J.Wittlin

„SÓL ZIEMI”
- dla Wittlina wojna jest epoką wyzwolenia i zjednoczenia Polski, ale równocześnie rozpadnięciem się dotychczasowego świata, Europy XIX-wiecznej
- Wittlin urodził się w 1896r. na Podolu, uczęszczał do gimnazjum we Lwowie. W 1915 r., już podczas wojny, rozpoczął studia na Uniwersytecie Wileńskim z zakresu filozofii i językoznawstwa- szybko je przerwał. Wziął udział w wojnie, jak ochotnik w Legionie Wschodnim, potem- wcielony do armii austriackiej. Po wojnie kontynuował studia we Lwowie.
- „Sól ziemi” jest pierwszą i jedyną opublikowaną częścią zamierzonej trylogii „Powieść- o cierpliwym piechurze”
- powieść- powstała w Galicji
- akcja rozgrywa się ( jeśli nie liczyć- jazdy rekrutów koleją) tylko w dwóch leżących na uboczu miejscach: w wiosce huculskiej i w miasteczku węgierskim
- jest powieścią o Europie: o rozpadaniu się cywilizacji, która jeszcze niedawno wydawała się tak ustabilizowana, jakby miała trwać- wiecznie
- w narracji zawalanie się znanego dotychczas świata ukazane jest w wielu przejmujących obrazach. Jeden z nich wysnuwa się z aktu odwołania cywilnego rozkładu jazdy c.k. ( cesarsko- królewska)kolei. Pociągi są przeznaczone dla transportu armii. Ludzie już mogą się nie spieszyć- do okienka kasy.
- Naczelnik malej stacyjki Topory- Czernielica dostępuje doświadczenia absurdu. Gdy po okresie transportów na front spada na naczelnika zamęt jeszcze innego wydarzenia: spowodowanej klęskami na froncie ewakuacji, ratuje się on wspomnieniami klasycznej erudycji wyniesionej z c.k. gimnazjum. Właśnie na ten dzień zapowiedzieli uczeni zać- mienie słońca. Tak było podczas wyprawy Hannibala-przypomina sobie naczelnik
- Przewrotność- „Soli ziemi” polega na ukazaniu esencji człowieczeństwa w ludzkiej świadomości niemal szczątkowej
- Świadomość- prostaczka, umieszczona w środku epickiej wizji, wydaje się bardzo twardym fundamentem odbudowy
- W świecie epickim, który niezależnie od tendencji epika jest zawsze demokratyczny, powszechny- Piotr Niewiadomski ma pełnoprawne obywatelstwo. Piotr jest otwarty dla wielkich tchnień poruszających światem epickim. Przyroda przemawia do niego, jak do bohaterów homeryckich. Elementarne, najsilniejsze namiętności wstrząsają nim jak tamtymi bohaterami.
- W „Soli ziemi” homeryckie epizody wracają w wersji przemienionej
- Piotr Niewiadomski jest zafascynowany całą c.k. cywilizacją, w której żyje, jedyną jaką zna. Czuje się człowiekiem cesarskim, marzy o tym, by zostać- dróżnikiem na kolei i nosić- cesarską czapkę kolejową. Dzięki ładowi społecznemu, ma Piotr swoje miejsce na ziemi. Kiedy na krótko zostaje dróżnikiem , kocha to miejsce. Ten człowiek był ważny
- Symboliczny tytuł „SÓL ZIEMI”:
· chyba sam Piotr Niewiadomski jest tą SOLĄ ZIEMI, o której mówi werset wybrany przez pisarza za motto książki: „Wy jesteście sól ziemi. Jeśli tedy sól zwietrzeje, czymże solić· będą? Do niczego się już nie przyda, tylko aby była precz wyrzucona i od ludzi podeptana”
· sól zaś, przechowując i chroniąc to, co dobre, jednocześnie przeżera i odrzuca to, co zgniłe, i to, co jest przyczyną zepsucia


