Twórczy styl życia.

1. Pojęcie stylu życia.

Wg Z. Pietrasińskiego styl życia to najogólniejsza charakterystyka aktywności danej grupy społecznej lub jednostki, wyróżniająca specyficzne dla niej działania i wartości. „Specyficzne”, to znaczy odróżniające działania określonej grupy (lub jednostki) od działania innych grup (lub jednostek), z którymi je porównujemy (Pietrasiński 1986 r., str. 68). Pietrasiński mówi też występowaniu różnych typologii i opisów stylów życia.
Mimo tego, że styl życia jest częściowo tym co otrzymujemy zaraz po narodzeniu (zależy od statusu społecznego w jakim żyjemy ) to kształtuje się ona przez całe nasze życie i ulega przeobrażeniom. Praca nad stylem życia jest elementem pracy nad rozwojem własnej osobowości. Osobowość zmienia się pod wpływem stylu życia.
Wyróżniamy różne typy stylów życia:
1) Styl heroiczny (prometejski)
2) Życie podporządkowane pracy (styl wytwórczy)
3) Styl hedonistyczny
4) Styl konsumpcyjny
5) I wreszcie styl twórczy, który jest przedmiotem tej pracy.

2. Twórczy styl życia.

Zanim scharakteryzuje twórczy styl życia postaram się udzielić najpierw odpowiedzi na pytanie „Co to jest twórczość?”. Twórczość jest zależna od myślenia, myślenia nieskrępowanego, nacechowanego wyobraźnią. Najważniejsza jest oryginalność, stanowi ona kryterium odróżniające działania twórcze od mniej wartościowych. Proces twórczy potrzebuje weny ,która z kolei uwarunkowana jest jakąś inspiracją, nie zawsze podlega intelektowi. Osoba twórcza aby doświadczyć inspiracji, potrzebuje relaksu, kiedy to może pozbierać swoje myśli.
Pietrasiński mówi o rozszerzeniu przez psychologię twórczości rozumienia omawianego pojęcia poprzez rozróżnienie jej na :
- twórczość „obiektywną” – rozumianą jako dawanie ludzkości dzieł dotąd nieznanych
- twórczość „subiektywną” – będącą samodzielnym powtórzeniem przez dziecko lub osobę dorosłą drogi do odkrycia, którą ktoś inny już przebył, zapisując się w dziejach kultury
Uważa on, że twórczość „subiektywna” jest pożyteczna jako zaprawa do twórczości „obiektywnej”, a także jako sposób pokonywania barier informacyjnych, które sprawiają, że o pewnych opublikowanych już dziełach po prostu nie wiemy (Pietrasiński 1986 r., str. 75).
Twórczy styl życia polega na podporządkowaniu swojego życia owej twórczości. Główne realizowane wartości to innowacje, dzieła, wzbogacanie świata i siebie przez poszukiwanie, inicjowanie, doskonalenie. Dzięki temu stylowi jesteśmy jedynym gatunkiem, który tworzy kulturę w której żyje i ujarzmia przyrodę, jesteśmy ludźmi, którzy potrafią tworzyć swoją rzeczywistość a nie tylko żyć w rzeczywistości, która nas otacza.
Także małe dzieła w obrębie rodziny, na małą skale potrzeb ale odbiegające od rutyny, zaskakujące wyobraźnią pomysłem są przejawem twórczego stylu życia. Twórcze będzie tedy życie – jak mówi Pietrasiński – które korzystając z licznych dobrodziejstw rutyny, wznosi się ponad nią w pewnych dziedzinach i przyczynia się do ulepszeń tego, co było dotychczas, do doskonalenia pracy, wychowania lub nawet zabawy (Pietrasiński 1986 r., str. 76).
Uważa, on, że powodem dla którego ludzie uprawiają twórczy styl życia jest nastawienie na dawanie a nie branie. Przez dawanie rozumie on nastawienie na dawanie ludziom i światu wartości, które są dla nich istotne i nie branie w zamian nic dla siebie. Przez branie natomiast żądanie jak najwięcej dla siebie za jak najniższą cenę.
