Słowniczek antyczny bogów.

Adonis- piękny myśliwy. Wybraniec Afrodyty. Został śmiertelnie poszarpany przez dzika; jego krew polana przez Afrodytę nektarem zmieniła się w kwiat zw. anemonem.

Acheront- rzeka boleści, którego wody łączyły się ze strumieniem Styku.
Afrodyta(Wenus)- nie miała matki ani ojca; bogini miłości, piękności, kwiatów, gajów i wiosny.
Wyłoniła się z morskiej piany niedaleko Cypru. Posiadała przepaskę, dzięki której wszystkie serca stawały się jaj uległe Jej pierwszą miłością był Adonis, który został ranny przez dzika i zmarł. Niepocieszona prosiła Dzeus by wyprowadził duszę ukochanego z Hadesu i tak robiąc Adonis pół roku spędzał z Afrodytą,a pół w Hadesie. Pomogła królowi Cypru- Pigmalionowi. Wyobrażano sobie, że bogini miłości buja po powietrzu no wozie zaprzężonym w gołębie.

Ajakos- jeden z trzech królów podziemia. Niegdyś sprawiedliwie panował na ziemi razem z Minosem i rudym Radamantysem. Po śmierci Dzeus ustanowił ich sędziami podziemia. Przed nimi staja dusze,a oni ważą ich błędy i dobre uczynki.
Alkioneus- pierworodny syn Ziemi, piękny i wspaniały. Wystarczyło, że dotknął miejsca, w którym się urodził, a jego rany goiły się i wracały mu nowe siły.

Amelteja- koza, która karmiła Dzeusa swoim mlekiem; jej złamany róg Dzeus uczynił rogiem obfitości. Po jej śmierci Dzeus sporządził z jej skóry tarczę (egidę),która odporna była na wszelkie pociski.
Ambrozja- pokarm cudowny, którego spożycie daje zwykłemu człowiekowi nieśmiertelność.
Apollo(Febus)- syn, Dzeusa i Latony. Był bogiem wyroczni i wróżby. Jeden z najjaśniejszych postaci Olimpu. Nazwano go
Zbawcą, gdyż ratował z nieszczęścia. Był lekarzem duszy i ciała. W sztuce występuje jako ideał młodości i wdzięku męskiego. Na plecach nosił kołczan pełen dzwonnych srebrzystych strzał, w ręku trzyma łuk.
Ares(Mars)- bóg wojny
Aristajos- syn Appolina i nimfy Kyreny, dobry lekarz i właściciel rozległych winnic. Zakochał się w Eurydyce. Kiedy ją gonił została śmiertelnie ukąszona przez węża.
Atena(Minewra)- dziewicza bogini młodości, sztuki, nauki, rękodzieł i wojny w słusznej sprawie; ulubiona córka Dzeusa, z którego głowy wyskoczyła w pełnej zbroi. Atenami stoczyła spór z Posejdonem o władze nad Atenami. Wygrała bogini dając ludziom najlepszy dar (było to drzewo oliwkowe, symbol pokoju).
Augiasz- król Elidy, który miał nieprzebrane stada bydła. Dzięki Heraklesowi w ciągu kilku godzin zapanowała czystość w jego stajni (Stajnia Augiasza- związek frazeologiczny oznaczający nieład, nieporządek).

Bachus- bóg wina, spoił i wsadził Hefajstosa na osła i zaprowadził na Olimp
Bedus – okropny, sturęki olbrzym

Chaos- stan zamętu przed powstaniem świata uporządkowanego
Charon- przewoźnik dusz przez rzeki Hadesu. Brzydki i niechlujny dziad, zrzędo i gbur, syn Nocy. Stoi w czarnej łodzi i żerdzią odpycha garnący się ku niemu tłum dusz. Za jednego obola (wkładanego do ust zmarłemu) dusz jest przewożona no drugi brzeg rzeki.

