Walka o Hegemonię i Wojny Włoskie

Schyłek XVII wieku i początek XVIII przyniosły Europie, nowe prądy umysłowe i kulturalne. Już sama końcówka baroku była zaprzątnięta myślami o świecie i dążeniu do pogłębiania wiedzy. Zaczęto powracać do antyku, przywołując zamierzchłe filozofie i wskrzeszając w pamięci dawne i wspaniałe imperia, które niepodzielnie władały Europą przez wiele wieków. Przełomy tych właśnie wieków to czas zabaw, bezinteresownej i bogatej arystokracji, rzadko spoglądającej na społeczeństwo i nie ustanie walczącej o władze. Powoli nadchodziły czasy zwane w Europie „Oświeceniem” , któro przyniosło światu nowe nurty i prądy umysłowe takie jak: Racjonalizm – wywodzący się z XVII wiecznej Francji. Empiryzm oraz Utylitaryzm. Na tle nowych zaledwie dopiero rodzących się prądów w Europie zaczęły się przemiany, zarówno społeczne jak i ustrojowe, które dążyły do niewątpliwego umocnienia władzy.
Koniec baroku i rodzące się oświecenie są epokami otwierającymi czasy nowożytne za którymi idzie postęp i wielkie zmiany, jednak w czas w którym jesteśmy w stanie dostrzec elementy różnych epok. Jedną z ważniejszych cech jakie ta epoka pociągnie z sobą będzie feudalizm, uważany za element starego ładu na świecie. Jednocześnie przyczyni się do zrodzenia absolutyzmu oświeconego jako nowej modnej tendencji ustrojowej w owym czasie.


Walka o hegemonię w Europie w XVI wieku.

Posiadłości Habsburgów składały się z krajów dziedzicznych lub odziedziczonych (np. Austria, Styria, Karyntia, Kraina i Księstwo Burgundzkie), oraz z krajów niemieckich, w których Habsburgowie sprawowali władzę jako cesarze obieralni. Tereny Habsburgów były zamożne i samowystarczalne, produkcja zbóż była bardzo wysoka, prowadzono nawet eksport. Dużym bogactwem były też produkty kopalniane (sól, metale). Mimo wszystko pozycja tzw. dziedzicznych władców habsburskich nie była silna, również władza Habsburgów jako cesarzy też była słaba. W państwach przez nich rządzonych narastały konflikty społeczne, a armia Habsburgów nie dorównywała armii francuskiej. Habsburgowie posiadali najlepszą artylerię, ale znali bardzo słabo sztukę fortyfikacji. Twórcami potęgi Habsburgów byli cesarze: Fryderyk III i Maksymilia I. Cesarze wzmocnili swą pozycję wewnętrzną, jednocześnie doprowadzili do tego, że w rękach Habsburgów znalazł się spadek po książętach burgundzkich, którzy posiadali bogate Niderlandy i Hiszpanię. Cesarz Maksymilian I doszedł także do porozumienia z Jagiellonami. Nastąpiło to na zjedzie monarchów w Wiedniu w 1515 r. (układ wiedeński). Podpisany układ stwierdzał, że po wygaśnięciu czesko-węgierskiej linii Jagiellonów spadek po nich przejmą Habsburgowie, a nie Zygmunt I Stary. Maksymilian I potrafił także z powodzeniem przeciwstawić się ekspansji francuskiej we Włoszech.

Francja pod koniec XVw. była otoczona przez posiadłości Habsburgów, czuła się więc zagrożona przez nich. Jednak Walezjusze panujący we Francji chcieli uzyskać dominującą pozycję w Europie Zachodniej. Konflikt francusko-habsburski rozegrał się na Półwyspie Apenińskim w wyniku tzw. wojen włoskich. Wojny te rozpoczęły się w 1494 r., wyprawy do Włoch nie porzyniosły Francji sukcesów. W 1515 r. na tronie cesarskim zasiadł wnuk Maksymiliana I - Karol I, który skupił rządy w Hiszpanii, Niderlandach i Neapolu. Król Francji Franciszek I próbował porozumieć się z Jagiellonami. Zostało to jednak przekreślone ze względu na klęskę Franciszka I w bitwie pod Pawią w 1525 r. Król francuski dostał się do niewoli i musiał przyjąć ciężkie warunki pokojowe. Wkrótce walki na Półwyspie Apenińskim zostały wznowione, zakończyły się dopiero traktatem z 1559 r. Traktat był podstawą dominującej pozycji Hiszpanii na Półwyspie Apenińskim. Hiszpania w wyniku tych konfliktów wychodzi do pierwszoplanowej pozycji europejskiej. Od połowy XVIw. obóz Habsburgów rozpadł się na dwie linie:hiszpańską i niemiecka.