Do przejawów twórczego stylu życia zalicza Pietrasiński:
- kształtowanie własnej osobowości
- kształtowanie własnego losu
- kreowanie własnego stylu życia, łączącego wzory dostarczane przez kulturę w szczególną kompozycję, odpowiadająca naszej indywidualności i warunkom bytowania
Twórczy styl życia to nie jest jednak jedna innowacja wprowadzona w życiu codziennym, to szereg zmian innowacyjnych które to życie kształtują. Przedstawia się go przede wszystkim w działaniach korzystnych dla otoczenia.
Istotą postawy twórczej wg Pietrasińskiego jest obdarzanie i wzbogacanie świata przez własne istnienie i działanie.

3. Ludzie twórczy a otoczenie.

Osoby twórcze wyróżniają się swoimi zainteresowaniami i postawami. Mniejsze znaczenie mają tu uzdolnienia intelektualne. Wielu twórczych ludzi charakteryzuje się niezależnością, intuicją i dużym poziomem samoakceptacji. Często są to introwertycy o bogatej fantazji. Nie dbają o opinie innych o nich samych. W związku z tym mogą swobodniej wyrażać własne myśli i idee. Twórcze osoby maja też większą wrażliwość estetyczną. Ich największą cechą jest jednak zdolność konstruktywnego rozwiązywania problemów. (internet)
Wg prof. W. Tatarkiewicza w średniowieczu nawet artysty nie uważano za twórcę, tylko za rzemieślnika. Pierwszy wyłom w tej tradycji został dokonany na przełomie wieków XVI i XVII, wtedy to twórcami zaczęto nazywać poetów ale malarz, rzeźbiarz czy architekt ciągle byli tylko rzemieślnikami. Dopiero w wieku XIX wszystkich ludzi sztuki zaczęto nazywać twórcami. ( Tatarkiewicz Warszawa 1978)
Zdolność tworzenia istnieje potencjalnie w każdym człowieku niezależnie od wieku ale potrzebuje warunków aby się rozwijać, nie jest cechą wrodzoną. Człowiek uczy się twórczości tak jak uczy się pisania lub czytania,. Można nauczyć się matematyki i tak samo twórczości można się nauczyć.
Dzięki badaniom przeprowadzonym nad znanymi artystami i uczonymi wiemy, że są oni bogatymi indywidualnościami i nie reprezentują jednego wyraźnego typu. Są wśród nich zarówno tacy, którzy swoje osiągnięcia zawdzięczają systematycznej pracy jak i natury kapryśne, pracujące zrywami; zarówno jednostki zamknięte i stroniące od ludzi, jak i osoby nadzwyczaj towarzyskie itp. Ale jest pewna liczba cech wspólnych, które je wyróżniają:
- otwartość umysłu – oznacza gotowość rozważania punktów widzenia odmiennych niż własny, przyjmowania i tolerowania wiadomości niezgodnych z wcześniej przyswojonymi. Otwartość umysłu sprzyja refleksyjności, rozumianej jako umiejętność długotrwałej koncentracji na problemie, dociekliwość w jego zgłębianiu, odraczanie odpowiedzi do czasu zbadania nasuwających się hipotez.
- wrażliwość na problemy – oznacza łatwość samodzielnego dostrzegania wielu problemów tam, gdzie ludzie o małej wrażliwości nie widzą powodu do refleksji lub działania. Tej cechy nie można nabyć w toku kształcenia. Szkoła nie wyrabia planowo wrażliwości na problemy i umiejętności samodzielnego ich formułowania, ponieważ hołduje tradycji stawiania ucznia przed gotowymi zadaniami. Omawiana właściwość nie jest cechą ogólną, lecz specyficzną.
- Niezależność i odwaga - wychowanie i kształcenie polegają w znacznej mierze na formowaniu naszego zachowania wedle wzorów wypracowanych przez społeczeństwo. Kto chciałby je złamać w imię poszukiwania nowych wzorców i wartości, wkracza na drogę twórczą. Obierając tą drogę musi być niezależny w sądach i decyzjach, gdyż zanim dowiedzie swej racji, inni będą mu przeciwni. Nie może liczyć się we wszystkim z aktualną opinią lub modą aby był nowatorem. Nowator wystawia się na niebezpieczeństwa. Musi się sprzeciwiać utartym zwyczajom, bronić przez krytyką, szykanami. Musi być indywidualny i niezależny aby swoją odwagą walczyć z wyśmiewaniem się, nie dać się zwalczyć.