Demeter(Ceres)- jej imię oznacza „gleba-matka”. Bogini zboża, zasiewów i ziemi uprawnej; córka Kronosa i Rei, matka m.in. Persefony i Plutona. Z kultu Demeter, związanego z odrodzeniem się ziarna, wyłoniła się idea nieśmiertelności duszy i życia pozagrobowego. Atrybut: kłosy i maki. Wyobrażona jako poważna bogini o oczach pełnych zadumy, na głowie ma wieniec z kłosów, a w ręce trzyma pochodnie; powłóczysta szata opada jej do stóp.
Dzeus(Jowisz)- syn Kronosa i Reji, ojciec bogów i ludzi, władca Olimpu, bóg nieba zachmurzonego, przedstawiony z piorunami w dłoni, brat m.in. Posejdona, Hadesa, Hery, Demeter i Hestii; poświęcono mu orła i dąb
Deukalion- syn Prometeusza

Egida- cudowna tarcza Zeusa zrobiona ze skóry kozy Ameltei.
Eos- róznopalca bogini jutrzenki.
Epimeteusz- co oznacz „wstecz myślący”; brat Prometeusza; jako jedyny przyjął do siebie Pandorę i wziął z nią ślub.
Eros(Amor)- był synem boga urodzajów, Hermesa, i podziemnej boginki Artemis.
Głoszono, że należy do najstarszego pokolenia bogów gdyż zrodził się z Chaosu razem z ziemią i niebem. Bóg miłości. Przedstawiany w sztuce najpierw jako pacholę bez skrzydeł, z kwiatem, lirą lub wieńcem. Później dostał skrzydła, łuk i strzały.
Erynie(Furie)- trzy bóstwa kary o włosach wężowych, zrodziły się z krwi Uranosa, uosobienie wyrzutów sumienia, srogi. Jako bóstwa ziemi zwane także eumenidami.
Eurato(Umiłowana)- muza; na małej cytrze wygrywała pieśni miłosne
Eurydyka- nimfa drzewna, hamadriada. Zmarła od ukąszenia węża. Orfeusz swym śpiewem wybłagał jej zwrot u bogów podziemia, lecz w drodze powrotnej obejrzał się w tył i stracił żonę.
Eurynemos- demon, który pożera ciała umarłych, póki nie zostanie z nich nagi szkielet.
Euterpe(Radosna)- muza; patronka liryki, gra na flecie.

Gaja(Ziemia-Matka)- bogini płodności, żona Uranosa, matka m.in. tytanów, sturękich i cyklopów. Pierwsze bóstwo znające tajemnice przeznaczenia, opiekunka wyroczni. Gaja i Uranos jako pierwsi wyłonili się z Chaosu.
Galatea- została wyrzeźbiona w kamieniu przez Pigmaliona i ożywiona przez dotyk Afrodyty
Ganimedes- niezwykłej urody syn Trosa, król Troi; porwany przez Zeusa (pod postacią orła) na Olimp, pełnił funkcje podczaszego bogów.

Hades- bóg świata zmarłych, syn Kronosa i Reji, brat Zeusa, Posejdona, Hery i Demeter; mąż Persefony.
Hajmos- góry krwi
Hebe- uosobienie młodości, córka Zeusa i Hery, żona unieśmiertelnionego Heraklesa, atrybut: czara lub dzban.
Hefajstos(Wulkan)- kulawy bóg, niezrównany mistrz wszystkich kunsztów. On zbudował skromne dwory innych bogów; patron kowali.
Hekatonchejrowie- sturęcy, posiadający niezłomną siłę; potomstwo Gai i Kronosa.
Helios(Sol)- bóg słońca. Syn tytanów: Hypeliona i Tei, brat Selen i Eos; wyobrażony na złotym rydwanie zaprzężony w cztery złote rumaki. Otrzymał on wyspę Rodos, na której miał swoje świątynie, ołtarze i wyznawców.
Hera(Junona)- bogini małżeństwa i wierności małżeńskiej; córka Kronosa i Rei, siostra i żona Zeusa, matka m.in. Hefajstosa, Aresa, Hebe. Atrybut; paw, bocian, kukułka, owoc granatu.
Herakles(Herkules)- syn Zeusa i królowej Alkomeny; prześladowanej przez Herę, która go nienawidziła. Pierwszy raz swoją siłę pokazał mając 10 miesięcy, kiedy udusił dwa jadowite węże przysłane przez Herę.
Został wypędzony z domu i kazano mu paść w górach dzikie woły.
Herkejos- patron zagrody, który czuwa nad prawem własności i nierozerwalnością rodu lub gminy.
Hermes(Merkury)- bóg dróg, kupców i złodziei. Opiekun pasterzy i ich stad, posłaniec bogów i przewodnik dusz po świecie zmarłych. Syn Zeusa i nimfy Mai, wyobrażony w kapeluszu podróżnym w uskrzydlonych sandałach z kerykejonem w ręku lub jako „dobry pasterz z owieczką”.
Hestia(Westal)- bogini ognia domowego, córka Kronosa i Rei. Niepotrzebowała świątyń ani obrazów. Przedstawiana jako poważna niewiasta, w postawie siedzącej lub stojącej, w szatach matrony, zawsze spokojna, o łagodnym spojrzeniu.
Hiakintos- młodzieniec, serdeczny przyjaciel Apolla. Uczył się strzelać z łuku i grać na cytrze. Został śmiertelnie zraniony dyskiem, który wiatr Zefir nagłym tchnieniem nakierował na młodzieńca. Hiakintos umarł a z jego krwi wyrósł kwiat zwany hiacyntem.
Hory- dziewczęce boginki pór roku, które strzegły Olimpu.

