Spółka akcyjna

Spółka akcyjna należy do grupy handlowej z charakterem kapitałowym. Cechą istotną spółki akcyjnej stanowi jej charakter osoby prawnej. Ze względu więc na cały obrót prawny jest ona, jako samodzielny podmiot uprawnień i obowiązków. Uczestnicy jej, zwani akcjonariuszami, nie mają zatem w majątku spółki swego własnego udziału, nie mogą też majątkiem tym rozporządzać, a tylko mają prawo głosowania w Walnym Zgromadzeniu i w ten jedynie sposób mogą oddziaływać na kształtowanie się woli spółki.
Znamy dwa systemy przepisów, które bywają stosowane przy powstaniu osób prawnych. Można mianowicie uzależnić powstanie takiej osoby prawnej od specjalnego zezwolenia władzy państwowej (system koncesyjny), albo też można ustanowić pewne oznaczone ściśle warunki formalne, po których dopełnieniu powstaje osoba prawna sam z siebie (system meldunkowy). W Polsce obowiązuje obecnie system meldunkowy. Jedynie tylko zawiązanie Spółki Akcyjnej, której przedsiębiorstwo ma znaczenie państwowe lub charakter użyteczności publicznej, uzależnione jest od zezwolenia Ministerstwa Przemysłu i Handlu. W pozostałych wypadkach zatwierdza statut, odpowiadający przepisom prawnym Ministerstwa Przemysłu i Handlu.

Dla założenia Spółki Akcyjnej muszą się połączyć w stowarzyszeniu co najmniej trzy osoby, mogą nimi być też osoby prawne. Wymóg ten nie obowiązuje, jeśli założycielem spółki jest państwo lub związek samorządu terytorialnego. Założyciele wspólnie ustalają brzmienie statutu powstającej spółki, po czym każdy z nich obejmuje przynajmniej po jednej akcji. W dalszym ciągu założyciele mogą natychmiast objąć sami wszystkie akcje to jest udziały spółki, tzw. założenie doraźne, lub też akcje mogą być nabywane stopniowo przez innych ludzi, tzw. założenie stopniowe. W założeniu doraźnym obejmują założyciele wszystkie udziały mającej się założyć spółki i zobowiązują się w jej zapłacić za to pewną sumę, stanowiącą kapitał zakładowy spółki. Kapitał zakładowy nie może być mniejszy niż 500 tys. zł. Kapitał akcyjny może być pokryty w gotówce, wówczas mamy do czynienia z założeniem gotówkowy, albo też w wartościach niepieniężnych (rzeczy, uprawnienia itd.) na ten czas zachodzi założenie rzeczowe. Po przejęciu akcji następuje wybór władz
spółki. Jeśli zachodzi założenie rzeczowe, na ten czas założyciele sporządzają dokładne piśmienne sprawozdanie o przebiegu założenia. Sprawozdanie te badają co do jego prawdziwości i dokładności rewizorzy izby handlowej i przemysłowej.
Z kolei następuje zgłoszenie spółki do Krajowego Rejestru Sądowego, po czym nabywa osobowość prawną. Akcje to papiery wartościowe stanowiące dowód uczestnictwa i właściciela w kapitale spółki akcyjnej.
Posiadanie akcji upoważnia do udziału w Walnym Zgromadzeniu akcjonariuszy zapewniając wpływ na decyzje dotyczące działalności i rozwoju spółki. Właściciele akcji mają prawo do udziału w podziale zysków spółki w formie dywidendy oraz do części majątku spółki w razie jej likwidacji.
Podział zysków w spółce akcyjnej:
 część niepodzielna przeznaczona na rozwój spółki
 część podzielna przeznaczona dla akcjonariuszy dla dywidendy
Dywidenda – to część zysków przysługująca akcjonariuszowi.
Pakiet kontrolny akcji – to ilość akcji pozwalająca na przewagę w głosowaniu przy podejmowaniu decyzji na Walnym Zgromadzeniu. Pakiet ten liczy 50% akcji plus jedna.
Różne są rodzaje akcji w zależności od przepisów prawa i postanowień statutu spółki. Akcje na okaziciela uprawniają tego, który ma je w ręce, ich przeniesienie wymaga jedynie prostego wręczenia (zawiera klauzurę „na okaziciela”). Inny rodzaj stanowią akcje imienne, to jest takie, na których wypisane jest nazwisko akcjonariusza i które tylko tego uprawniają, którego nazwisko jest wymienione w akcji. Ze względu za formę pokrycia akcji :
 gotówkowe (opłacane gotówką)
 aportowe (sprzedawane za wkłady rzeczowe)
Ze względu na sposób ujmowania akcji:
 pojedyncze (zawierają wartość nominalną jednej akcji w jednym dokumencie)
 zbiorowe ( zawierające w jednym dokumencie więcej niż jedną akcję)
Ze względu na uprawnienia jakie przysługują akcjonariuszowi:
 zwykłe (bez żadnych dodatkowych uprawnień)
 uprzywilejowane (związane z dodatkowymi uprawnieniami, które mają dotyczyć: prawo głosu, prawo do dywidendy, prawo do podziału majątku w razie likwidacji spółki, niektórych innych praw np. pierwszeństwo poboru akcji nowej emisji).
Wartość akcji:
- w obrocie akcjami ich wartość występuje jako:
 wartość nominalna (powstaje przez podzielenie kapitału
zakładowego spółki przez ilość akcji. Podawana jest na akcji i stanowi jednostkę kapitału zakładowego. Jest odpowiednikiem majątku spółki w którym akcjonariusze odpowiadają za zobowiązania).
 wartość emisyjna (jest to cena oferty publicznej –
powstaje w wyniku oceny spółki przez ekspertów na podstawie jej całego kapitału oraz oszacowania perspektyw przyszłych zysków spółki. Jest to wartość aktualna w momencie emisji czyli wprowadzenia do obiegu nowych papierów wartościowych).