- dodatnia samoocena – najczęściej twórca to osoba, która ma dodatnią, często wysoką samoocenę, mniemanie o sobie. Ludzie którzy twórczym stylem życia osiągnęli dużo w życiu charakteryzują się wiarą we własne siły.
- fascynacja zadaniem – twórczość wymaga zaangażowania, chce, by oddawać się jej całym jestestwem. Natchnienie jest obecne cały czas w życiu artysty powodując, że nie ma nic ważniejszego od tworzenia. Jest to stan przyjemny nazywany przez niektórych okresem spotęgowanego życia lub nawet pełnią życia. Fascynacja zadaniem wspomaga odporność na niepowodzenia i na brak nagród zewnętrznych, która z kolei jest następną cechą wspólna większości badanych twórców.
- odporność na niepowodzenia i na brak nagród zewnętrznych – jest to zdolność szczególnie ważna dla twórcy. Nowator który ogląda się na nagrody, zachęty i pochwały rozczarowany może zrezygnować z tworzenia, poddać się bez walki. Dla prawdziwego twórcy zachętą jest walka o przeforsowanie swojego nowatorskiego pomysłu. Nieważny jest efekt końcowy ale droga jaką musi przejść aby przeforsować swój projekt.
- wyobraźnia twórcza – jej istotę stanowi kojarzenie rzeczy odległych. To znaczy takich, które nigdy dotąd nie były kojarzone – na skutek nawyków, przesądów, braku odwagi lub wytrwałości. Właśnie takie odległe skojarzenia najpewniej przynoszą nowość dużej miary. Lecz do uprawniania twórczego stylu życia wcale nie są potrzebne wielkie wzloty wyobraźni. Większość pozytywnych zmian, jakie mogą być i są wprowadzane, nie musi być nowymi wynalazkami. Wynalazczość potrzebna do wdrożenia rzeczy dawniej wymyślonych jest dostateczną legitymacją stylu twórczego. Tu wyobraźnia jest szczególnie pomocna i potrzebna. (Pietrasiński 1986 r., str. 96-100)
Wszystkie te cechy są ze sobą powiązane.
Jak ludzie twórczy są postrzegani w otoczeniu? Działania podyktowane niezależnym i oryginalnym myśleniem budzą często niechęć innych ludzi. Ci ludzie kumulują swoją energię na tworzeniu, ale najczęściej nie radzą sobie w codziennym życiu podlegającym stereotypom. Często wpadają w konflikt z otoczeniem, co musi powodować napięcia. Agresywna i negatywna postawa innych ludzi wobec ludzi twórczych jest jednak najczęściej podyktowana zazdrością – każdy chciałby być twórczy, żeby urozmaicić codzienną rutynę. Być twórczym to być indywidualnym, oryginalnym. Być twórczym to nie poddawać się normom i zwyczajom już panującym. Być twórczym to zwracać na siebie uwagę.
Wszelki postęp zależy od ludzi twórczych, którzy mają tendencję do przystosowywania świata do siebie, a nie odwrotnie. Chęć zrealizowania swoich twórczych potencjałów widać szczególnie u młodzieży. Dopiero gdy młody człowiek znajdzie cel dla którego warto ponosić wysiłek idea twórcza jest urzeczywistniana. Ważne jest też, żeby zrealizowanie tej idei, celu miało znaczenie dla niego samego, a nie tylko dla otoczenia, mody czy szpanu.
Proces odkrywania innej rzeczywistości przez osoby twórcze odbywa się dzięki uruchomieniu fantazji, wyobraźni, intuicji oraz intelektu. Swoją nową rzeczywistość kreują na ogół w twórczości literackiej, muzycznej, malarskiej, filozoficznej czyli w szerokim rozumieniu sztukę. Dzieje się tak dlatego, ponieważ sztuka zawiera elementy uczuciowe, intelektualne, percepcyjne, wyobrażeniowe. Sztuka daje im wyraz pędu do nieskończoności, przekraczania barier. Niemożliwe staje się możliwe. Dla osoby twórczej sztuka jest droga do zrozumienia siebie i innych, zmusza do głębszych refleksji, niektórym nadaje sens życia.

