Dlaczego Leonarda da Vinci można nazwać najwszechstronniejszym człowiekiem swoich czasów?

Leonardo da Vinci urodził się 15 kwietnia 1452 roku w miejscowości Vinci koło Florencji. Był nieślubnym dzieckiem. Jego ojcem był Ser Piero da Vinci, a matką wiejska dziewczyna Caterina. Wychowywał się przy swoim ojcu we Florencji. Od wczesnych lat dziecięcych ujawnił się jego talent artystyczny, dlatego zostało oddany na naukę do malarza, rzeźbiarza i złotnika Andrea del Verrocchio. W wieku 20 lat Leonardo stworzył swoje pierwsze obrazy: Chrzest Chrystusa (1473-1475) namalował go razem ze swoim nauczycielem, Verrocchio, Zwiastowanie, Pokłon Trzech Króli, Św. Hieronim (dwa ostatnie nie ukończone). Potem uzyskał status niezależnego artysty-malarza. Leonardo stał się znany i książęta włoscy zaczęli zabiegać o to by dla nich malował. W okresie rozkwitu olejnego malarstwa realistycznego stał się jego najwybitniejszym przedstawicielem. Pierwszą z datowanych prac był rysunek toskańskiego pejzażu z 1473 roku, a najwybitniejszą z tego okresu była zamówiona, choć ostatecznie nie ukończona "Adoracja magów" (1481).

Poza tym z tego okresu pochodzi duża ilość rysunków technicznych przedstawiających najróżniejsze mechanizmy, najczęściej wojenne. Swoimi projektami technicznymi, które (jak się okazało) można realizować, znacznie wyprzedził swą epokę. Niektóre z zaprojektowanych przez niego maszyn działają, a na wymyślonym (i narysowanym) przezeń spadochronie wykonano udany (i bezpiecznie zakończony) skok z samolotu. Leonardo był po trosze wszystkim: malarzem, rzeźbiarzem, muzykiem, uczonym, wynalazcą, inżynierem. Każdą z tych dziedzin opanował znakomicie, wnosząc do niej twórcze pomysły. Zwyczajem ówczesnych ludzi nauki pracował dla możnych mecenasów, najwięcej dla Lodovica Sforzy, Cezara Borgii i króla francuskiego Franciszka I. W ciągu swego życia wielokrotnie zmieniał miejsce zamieszkania, zjeździł całe Włochy: Florencją, Wenecją, Mediolan, Mantuą, Parmą, Rzym, ostatnie zaś lata życia spędził we Francji.

Jego działalność na polu nauki i wynalazczości była wielce osobliwa. Prowadził szeroko zakrojone prace badawcze, naukowe eksperymenty, zajmował się formułowaniem poszczególnych praw. Poczynania te cechował jednak brak systematyczności i niezdolność do koncentracji przez czas dłuższy nad jednym zagadnieniem. Dzięki wyobraźni twórczej, zakrawającej niekiedy na prorocze wizjonerstwo, pozostawił niezliczoną ilość pomysłów dotyczących rozwiązań technicznych najrozmaitszych problemów z przeróżnych dziedzin. Za pomocą tysięcy szkiców, z których wiele zachowało się do dziś, przedstawił projekty urządzeń wyprzedzających często jego epokę o kilka stuleci. W praktyce nie urzeczywistnił żadnego prawie ze swych pomysłów. Poprzestawał na pokazaniu możliwości użytkowego wykorzystania w technice teoretycznych zdobyczy nauki. Nie publikował swych prac, nie odegrały więc one również większej roli w inspirowaniu innych, późniejszych wynalazców, chociaż z notatek jego korzystała być może grupka uczonych włoskiego Odrodzenia: Geronimo Cardano (1501--1576), Benedetti (1530-1590) Guidobaldo del Monte (1545-1607), Bernardino Baldi (1553-1617).

Leonardo uważał zawsze naukę za służebnicę techniki. Nic więc dziwnego, że szczególnie interesowały go badania mogące popchnąć naprzód rozwój metod i urządzeń technicznych. Jako pierwszy zajmował się takimi zagadnieniami teorii inżynierskiej, jak znajdywanie wypadkowych kilku sił czy rozkładanie danej siły na siły składowe, pracą belek zginanych, rozporem łuków, teorią równi pochyłej. Zastanawiał się nad istotą i pojęciem siły oraz wprowadził fundamentalną koncepcję obliczania momentu statycznego (siła pomnożona przez odległość) dla dowolnego układu sił w równowadze. Nie wykluczone, że przeprowadzał w tej dziedzinie szereg eksperymentów. Studiował prądy wodne, zwłaszcza w pobliżu filarów mostowych, i prędkość przepływu wody w różnych miejscach przekroju kanałów.

Trudno powiedzieć, czy Leonardo może być uważany za inżyniera. Jego przebogata wyobraźnia twórcza nie szła bowiem w parze z trzeźwą oceną praktyczną projektów. Artystyczna natura zawsze dominowała nad umysłowością inżyniera. Sporządził wiele projektów z dziedziny hydrotechniki, urbanistyki, architektury, melioracji, a także modeli budowli, głównie kościołów. Znacznie ulepszył urządzenia stosowane w budownictwie wodnym, wprowadził zawieszone na zawiasach wrota śluz oraz zaopatrzył je w otwory służące do wyrównywania poziomu wody w komorze i w kanale przed otwarciem bramy. Chociaż prawdopodobnie wzniósł jakieś budynki, nie jesteśmy w stanie twierdzić, jakie dzieła architektoniczne można mu przypisać z całą pewnością. Wiemy tylko, że zajmował się na pewno budową kanałów i fortyfikacji, a i to rzadko. Te ostatnie wznosił w okresie 1502-1507, kiedy piastował stanowisko "ingegnere generale" w służbie awanturniczego Cezara Borgii. Zaprojektował wtedy szereg udoskonalonych machin wojennych, a wśród nich opancerzony pojazd ze znaczną siłą ognia, stanowiący osłonę dla piechoty, będący bez wątpienia prawzorem dzisiejszych czołgów. Prowadził również studia nad zagadnieniem lotnictwa. Na starość zabrakło dla Leonarda miejsca w ojczyźnie. Przyzwyczajony do otaczającego go przez całe życie podziwu, nie mógł ścierpieć nowych gwiazd pierwszej wielkości, zwłaszcza Rafaela Santi i Michała Anioła, którzy zyskali sobie większą od niego popularność. Rozgoryczony na papieża Leona X, światowca, po którym dużo sobie obiecywał, a który faworyzował wyraźnie jego rywali, Leonardo wyjechał do Francji, gdzie zawsze życzliwy mu Franciszek I zapewnił mu wysoką pensję. We Francji zbudował też jedną z nielicznych swych prac inżynierskich, kanał Amboise.

W małej miejscowości Cloux pod Ambrę spędził ostatnie lata życia, z gorączkowym pośpiechem tworząc wciąż nowe pomysły, jak gdyby przeczuwał zbliżającą się śmierć. Zmarł 2 maja 1519 roku.

Leonardo niewielką tylko rolę odegrał w postępie technicznym ludzkości Znacznie trwalszy wkład pozostawił w dziedzinie sztuki, zapewniając sobie, zwłaszcza dzięki swym nieśmiertelnym obrazom, trwałe miejsce w historii kultury. Zadziwiająca wszechstronność genialnego Włocha pozostanie już na zawsze niezrównanym rekordem - dzisiaj, po kilkuset latach rozwoju wszystkich dziedzin twórczości, nie znajdzie się na pewno nikt, kto mógłby się pokusić o tak wielkie sukcesy na tylu polach.