezwalający Aborygenom na zgłaszanie praw do zajmowanych przez nich terenów na podstawie "tubylczego tytułu do ziemi" i uznający ich za niepisanych, lecz legalnych jej właścicieli z czasów poprzedzających przybycie białych. Kontynuowano proamerykańską politykę liberałów, m. in. w 1988 r. przedłużono na dalsze 10 lat istnienie amerykańskich baz wojskowych w Australii. Prowadzono również radykalną politykę antynuklearną, m. in. przeciwstawiając się francuskim próbom nuklearnym na atolu Mururoa, a w 1986 r. poprzez ratyfikację układ z Rarotonga o utworzeniu strefy bezatomowej w południowej części Oceanu Spokojnego.

ABORYGENI
Nazwa rdzennej ludności Australii i Tasmanii. Przed kolonizacją europejską, tj. pod koniec XVIII w. Australię zamieszkiwało, według różnych szacunków, od 300 tys. do 1 mln Aborygenów. Pod względem antropologicznym Aborygeni tworzą odrębny typ australoidalny, wykazujący podobieństwa zarówno do typu negroidalnego, jak i europeidalnego. Przodkowie Aborygenów pojawili się w Australii ok. 40-60 tys. lat temu, przedostając się na te tereny prawdopodobnie z Azji, nie wiadomo jednak, czy zasiedlenia dokonali jednorazowo, czy fale ich migracji powtarzały się. Aborygeni tworzyli językowo-terytorialne wspólnoty plemienne (ok. 500 przed przybyciem Europejczyków), które dzieliły się na mniejsze grupy, przemieszczające się w obrębie terytorium plemiennego w poszukiwaniu żywności.
Gospodarka Aborygenów była wyłącznie przyswajająca, opierała się na zbieractwie, łowiectwie i rybołówstwie. Aż do czasu przybycia Europejczyków nie znali oni rolnictwa ani hodowli, nie posiadali umiejętności obróbki metali, obce było im tkactwo oraz garncarstwo. Ich skromna wytwórczość ograniczała się do obróbki kamienia, drewna, kory, włókien roślinnych, a także materiałów pochodzenia zwierzęcego (kości, skóry, sierści czy piór).

Przedmioty kultu - totemyi tzw. czuringa, a także inne przedmioty sakralne (mogły być nimi przedmioty użytkowe, np. broń), były zdobione rytami i rysunkami nawiązującymi do treści mitów. W ten sam sposób zdobiono miejsca o charakterze sakralnym, m.in. skały, drzewa, również ciała uczestników rytuałów pokrywano malowidłami. Znaczną rolę w obrzędach kultowych odgrywały poezja, muzyka i taniec. Aborygeni praktykowali także magię. Kontakt z Europejczykami, szczególnie w okresie nasilenia się kolonizacji Australii, spowodował znacze zmniejszenie się populacji Aborygenów. Zostali oni wyparci na tereny bezludne i nieurodzajne (Australia Zachodnia, Queensland, Terytorium Północne).

Proces ich przymusowej asymilacji i pacyfikacji, który miał miejsce w XIX w. spowodował wymieranie całych plemion. Aby zapobiec definitywnej dezintegracji społeczności Aborygenów w latach 20. i 30. XX w. zaczęły powstawać pierwsze rezerwaty. Od lat 60. zaczęto praktykować tzw. asymilację dobrowolną. Aborygeni rozpoczęli migracje do miast, podejmowali także pracę w charakterze robotników rolnych i hodowlanych. Doprowadziło to do zaniknięcia ich tradycyjnej kultury i plemiennych odrębności.

Od 1967 r. Aborygeni są pełnoprawnymi obywatelami Australii, posiadają prawa wyborcze, podjęte zostały również próby uregulowania ich prawa własności do zajmowanej ziemi. W 1986 r. liczba Aborygenów wynosiła 228 tys., ich populacja jednak stale maleje. Sytuacja ekonomiczna Aborygenów jest znacznie gorsza niż pozostałej ludności Australii - wskaźnik bezrobocia jest sześciokrotnie wyższy, a przeciętne zarobki dwukrotnie niższe niż średnia krajowa.

NAUKA
Na całym świecie system edukacji podlega permanentnej reformie. Zmianom podlega również edukacja w Australii. Zgodnie z przyjętą w tym kraju konstytucją poszczególne stany i terytoria są odpowiedzialne za realizację tego zadania, co ma na celu zapewnienie młodym Australijczykom, zamieszkującym rozległe terytorium, dostęp do usług edukacyjnych o podobnej jakości i standardzie. System szkolnictwa Państwowego musi zapewnić możliwość edukacji dla każdego dziecka, bez względu na zdolności fizyczne, intelektualne, sytuację społeczną, ekonomiczną, kulturę, wiarę. Australijski system edukacji jest modelem w dużym stopniu przejętym od Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Edukacja podstawowa i średnia opiera się na zasadach z okresu lat siedemdziesiątych – odrzuca tradycyjne systemy nauczania, podkreśla indywidualność jednostki, jej prawo do wyboru, prawo do rozumienia tego, czego się uczy, prawo do uczenia się, tego co jest dla niej ważne i prawo przyjemności z tego co się uczy.