Jris- uosobienie tęczy, skrzydlata posłanka bogów, głównie Zeusa i Hery.

Kaliope(Piekielnica)- muza pieśni bohaterskiej, trzyma rylec i tabliczkę do pisania
Kaukaz- skała, do której Prometeusz został przykuty przez Zeusa.
Kerberos( Cerber)- potworne psisko o trzech paszczach, stróż bramy Hadesu. Aby był spokojny trzeba mu było rzucić ciastko pieczone na miodzie.
Kery- istoty piekielne, wiecznie spragnione ludzkiej krwi, wydostają się na ziemię ilekroć usłyszą głos wojny.
Kiene- rusałka wodna
Kiklopowie(Cyklopi)- potwory z jednym okiem na środku czoła; wysokie o dzikim wyglądzie.
Klio(Głosząca sławę)- muza zajmująca się historią; posiada zwój pergaminu.
Kokytos- rzeka lamentu, od której początek bierze rzeka Lete.
Kora(Persefona)- córka bogini śmierci. Bogini kiełkującego ziarna; córka Zeusa i Demeter; uprowadzona przez Hadesa, stała się panią świata zmarłych; za prośbą Dzeusa część roku (okres kiełkowania roślin), przebywała z matką na ziemi. Jesień i zimę w podziemiach Hadesu. I tak właśnie powstały pory roku. Atrybut: narcyz i jabłko granatu.
Kronia- święto, podczas którego weselono się no pamiątkę złotego wieku, jaki za panowania Kronosa miał panować na ziemi.
Kronos- tytan, najmłodszy syn Uranosa nie pozbawiony wolności. Zabił ojca żelaznym sierpem i strącił z tronu niebios. Wraz z bogami rodziła się ziemia, którą rządził Kronos z małżonką Reją. Wyobrażany jako poważny, starszy mężczyzna z brodą.

Lete- rzeka zapomnienia. Kto z niej napił się wody, tracił pamięć i zapominał o wszystkim co widział i przeżył na ziemi.

Marsjas- nieporównany flecista. Przegrał jednak w zawodach z Apollem i za karę został przywiązany i obdarty przez niego ze skóry; z łez wylanych przez las po stracie Marsjasa powstała rzeka nazwana jego imieniem.
Matera- dostojna królowa, która przygarnęła do siebie smutną Demeter, jako opiekunkę do najmłodszego syna.
Melpomene(Śpiewająca)- jest muzą tragedii; poznać ją można po smutnej masce, którą jej dają za godło
Midas- król; niezadowolony z wygranej Apolla, został przez niego ukarany oślimi uszami. Marsjas chował swoją hańbę pod czapką, którą zdejmował tyko przy strzyżeniu u fryzjera.

Mios- jeden z trzech królów podziemia. Niegdyś sprawiedliwie panował na ziemi razem z Ajakosem i rudym Radamantysem. Po śmierci, Dzeus ustawił ich sędziami podziemia.
Mojry- trzy boginki losu ludzkiego, córki Dzeusa i Temidy. Lechesis- jako pierwsza zaczynała snuć, Kloto- przędła, Atropos- przecinała nić życia ludzkiego

Nektar- napój bogów

Okeanos- bóg wody, uosobienie jej siły życiodajnej, syn Uranosa i Gai, ojciec nimf morskich Okeanid. Bóg potężnej rzeki, która opływała cały świat.
Orfeusz- był królem-śpiewakiem Tracji. Syn muzy Kaliope. Sztuką swą czarował ludzi, zwierzęta, drzewa i skały. Dzięki niej. Był młody i piękny. Jego żoną była Eurydyka.