4. Myślenie twórcze a rozwiązywanie problemów.

Najogólniej można powiedzieć, iż myślenie twórcze jest procesem rozwiązywania problemów o charakterze otwartym, tzn. takich, które mają wiele możliwości rozwiązań. Proces ten prowadzi do powstania wytworów dotąd nieznanych, a zaraz użytecznych dla pewnej grupy osób bądź tylko dla osoby twórcy. Tym wytworem może być wiersz, stołek do siedzenia, piosenka bądź nowy, oryginalny sposób spędzania wolnego czasu. Tym wytworem może też być dostrzeżenie czegoś, czego do tej pory nie widzieliśmy, np. piękna muzyki klasycznej, zachodu słońca nad morzem lub grona przyjaciół wokół nas. Procesy myślenia twórczego sprowadza się często do następujących czynników i operacji:
- Płynność i giętkość myślenia – dla twórczo myślącego człowieka nie jest problemem wymyślenie dużej liczby, różnorodnych rozwiązań problemu, nie korzysta ze stereotypowych rozwiązań. Jest elastyczny i giętki, dostosowuje swe pomysły do rodzaju zadań i warunków.
- Oryginalność myślenia – twórczo myślący człowiek potrafi tworzyć rozwiązania rzadkie w danej grupie osób, a przy tym zaskakujące i niekonwencjonalne.
- Wrażliwość na problemy – człowiek twórczo myślący posiada zdolność krytycznego dostrzegania wad, luk, braków i niedostatków w ludzkich działaniach i rzeczach. Wrażliwy na problemy, dociekliwy i trzeźwy twórca nie ulega przyzwyczajeniom choć mogą być one dla niego nader miłe, np. nie pije, by poprawić sobie „widzenie” i nie bierze narkotyków, by pobudzić inwencję twórczą. Potrafi zadowolić się tym co jest mu dane w sposób naturalny, tym co ma, a motywację znajduje w zainteresowaniu, zaciekawieniu problemem i w samym tworzeniu.
- Kojarzenie odległych rzeczy i idei – dzięki swojej wyobraźni człowiek twórczy aby stworzyć dzieło potrafi połączyć w swoim umyśle dwa lub więcej pomysłów i z nich uzyskać trzecią, nową jakość. Unika rutyny, starych, zużytych i męczących sposobów działania.
- Transformowanie (przekształcanie) – w swym umyśle człowiek twórczy często przekształca różnorodne idee i pomysły, bądź też same przedmioty. Prowadzi eksperymenty myślowe, wymyśla niezwykłe fabuły, scenariusze i czasem dowcipy. Nie hamuje swojej wyobraźni, bo tak „nie wolno” lub „nie wypada”. Jest jak dziecko w swych poszukiwaniach myślowych. Dzięki temu powstają nowe rzeczy i nowe idee. (internet)
Pietrasiński uważa, że twórczego podejścia wymaga rozwiązywanie problemów nowych i szczególnie trudnych, takich jak np. konstrukcja nowoczesnych pojazdów lub komponowanie nieszablonowej muzyki (Pietrasiński 1986 r., str. 90) ale z drugiej strony mówi on o potrzebie wykorzystania twórczego podejścia w przypadku problemów codziennych i czysto osobistych. Uważa on, że myślenie twórcze częściej niż sądzimy przejawia się w nowym podejściu do spraw znanych i codziennych (Pietrasiński 1986 r., str. 90). Każde pokolenie na nowo podejmuje odwieczne i stare problemy i rozwiązuje je na swój sposób często korzystając z własnej wyobraźni, z postępu cywilizacji.
Twórcze podejście do problemów może być ważne nawet dla problemów nastolatka. Wiek dorastania jest okresem największych przemian w życiu jednostki. Oto dziecko, zależne od rodziców, zamienia się w dojrzałą fizycznie kobietę lub mężczyznę, uczy się wielu nowych ról społecznych, szuka samookreślenie i samodzielności. Dlatego jest to – jak mało która epoka życia – okres pełen problemów do rozwiązania. Są to problemy zarówno poznawcze (jaki jestem, jak mnie oceniają, dlaczego to a to mi się nie powiodło, jacy są ludzie), jak i praktyczne. (Pietrasiński 1986 r., str.81) Nastolatek bez przerwy staje przed problemami, najczęściej czując niezrozumienie ze strony dorosłych, szuka rozwiązań na własną rękę i tym samym podejmuje wysiłek twórczy.