W pierwszej połowie XVIw.terenami ekspansji tureckiej stała się Europa Pd-Wsch, Azja Mniejsza i Afryka Pn. Turcy Osmańscy zdobyli znaczne tereny w Azji Mniejszej, krajach Półwyspu Bałkańskiego, Mołdawię, Wołoszczyznę i część pn. wybrzeży Morza Czarnego. Większość tych terenów stanowiło prowincje imperium tureckiego, tylko Mołdawia i Wołoszczyzna były lennami. W 1526 r. Turcy zaatakowali także Węgry, armia węgierska została rozbita w bitwie pod Mohaczem. W bitwie poległ król węgieski Ludwik II, natomiast król polski Zygmunt I Stary nie zdobył się na energiczne działania i wsparcie dla Węgrów. W tym czasie Habsburgowie w osobie Ferdynanda zdobyli koronę czeską i tym samym Śląsk. Klęska pod Mohaczem stanowiła zwrotny punkt w historii Węgier. Od tego momentu niepodległe i pomyślnie rozwijający się kraj utracił swą niezależność i stał się terenem różnych rozgrywek politycznych, rywalizacji i wojen turecko-habsburskich. W najbliższym czasie na Węgrzech dochodzi do walk o tron. Część magnaterii opowiedziała się za Ferdynandem Habsburgiem, jednak większość wybrała kandydata narodowego.
Jana Zapolyę. W tej sytuacji dochodzi do dalszych walk o tron, a taka sytuacja ułatwiła Turkom zdobycie znacznej części kraju. Ostatecznie Węgry zostały podzielone na trzy części, tzn. Królestwo Węgierskie, które znalazło się pod władzą Ferdynanda Habsburga. Drugą część stanowiło tzw. Księstwo Siedmiogrodu, obszar ten był lennem nijakiego Jana Zygmunta i jego matki Izabeli Jagielonki. Trzecią część stanowiły Węgry Środkowe, które znalazły się pod panowaniem sułtana Sulejmana, zostały właściwie włączone do imperium tureckiego. Taki podział Węgier utrzymywał się prawie przez półtora wieku, w dodatku nie zapobiegł walkom wewnętrznym w tym kraju. Turcja przeżywała szczyt rozwoju (potęgi) za sułtana Sulejmana. W chwili jego śmierci olbrzymie imperium osmańskie rozciągało się w trzech częściach świata, tzn. Europie Pd-Wsch, Azji Mniejszej i Afryce Pn. Siła imperium tureckiego wynikała między innymi z bardzo dobrze przygotowanej armii. Armia turecka odnosiła sukcesy właściwie ze wszystkimi swoimi przeciwnikami.


Wojny Włoskie w Europie w XVI wieku.

Król Francji Karol VIII (1483-98) zgłosił pretensje do neapolitańskiego dziedzictwa Andegawenów, marząc o odbudowie Cesarstwa Bizantyńskiego. Przygotowywał się on gruntownie do tego zadania, zawierając wpierw szereg układów z sąsiednimi państwami - w taples z Anglią (1492), w 1493 r. W Senlis z Habsburgami (uznając ich prawa do dziedzictwa burgundzkiego) oraz w Barcelonie z Hiszpanią (uznając jej prawa do pogranicznego regionu Roussilon). Następnie, sprzymierzony z Lodovico Sforzą "il Moro" w 1494 r. zdobył Neapol.W 1495 r. liga Hiszpanii i Habsburgów, do której dołączyła Anglia i państwa włoskie, zmusiła jednak Karola VIII do odwrotu z Italii. Jego następca, Ludwik XII (1498-1515) ponowił atak na Mediolan, zajmując go w 1500 r. Nie udało mu się jednak utrzymać panowania nad tym miastem i wkrótce przeszło ono w ręce Hiszpanii, co Ludwik musiał uznać w pokoju w Blois w 1504 r. Był to początek hiszpańsko-habsburskiego panowania w północnych Włoszech. Cesarz Maksymilian I i Ludwik XII zawiązali Ligę w Cambrai (1508) przeciwko Wenecji, która straciła swe posiadłości na stałym lądzie (terra ferma) w wyniku klęski pod Agnadello. Papież Juliusz II po zdobyciu Romanii wystąpił z Ligi i wraz z Hiszpanią, Wenecją i Szwajcarią zawiązał w 1511 r. "Świętą Ligę dla wyzwolenia Italii". Maksymilian I i Henryk VIII, król Anglii, zawarli sojusz, aby izolować Francję i jej władcę. Ten ostatni nakłonił jednak Szkocję do ataku na Anglię (bitwa pod Floden, 1513), ale w 1513 r. musiał opuścić Mediolan po klęskach pod Guinegate i Novarą.

W 1515 r. kolejny król Francji Franciszek I (1515-47) odzyskał księstwo Mediolanu po zwycięstwie pod Marignano nad Szwajcarami, którzy zrezygnowali wówczas z mocarstwowych aspiracji i zdecydowali się prowadzić politykę ściśle neutralną. (Jest ona dotąd główną zasadą wszystkich szwajcarskich działań.)
Na mocy hiszpańsko-francuskiego traktatu w Noyon (1516) Hiszpania potwierdziła przynależność Mediolanu do Francji. Karol I (V) nie uznał jednak tej ugody. Jego rywalizacja z królem Francji przybrała na sile, gdy obaj starali się o koronę cesarską. Po zwycięstwie w tej rywalizacji Karola, konflikt między nimi wszedł w nową fazę.
Konflikt francusko-habsburski stał się głównym problemem polityki europejskiej aż do XVIII w. W trakcie kolejnych wojen włoskich zmienność koalicji państw wynika z rodzącej się zasady równowagi sił.