Pafos- syn Pigmaliona i Galatei. Założył miasto swego imienia i zbudował w nim świątynie Afrodycie.
Pandora- była darem dla ludzi od bogów, żona Epimeteusz, wbrew ostrzeżeni otworzyła tajemniczą puszkę i uwolniła plagi, choroby gnębiące dotąd ludność. Puszka Pandory- związek frazeologiczny oznaczający przykrą niespodziankę, nieszczęście.
Pigmalion- król Cypru. Zajmował się sztuką rzeźbiarską. Pewnego dnia wyrzeźbił z kamienia kobietę tak piękną że zakochał się w niej i cierpiał że nie jest żywa. Pokochany posąg ożył dzięki Afrodycie, która swym dotykiem tchnęła w rzeźbę życie.
Pole Elizejskie- prześliczna łąka, otoczona gęstym lasem. Trafiali na nią po śmierci ci, którzy byli dobrzy na ziemi.
Polihymnia- boginka, która chodziła w głębokiej zasłonie. Zsyłała ona natchnienie tym, którzy piszą hymny i pieśni.
Posejdon(Neptun)- bóg morza, opiekun żeglarzy i rybaków. Syn Kronosa i Reji, brat Zeusa i Hadesa, mąż Amfitryty. Wyobrażony z trój zębem.
Prometeusz- tytan, wątły i schorowany; skradł on bogom ogień i nauczył ludzi z niego korzystać; za karę przykutemu do skały Kaukazu orzeł(lub sęp) szarpał odrastającą stale wątrobę; uwolniony przez Heraklesa; Prometeizm- cierpienie dla idei
Pynflegeton- strumień ognisty płynący pod murami otaczający Hadesu.
Pyrra- córka, Epimeteusz i Pandory.




Radamantys- jeden z trzech królów podziemia. Niegdyś sprawiedliwie panował na ziemi razem z Ajakosem i Minosem. Po śmierci Dzeus ustawił ich sędziami podziemia. Przed nimi stają dusze, a oni ważą ich błędy i dobre uczynki. Po wyroku cienie odchodzą tam gdzie im przeznaczono pozostać na zawsze.
Reja- małżonka Kronosa. Po wydaniu na świat szóstego dziecka podała mężowi kamień zawinięty w pieluchę.
Róg obfitości- zwany rogiem Amaltei, napełniał się on wszystkim, czego zapragnął te, kto go posiadał. Związek frazeologiczny – symbol bogactwa, niewyczerpane zasoby.




Styk- najstarsza, straszliwa córka Okeanosa
Styks- największa z rzek piekielnych; opływa dziewięć razy całe podziemie; na jej czarne nieruchome wody przysięgają Olimpijczycy. Jednym ramieniem wlewa się do Kokytosu





Taleja(Rozkoszna)- pokazuje maskę komiczną jako bogini komedii.
Tartar- otchłań; najstraszliwsza kaźń dla zbrodniarzy z której nie było powrotu. Rozciągała się głęboko pod ziemią.
Telesterion- wielka sala, otoczona z trzech stron rzędami siedzeń, kutymi w żywej skale. Miejsce w którym odbywał się kult Demeter.
Terpsychora(kochająca taniec)- muza z wielką lirą uczy ludzi tańca.
Tetyda- bogini morska, późniejsza matka Achillesa
Tryptolemos- królewicz któremu Demeter kazała przelecieć całą ziemię i rozsiać życiodajne ziarno.
Tyfon- straszliwy potwór, który od głowy do lędźwi miał ciało olbrzyma ludzkiej postaci, a zamiast nóg wiły się sploty wężów






Urania(Niebieska)- dźwiga globus astralny, bo jej dziełem jest gwiaździarstwo.
Uranos(Niebo)- mąż Gai, mąż tytanów, cyklopów i sturękich olbrzymów. Obalony i pozbawiony władzy przez Kronosa. Uosobienie życiodajnej siły nieba.




Zefir- bożek łagodnego wiatru.