Pietrasiński mówi o trzech podejściach do wyrastających przed nami problemów życiowych:
- podejście stereotypowe (nietwórcze) – jest nacechowane minimalizmem w poszukiwaniu rozwiązań pogłębionych lub nowych. (Pietrasiński 1986 r., str. 91) Osoba preferująca takie rozwiązanie problemów nie podejmuje żadnych wysiłków aby rozwiązać ten problem w sposób oryginalny. Korzysta z rozwiązań już istniejących. Osoba taka chce rozwiązać problem bez wysiłku, korzystając z utartych, istniejących schematów.
- Podejście neurotyczne – obserwujemy je wówczas, gdy człowiek nie jest zdolny skupić swych sił na rzeczowym rozwiązywaniu problemu, bo ma trudności z samym sobą. (Pietrasiński 1986 r., str. 91) Wyjaśniając podaje on jako przykład zachowanie osób nieśmiałych i nerwowych na egzaminie. Osoby te ze zdenerwowania mają problem z efektywnym wykorzystaniem swojej wiedzy, bo nadmierny lęk i przewidywane niepowodzenia zakłócają ich normalne funkcjonowanie. (Pietrasiński 1986 r., str. 91) Pietrasiński tą formę ustosunkowania się do problemu ocenia najbardziej negatywnie. Takie podejście do problemu także w życiu codziennym sprawia problemy. Taka osoba ucieka nawet od najdrobniejszych nawet problemów. w stosunkach z innymi ludźmi przerzuca odpowiedzialność za problem na partnerów. Wydaje mi się, że szkolne powiedzonko „paluszek i główka to szkolna wymówka” też ma swój początek od neurotycznego podejścia do problemu, ponieważ ucieczka w chorobę też jest jednym ze sposobów rozwiązywania problemów korzystając z tego podejścia.
- Podejście twórcze – obserwujemy je u osób, które nie zadowalają się byle jakim, szablonowym rozwiązaniem ważnego dla nich problemu, lecz są gotowe szukać rozwiązań lepszych, nowych, oryginalnych lub mało popularnych. Do przejawów takiego podejścia (nie zawsze występujących w całym komplecie) zaliczymy:
Śmiałe i energiczne poszukiwanie informacji pomocniczych, czerpanie ich w miarę możliwości z wielu źródeł,
Branie pod uwagę różnych punktów widzenia,
Rozpatrywanie i badanie wielu wariantów rozwiązań,
Brak lęku przed wariantami zaskakującymi i źle widzianymi przez umysły pospolite. (Pietrasiński 1986 r., str. 92-93)
Pietrasiński ten sposób rozwiązywania problemów uważa za najlepszy. A osoby korzystające z tej formy ustosunkowania się do problemu ocenia bardzo pozytywnie. Rozwiązanie problemu to dla takiej osoby zabawa, szukanie rozwiązań problemu sprawia jej przyjemność, bawi ją, podnieca. Pietrasiński uważa, że osoba podchodząca do problemu w sposób twórczy wykonuje wielekroć większą pracę umysłową niż zwolennik trzymania się rutyny. Niepowodzenia zrażają ją niełatwo, skoro samo poszukiwanie przynosi satysfakcję. (Pietrasiński 1986 r., str. 93) Mimo, że nie każdy problem można rozwiązać bez korzystania z utartych schematów, to zawsze możemy podejmować wysiłek twórczy i próbować go rozwiązać w sposób odbiegający od wszelkich utartych schematów. Ludzie przesadzają w rozwiązywaniu spraw w sposób stereotypowy co moim zdaniem jest powodem tego, iż problemy pozornie rozwiązane powracają z powodu braku zaangażowania i braku inicjatywy osoby, która problem chciała rozwiązać.

5. Jaki musi być styl życia aby był twórczy?

To wg jakiego stylu życia żyjemy kształtuje nas, nasz charakter, wyznacza nasz rozwój. Styl życia poniekąd mów i wartościach w życiu, które są dla nas ważne, określa nasze ideały. Na podstawie tego w jaki sposób ktoś żyje potrafimy ocenić drugiego człowieka, styl życia więc może być odpowiedzią dlaczego ludzie myślą o nas w sposób negatywny lub pozytywny.