STRESZCZENIE POWIEŚCI:
- GŁÓWNY BOHATER- Piotr Niewiadomski
- Jego bracia to prości ludzie: fryzjerzy, chłopi, konduktorzy ( bracia w przenośni chyba!)
- Akcja rozgrywa się za panowania Franciszka Józefa - cesarza Austrii i króla Węgier, który rozpoczyna wojnę z Moskalami
- Piotr żyje na małej stacji Topory- Czernielica-tam pracuje na stacji, jest to jego całe życie; jest analfabetom
- Piotr- ma francuski nos, krzywe nogi, 40 lat
- Koło stacji sierota Magda sadziła ma słoneczniki i inne rzeczy-on Magdy nie kochał, mimo że z nią sypiał. Traktuje ją b. Przedmiotowo.
- 1910- umarła matka Piotra ( matka była Hucułką; paliła fajkę; miała mnóstwo dzieci, które umierały niemal zaraz po urodzeniu, uchował się tylko Piotr i Paraszka)
- ojciec- ponoć- Polak , Niewiadomski
- pies Piotra- Bas ( kundel po matce, wilk po ojcu)- ten pies jest jego jedyną i największą miłością
- zmiana jazdy pociągów z powodu wojny była dla niego tragedią, ale był bardzo cesarski i wiedział komu służy
- kiedy zaczęli brać- do wojska Piotr mógł służyć- na 86-dostał czapkę, chorągiewkę i miał pilnować- szlabanu-było to spełnienie jego pragnień, mimo iż trwało krótko, bo niebawem Piotra także wzięli do wojska( dróżnik)
- Jan Durek przyszedł do Piotra i dał mu papiery, które wzywały go do stawienia się w celu orzeczenia jego zdolności do służby(w Śniatynie)
- Ukazany jest komisja-wielu kombinowało, żeby tylko nie iść- do wojska, dla Piotra było to nie do pomyślenia, bowiem wierzył w to, że cesarz chce dla nich dobrze; na komisji musieli rozebrać- się do naga; badał ich doktor Jellinek, który brał łapówki i wtedy się nie szło na wojnę ( Jellinek pochodzi z Wadowic)
- Piotr rozczarowany, że mimo, iż został zakwalifikowany by iść- do wojska, ma zgłosić- się dopiero za 6 tygodni, a nie już
- Tadzio- syn naczelnika stacji Topory- Czernielica
- Piotr- człowiek wstydliwy; wstydzi się swojej nagości, gdy kocha się z Magdą nawet Bas musi wychodzić- z pokoju
- Śmierć- papieża Piusa X
- Zać- mienie słońca- Hucuły myślą, że to koniec świata( ciemnota tych ludzi!)
- Bas chciał jechać- z Piotrem; uczepił się jego kurtki, ale Jan Durek kopnął go i w ten sposób pies oderwany został od swego pana
- Wyjeżdżają żołnierze (w tym Piotr) walczyć- na Węgry
- Przysługuje im od cesarza po 700 gramów chleba i 300 gramów mięsa na głowę i na dobę
- W wojsku są kary, np. za zgubienie łuski od naboju- 1 dzień karniaka,
- Są też SZPANGI- skuwają prawą rękę z lewą nogą (lub odwrotnie) i tak się siedzi kilka godzin- wtedy wątroba puchnie i strasznie boli
- Żołnierze kładą się spać- o g. 21
- Bachmatiuk- jego życie to wojsko, wie wszystko co dotyczy go i wszelkich szkoleń, co dzień farbuje sobie wąsy na czarno by ukryć- starość-
- SCHEMAT ŚMIERCI (S.209)
Żołnierz umiera:
· śmiercią naturalną- 1. wskutek choroby, 2. nagle, przy pozorach zdrowia
· śmiercią nienaturalną- 3. bez niczyjej winy, 4. z własnej winy, a to: na skutek samobójstwa, 5. lub wskutek nieszczęśliwego wypadku, 6. z winy osoby obcej
· 7. zachodzi wątpliwość· , czy śmiercią naturalną, czy nienaturalną
- Piotr zostaje ostrzyżony na „0”
- Lego łóżko jest między łóżkiem Polaka, hrabskiego lokaja, a łóżkiem Styryjczyja, szwaba
- Kąpiel pod prysznicami-Piotr i inni po raz pierwszy, nie wiedzą czy mają kłaść- się czy stać- , myśleli, że cała łaźnia zapełni się wodą(ciemnota!)
- Leithhuber-nie ma prawej ręki, wszystko robi lewą, jest podpułkownikiem
- Piotr otrzymał „mannlichera” i bagnet nr 46821
- Siostra Piotra była kobietą lekkich obyczajów
- Piotr znalazł się w I plutonie II kompanii
- W gazetach informacje ,że Lwów będzie niebawem zdobyty przez Rosjan
POEZJA WITTLINA

- w treściach swej liryki ukazał Wittlin pełnego człowieka- poetę,
- przede wszystkim był poetą dialogu
- logika i zwartość- struktury
- rzadko ogłaszał swoje wiersze
- o walorze wierszy stanowiła harmonia niemal idealna między nurtem intelektualnym i emocjonalnym, nie spotyka się tu słów zbędnych i uczuć- zmyślonych, sztucznych konstrukcji, które w pierwszej chwili mogą zachwycać- , ale wkrótce rozsypują się jak domek z kart
- swoje poezje Wittlin podzielił na 3 części:
· I- to wybór z „Hymnów”
· II- wybór z wierszy przygodnych
· III- nosi tytuł „Esencje”, jest najkrótsza i świadczy samą swoją nazwą, żę poeta uznał kilka tych utworów za syntezę czy summę swoich doświadczeń artifexa i zwykłego człowieka, zawsze u niego nierozłącznych
- Wittlin uważał poezję za siłę wobec śmierci nadrzędną, siłę miłosierdzia absolutnego, która podyktowała mu w roku 1923 epitafium wybaczające winę Eligiuszowi Niewiadomskiemu ( „Podzwonne za skazańca”)-jest to dokument, w którym przejawia się odrębność- postawy myślowej i moralnej zarazem poety z prawicą polityczną pod żadnym względem nie związanego. Postawę ta nazwać- trzeba humanitaryzmem integralnym. Pomijając sytuację historyczną „Podzwonne” to w nieskończonym łańcuchu reakcji poetyckich na fenomen śmierci wariant niezmiernie ciekawy choć- by przez swoją ekspresję, w której symbolizm ze strofy pierwszej w strofie drugiej przeradza się w realizm dość- szczególny, bliższy bowiem estetyce siedemnastowiecznej niż latom dwudziestym. Końcowy wers nasuwa na myśl zwieńczenie barokowego ołtarza z aniołami dmącymi w smukłe trąby.
- „Hymny” zrodziły się z przerażeń i porażeń rzeczywistością I wojny światowej
· są to w swoim głównym nurcie monologi człowieka przerażonego okrucieństwami I wojny światowej
· wynik przeżyć· i obserwacji własnych
· większość· z nich to utwory mówione, odzwierciedlające dyskurs człowieka sprzed lat sześć· dziesięciu
· pierwsza edycja „Hymnów” ukazała się nakładem poznańskiego „Zdroju”, który skupiał pisarzy ekspresjonistów