Uzbrojenie rycerstwa Polskiego na tle Europy i Wschodu w latach 972 – 1350.

Zbroja:
Wyróżniamy kilka podstawowych typów uzbrojenia ochronnego. Wśród nich występowało wiele odmian i wariacji, jednak wszystko to możemy zaliczyć do następujących poddziałów:
• Kolczuga: Pancerz pochodzenia zachodniego (Celtowie, później Rzym, następnie przejęta przez plemiona i narody wschodu). Kolczuga składała się z kilku, czasem kilkudziesięciu tysięcy drucianych kółeczek (najpierw żelaznych później stalowych). Drut miał około 1, 2 mm przekroju, kółeczko od 4 do 8 mm . Kolczuga występowała najpierw formie koszulki, z rozcięciem z przodu i z tyłu na wysokości krocza, ułatwiające jazdę konną, miała krótkie rękawy (lub ¾). Później przybrała postać długiej tuniki (niemal do kostek) z długimi rękawami, by później znów ulec skróceniu, na rzecz kolczych nogawic.
• Pancerz łuskowy: Pancerz typu wschodniego (szczególnie upodobało go sobie Bizancjum), zbudowany z metalowych płytek różnej wielkości i kształtu (najczęściej 5 kątne lub kwadratowe o boku ok. 2 do 4 cm) naszytych lub przynitowanych do grubego skórzanego kaftana. Pancerz był mniej przewiewny i mniej elastyczny niż kolczuga, jednak tańszy w wykonaniu. Źródła historyczne podają niejednokrotnie o rozpadaniu się takich pancerzy w czasie walki (odpadanie poszczególnych płytek).
• Pancerz Lamelkowy: ochrona typu wschodniego składająca się z horyzontalnie ułożonych płytek żelaznych lub stalowych, połączonych ze sobą rzemieniami, złącza osłonięte taśmami. Pancerz nie odgrywał dużej roli, był najmniej powszechny, posiadał dużo wad.
• Zbroje miękkie:
 Skórznia, czyli kaftan skórzany warstwowy lub utwardzany poprzez gotowanie w oleju lub wosku pszczelim, popularny wśród biedniejszego rycerstwa.
 Aketon, czyli przeszywania, 2 warstwy grubego materiału, między którymi umieszczone były włókna roślinne lub wata.
 Gambeson: Wersja aketonu z tkaniny szlachetnej, wzorzystej, z ozdobnie wykrojonymi brzegami oraz rękawami.

Pancerze metalowe ważyły zwykle od 10 do 18 kilogramów.

Tunika: Z początku noszona pod zbroją, później, za pośrednictwem wypraw krzyżowych przybiera ozdobną formę (Gambeson). Gambeson początku krótka, później wraz z rozwojem kolczugi coraz dłuższa.

• Tarcza: Wyróżniamy kilka podstawowych typów tarcz. Wykonywano je najczęściej z grubego drewna (świeżego lub klejonego warstwowo), obitego skórą, pergaminem lub materią, z metalowymi okuciami (ograniczającymi się najczęściej do umbo (środka tarczy). Wyróżniamy kilka podstawowych typów tarcz z okresu X – XIV w.:
 Tarcza okrągła, spotykana od czasów Karolińskich do wieku X
 Tarcza migdałowa (XI do XIII w.)
 Tarcza trójkątna

Miecz:
Broń przeznaczona najpierw do pchnięcia (czasy rzymskie), następnie do cięcia (do około XI, XII w.), później rozwijano formy dążące w obu kierunkach lub kompromisowe.
Na początku miecz przybrał formę jednoręczną z głownią o długości około 80, 90 cm, z wachlarzową lub półkolistą (czasem soczewkowatą) głowicą, przeznaczone były głównie do cięcia, o czym świadczą ich masywne, szerokie głownie, zaokrąglone sztychy i rękojeści ściśle dopasowane do dłoni tak, aby zadać ciecie z maksymalną siłą.
W XIII wieku wykształciła się forma miecza długiego (wielkiego), tzw. półtorarocznego, przeznaczonego zarówno do kłucia jak i ciecia, z długą przekabacającą mocno metr głownią, szeroką u nasady i zwężającą się ku sztychowi. Sztych był najczęściej ostry, ścięty w parabolicznie. W XIV w. wykształcił się model miecza jednoręcznego przystosowanego przede wszystkim do pchnięcia, pierwsze jego formy pochodzą z Włoch. Głownie z początku wykonywane były z tzw. damastu skuwanego, później z jednorodnego kawałka hartowanej stali.

W 1919r Badacz norweski Jan Petersen stworzył typologie mieczy wikińskich.
Typologię miecza średniowiecznego ostatecznie sformułował R. E. Oakeshott, dzieląc je na 20 typów (od I do XXa). Podzielił je na 2 okresy:
• I od 1050 do 1350 (cyfry X, XI, XIa, XIb, XII, XIII, XIIIa, XIIIb, XIV)
• II od 1350 do 1550 (XV, XVa, XVI, XVIa, XVII, XVIII [a, b, c, d, e], XIX, XX, XXa)
Ponadto usystematyzował rękojeści dzieląc głowice na 37 kategorii oraz 13 kategorii jelców i 9 rękojeści.

Włócznia:
Włócznia posiada dwojakie pochodzenie, zarówno rzymskie jak i starogermańskie. Włócznia miała różne formy, długiej piki piechoty, lekkiego i ciężkiego pilum legionisty, dzida, spisa oraz wreszcie kopia rycerska. Ewolucja włóczni obejmuje zmianę jej długości, ciężaru, grotu oraz sposobu jej używania. Bardzo charakterystyczna była tzw. włócznia skrzydełkowa, wywodząca się z czasów merowińskich.
W wiekach X i IX drzewce dzid były dość cienkie, w ataku używało się tzw. taktyki z wolnej ręki, czasem nawet rzucało się nią niczym oszczepem.
Kopia wykształciła się dopiero na przełomie wieków XII i XIII, a taktyka walki była uzależniona od rozwoju siodła i strzemion.
Poza tym wykształciło się kilka wariacji włóczni i innej broni, np. spisa wegorzowa, czyli szydło, glewia, halabarda, gizarma itp.

Topór:
Topór, pominięty w Rzymie i Grecji rozwijał się z powodzeniem na wschodzie oraz na północy Europy. Wyróżniamy 2 główne rodzaje toporów średniowiecznych:
• Toporek używany przez jazdę, do walki w bliskim starciu i/lub rzucania, wywodził się od wczesnośredniowiecznej siekierki „Francisca”
• Topór do walki pieszo, najczęściej dwuręczny, potężny i ciężki.