Twórczy styl życia mogłoby się wydawać najłatwiej wprowadzić w czyn. Twórczość kojarzy nam się z wybuchami wyobraźni, natchnieniem, eksplozją emocji, chwilą natchnienia pozbawioną ciężkiej pracy. W rzeczywistości jest inaczej – być twórczym – to ciężka praca. Ale jest to ciężka praca, która pomaga żyć efektywnie, praca, która się opłaca. Problemy rozwiązane w sposób twórczy przybierają na wartości. Twórczy styl życia może pomóc podnieść się tym, którzy upadli. Dla osób, którym życie uciekło spod kontroli, które poddały się pokusom – dla niech twórczość może być ratunkiem. K. Szmidt w swoim artykule „Trzeźwość i twórcze myślenie” mówi o pozytywnym wpływie twórczego stylu życia dla alkoholików, którzy chcą zmienić swoje życie. Wg niego pełna trzeźwość, czyli postawa dojrzałej odpowiedzialności i odpowiedzialnej dojrzałości, nie może się obyć bez procesów myślenia twórczego i bez wykorzystania potencjalnych możliwości i zdolności intelektualnych czy artystycznych.
Kazimierz Przerwa- Tetmajer w swoim wierszu „Eviva l’arte” mówi o tym jak sztuka jest ważna, on który sam był twórcą nie wyobrażał sobie życia bez tworzenia, bez sztuki.
„Evviva l'arte! Duma naszym bogiem,
sława nam słońcem, nam, królom bez ziemi,
możemy z głodu skonać gdzieś pod progiem,
ale jak orły z skrzydły złamanemi -
więc naprzód! Cóż jest prócz sławy co warte?
evviva l'arte!”
Świat bez twórców i sztuki jest nic nie warty. Inny poeta – Julian Tuwim w swoim utworze „Sitowie” podkreśla jak ciężko pracą jest twórczość.
„[...]Nie wiedziałem, że się będę tak męczył,
Słów szukając dla żywego świata,[...]”
Tuwim tworzy dla świata, chce by jego poezja była dla wszystkich ale chce również aby wszyscy zrozumieli jaką ciężko pracą jest tworzenie tej poezji. Ale mimo, że twórczość jest ciężką pracą to Tuwim nie poddaje się i tworzy, bo twórczy styl życia jest sposobem na jego życie.
Jak więc żyć aby żyć twórczo? Pietrasiński mówi, że dążenie do życia twórczego oznacza m. in. uczynienie własnego (a najlepiej także cudzego) rozwoju jedną z naczelnych wartości. Twórczy stosunek do życia jest formą subiektywnego zaangażowania. (Pietrasiński 1986 r., str. 103-104)
Szmidt w swoim artykule jako odpowiedź na pytanie o sposób rozwijania twórczego stylu życia i myślenia twórczego opracował „12 kroków do twórczości”. Nie są to proste jednorazowe zasady – recepty, których pośpieszne zastosowanie przyniesie natychmiastowy efekt, bo rozwój osiąga się przez całe życie. Zacząć trzeba od ponownego zdziwienia się światem...
1) Bądź otwarty – nie traktuj świata jako już całkowicie poznanego i stałego, zacznij na nowo dziwić się. Stawiaj dużo pytań innym, ale i sobie. Słuchaj uważnie odpowiedzi. Dostrzegaj problemy tam, gdzie inni ich nie widzą i mów jak najczęściej: „nie wiem – zobaczymy”, zawieszając natychmiastowy osąd.
2) Nie abstrahuj zbyt wcześnie – nie wtłaczaj tego, co widzisz, słyszysz i robisz w sztywny gorset klasyfikacji i typologii. Nie oceniaj wszystkiego pod kątem czy to dobre, czy złe, ale czy Ci się podoba czy nie. Najpierw słuchaj, potem nazywaj. Zapisuj swoje pomysły i określenia na kartkach papieru, nie dowierzając pamięci.
3) Wykorzystuj grę wyobraźni – baw się w fantazjowanie i marzenia na jawie, łącz odległe i nietypowe skojarzenia. Zapisuj efekty pracy wyobraźni nawet wtedy, gdy wydadzą Ci się głupie lub nie mają związku z twoim problemem.