 Wartość rynkowa (to cena ustalona na rynku wtórnym,
która wynika z konfrontacji jaka występuje na każdej sesji giełdowej między popytem a podażą danych akcji. Innymi czynnikami wpływającymi na wartość rynkową akcji są: sytuacja ekonomiczna spółki, jej kondycja finansowa, wizerunek i perspektywy rozwoju; wysokość wypłaconych dywident, sytuacja polityczna w kraju i międzynarodowa).

Akcjonariusz ma rozliczone prawa i obowiązki. Charakterystycznym w zakresie obowiązków jest to, że nigdy nie odpowiada on za dług spółki akcyjnej. Akcjonariusz i spółka akcyjna są różnymi „osobami”. Nie może on więc nigdy więcej stracić, jak tylko to, co włożył dla uzyskania akcji. Cena akcji jest różna, zależnie od tego, czy nabytą została przy założeniu spółki akcyjnej czy później od akcjonariusza. Żywotność swą uzyskuje na skutek działania jej reprezentantów.

Organami spółki akcyjnej są: Walne Zgromadzenia akcjonariuszy, rada nadzorcza i zarząd.
Walne Zgromadzenie - podejmuje decyzje w najważniejszych sprawach dotyczących spółki poprzez uchwały. Nadzór nad spółką akcyjną we wszystkich sprawach sprawuje rada nadzorcza.
Rada nadzorcza - składająca się z co najmniej trzech osób powoływanych i odwoływanych przez walne zgromadzenie.
Zarząd- składa się z jednego lub większej liczby członków, wybieranych przez radę nadzorczą chyba że statut stanowi inaczej. Członkiem zarządu może zostać osoba, która nie jest akcjonariuszem. Ustanowienie zarządu i rady nadzorczej to kolejny krok warunkujący powstanie spółki akcyjnej.

Rozwiązywanie spółki akcyjnej może nastąpić z przyczyn, w statucie wymienionym lub uchwałą walnego zgromadzenia, powziętą większością ¾ głosów, lub zły stan prowadzić może do konkursu i przez to do rozwiązania. Po rozwiązaniu następuje likwidacja, w której muszą być przede wszystkim zaspokojeni wszyscy wierzyciele. Likwidację przeprowadza w zasadzie zarząd, jeśli walne zgromadzenie nie powoła do tego innych likwidatorów. W razie zespolenia dwóch lub więcej spółkę akcyjnych w jedno przedsiębiorstwo (fuzja), musi każda z wchodzących w grę spółek, zachować swój zarząd, aż do chwili pokrycia wszystkich długów.