Zarówno w szkolnictwie podstawowym, jak i średnim, istnieją trzy zasadnicze piony: państwowy (czyli szkoły stanowe), kościelny (głownie szkoły katolickie) i prywatny.

Opłaty za szkołę państwową są najniższe:
· podstawówka - około 200 $ rocznie
· średnia - około 500 $ rocznie

Za szkole prywatna zazwyczaj najwyższe:
· średnia - 6000 $ rocznie
Szkoły kościelne/katolickie gdzieś pomiędzy nimi.

W Australii edukacja zaczyna się od klasy zerowej, a kończy na klasie 12 (maturalnej). Nauka jest obowiązkowa przez pierwszych 10 lat (to może wyglądać różnie w różnych stanach), czyli przez całą 7-letnią szkołę podstawową i 3 pierwsze lata szkoły średniej. Można też kontynuować naukę w klasie 11 i 12, a następnie zdawać egzaminy końcowe, czyli maturę, które są jednocześnie egzaminami na studia uniwersyteckie lub kursy pomaturalne. Rok szkolny w szkołach podstawowych i średnich rozpoczyna się pod koniec stycznia i trwa do połowy grudnia. Od połowy grudnia do końca stycznia trwają około 6 - tygodniowe wakacje letnie. Rok podzielony jest na 4 okresy (terms), a każdy z nich trwa 9, 10 lub 11 tygodni (razem stanowi to około 40 tygodni nauki w roku). Poprzedzielane są one trzema dwutygodniowymi okresami ferii.

Szkoła podstawowa w Australii trwa 7 lat. Zaczyna się ją w wieku 5 - 6 lat, a kończy jako 12 - 13 latek W australijskich szkołach podstawowych nie ma ocen. Świadectwa, wyglądające bardzo nieoficjalnie, informują tylko o tym, że w przyszłym roku dziecko podejmie naukę w następnej klasie. Uczniowie nie powtarzają klas. Władze stanowe zarządzają testowanie uczniów. Wówczas wybrane roczniki poddane są serii testów, wszystkie szkoły w tym samym czasie. Sprawdzenia prac dokonuje organizacja typu kuratorium (nie szkoła), a wyniki podane są do wiadomości szkoły i rodziców.
Nauka w szkole średniej jest zorganizowana o wiele bardziej formalnie niż w szkole podstawowej. Tu uczniowie są już oceniani, co okres i na koniec roku. Zaczyna się też przykładać dużą wagę do pracy domowej ucznia. Niektóre szkoły oferują program prowadzący do matury międzynarodowej. Każda szkoła przyjmuje zarys programu nauczania. Ten program może ulegać zmianom z roku na rok. Jest on oparty na wytycznych stanowego ministerstwa oświaty, ale wcale nie oznacza to, że jest identyczny z programami innych szkol państwowych w tym samym stanie. W wieku lat 15 zaczyna się wybór kariery. Przedmioty wybrane w klasie 11 limitują w znaczny sposób to, co będzie się robić w klasie 12, czyli przedmioty maturalne. Z kolei przedmioty zdawane na maturze maja zasadniczy wpływ na to, co można studiować na uniwersytecie. Każda szkoła ma na etacie Doradcę, który pomaga uczniom (i rodzicom) we właściwym doborze przedmiotów. Właściwie nie istnieją spójne klasy, bo każdy uczeń może sobie wybrać inny zestaw przedmiotów. Pomimo dwuletniej różnicy wieku pomiędzy maturzystą australijskim, a polskim, poziom ich wiedzy, szczególnie w zakresie przedmiotów wiodących, będzie podobny. Wiedza ogólna będzie zależała do tego, jakie przedmioty uczeń sobie po drodze wybierał. W klasie 12 uczeń musi wybrać nie tylko przedmioty, ale również sposób, w jaki będzie oceniany. Ma do wyboru: Egzamin Państwowy (niezależny od szkoły), Ocenę Państwową, czy Egzamin Szkolny (przeprowadzony przez własną szkołę). Uniwersytety wymagają Egzaminów Państwowych, ale Egzaminy Szkolne uchodzą za łatwiejsze i mniej obiektywne, wystarczają do skończenia roku 12. Uczeń zdaje maturę w wieku lat 17. Matura jest uznawana przez wszystkie uniwersytety i szkoły pomaturalne w kraju. Jest jednocześnie egzaminem na studia. Po zakończeniu szkoły średniej osoba pragnąca kontynuować naukę ma do wyboru:

· Szkoły należące do systemu TAFE (Tertiary And Further Education)- policealne studia zawodowe
· Uniwersytety
· Inne kursy i szkolenia (komputerowe, hotelarskie), prowadzone przez instytucje prywatne, często dublujące kursy oferowane przez TAFE.

Nad jakością usług oświatowych czuwają:
• rząd australijski
• organizacje branżowe zrzeszające instytucje oświatowe.

Australijska oświata i edukacja reprezentuje wysoki poziom światowy. Pod koniec listopada 2002 australijska prasa ujawniła, że wyniki badań przeprowadzone przez Organizację Narodów Zjednoczonych, w zakresie efektywności systemów edukacyjnych w 24 najbardziej rozwiniętych krajach świata, okazały się dla Australii bardzo pozytywne - zajęła miejsce piąte.