4) Twórz kombinacje – nie obawiaj się dziwnych połączeń. Szukaj nowych odkryć w połączeniach i kombinacjach. Łącz przeciwieństwa i patrz, co z tego wyjdzie.
5) Odraczaj oceny – zawieś krytykę na czas wymyślania i przeżywania, daj sobie dużo czasu na tworzenie rozwiązań, a oceny dokonuj dopiero po jakimś czasie.
6) Toleruj wieloznaczność – uważnie słuchaj odmiennych opinii i argumentów, zwłaszcza wtedy gdy nie podjąłeś jeszcze decyzji o działaniu. Traktuj różne racje różnych ludzi jako wzbogacanie świata, a nie jak zamach na twoją osobę. Akceptuj konflikt i napięcie wywodzące się z różnicy zdań, gdyż są one źródłem twórczych pomysłów.
7) Bądź spontaniczny i dowcipny – nie obawiaj się posądzenia o śmieszność i dziecinne zachowanie. Baw się pojęciami i ideami, nie dław w sobie naturalnego poczucia humoru. Rozwijaj w sobie życzliwe poczucie humoru, a to znaczy śmiej się z ludźmi, a nie z ludzi.
8) Przeciwstawiaj się modzie i rutynie – twórz niezwykłe, rzadko spotykane i zaskakujące plany i rozwiązania. Dążąc do rozwiązań niekonwencjonalnych nie zapominaj o sensowności i związku pomysłów z wymogami sytuacji i wartościami ludzi.
9) Rozwijaj wewnętrzne źródło oceny – własne wytwory oceniaj nie tylko w kategoriach ich wagi, użyteczności i znaczenia społecznego, lecz na zasadzie: czy stworzyłem coś, co mnie samego satysfakcjonuje i sprawia mi przyjemność. Nie ulegaj ocenom zewnętrznym, choć traktuj je poważnie i z należytą uwagą.
10) Wykorzystuj okazje do twórczej zmiany – uważnie obserwuj i analizuj okazje do innowacji. Koncentruj się nie tylko na tym, co stwarza ci problemy i trudności, ale i na tym, co rodzi efektywność wyższą niż się spodziewałeś. Myśl o tym, co może zaspokoić potrzeby ludzi za rok i za dwa.
11) Bądź ekspresyjny – wyrażaj swoje myśli i uczucia w języku sztuki.
12) Projektuj – twórz wizje swoich przyszłych działań, ale nie tylko do dzisiejszych ograniczeń, lecz do przyszłych możliwości. Nie obawiaj się konstruować projektów idealnych i wzorcowych, które choć w całości nie dadzą się zrealizować, to podwyższą nakłady i podnoszą kwalifikacje ludzi. Najpierw szukaj rozwiązań idealnych, a potem odstąp nieco od ideału.
Szmidt tak jak Tuwim mówi, że twórczy styl życia to ciężka praca.
Pisząc tą pracę zastanawiałam się jak daleko styl życia jaki prowadzę odbiega od twórczego stylu życia, bo że odbiega wiedziałam od początku. Wydaje mi się, że, aby w moim życiu zaczęła królować twórczość musze nad sobą i swoim życiem ciężko pracować, może „12 kroków do twórczości” K. Szmidta pomoże mi w tej walce z sobą i moim zamiłowaniem do rutyny.



BIBLIOGRAFIA

1. Z. Pietrasiński „Sam sięgaj do psychologii”, Warszawa 1986 r.
2. http://kobieca.linia.pl/psych11.html -> tekst opracowany na podstawie P. G. Zimbardo, F. L. Ruch „Psychologia i życie”, PWN, Warszawa 1998 r.
3. http://www.terapia.rubikon.pl/html/1999/tworcz5_d.htm -> artykuł autorstwa K. Szmidta „Trzeźwość i twórcze myślenie”. Jest to jeden z kilku artykułów poświęconych pedagogice twórczości, prezentowanych w latach 1992-1997 w kwartalniku PROBLEM.
4. J. Tuwim „Sitowie”- „ Słowa we krwi” 1926 r.
5. K. Przerwa- Tetmajer „Eviva l’arte” – „Seria druga” 1894 r.