Życie i badania Zygmunta Freuda.

Zygmunt Freud
- twórca psychoanalizy, urodził się w 1856 r. we Freibergu (obecnie Pribor w Czechach), wówczas należącym do monarchii austro-węgierskiej. Gdy miał cztery lata, rodzina przeniosła się do Wiednia, gdzie spędził prawie całe życie. Był wyróżniającym się studentem, dyplom lekarski otrzymał na uniwersytecie wiedeńskim w 1881 r. Przez następne dziesięć lat prowadził badania w dziedzinie fizjologii, pracował w klinice psychiatrycznej, prowadził prywatną praktykę lekarską, specjalizując się w neurologii, pracował w Paryżu pod kierownictwem wybitnego neurologa francuskiego Jeana Charcota, współpracował również z wiedeńskim lekarzem Jose-fem Breuerem. Koncepcje psychologiczne Freuda dojrzewały powoli. Jego pierwsza książka, Studien uber Hysterie (Studia nad histerią), napisana wspólnie z Breuerem, ukazała się dopiero w 1895 r. Następną książkę, O marzeniu sennym, wydał w 1900 r.; jest to jedna z jego najbardziej oryginalnych i najważniejszych prac. Początkowo sprzedaż książki szła bardzo powoli, ale mimo to po jej ukazaniu się reputacja Freuda bardzo wzrosła. Wydał następnie inne poważne prace; w 1908 r., gdy wygłaszał w Stanach Zjednoczonych szereg odczytów, cieszył się już dużą sławą. W 1902 r. zorganizował w Wiedniu grupę dyskusyjną zajmującą się problemami psychologii. Jednym z pierwszych jej członków był Alfred Adler, parę lat później przyłączył się również Carl Jung. Obaj utworzyli potem znane w całym świecie własne szkoły psychologii. Freud ożenił się i miał sześcioro dzieci. W późniejszym wieku cierpiał na raka szczęki; przeszedł ponad trzydzieści operacji w nadziei na zahamowanie postępów choroby. Mimo to nie przerwał pracy i w ciągu następnych lat napisał parę ważnych dzieł. W 1938 r. do Austrii wkroczyli hitlerowcy. Osiemdziesięcio-dwuletni Freud, jako Żyd, musiał uciekać. Zamieszkał w Londynie, gdzie zmarł rok później. Wkład Freuda do teorii psychologicznych jest tak olbrzymi, że trudno go streścić w paru słowach. Kładł on nacisk na ogromne znaczenie nieświadomych procesów psychicznych w zachowaniu człowieka. Wyjaśnił, jak tego rodzaju procesy oddziałują na treść snów; stwierdził, że są one przyczyną częstych pomyłek, takich jak przejęzyczenia czy zapominanie nazwisk, czasami powodując także drobne wypadki, a nawet choroby. We wszystkich formach analitycznej psychoterapii przyjmuje się założenie, że sny są psychologiczną ekspresją ważnych czy wręcz podstawowych dla jednostki głębokich konfliktów i emocji. Zygmunt Freud rozróżnił jawną, manifestowaną część snu, czyli to co po przebudzeniu jesteśmy w stanie zapamiętać i opowiedzieć, oraz część ukrytą, która stanowi rzeczywiste znaczenie marzenia sennego (myśli senne, przekaz jaki niesie sen). Wewnętrzna cenzura, choć nieco osłabiona w czasie snu, dalej działa i nie dopuszcza, aby do świadomości śniącego przedostały się zbyt zagrażające treści (wyparte pragnienia, dręczące wspomnienia o doznanych urazach itp.) Ten proces, dzięki któremu pierwotne znaczenie snu zostaje zamaskowane, Freud nazwał pracą marzenia sennego. Wyróżnił cztery podstawowe mechanizmów zaangażowanych w pracy nad przekształcaniem marzenia sennego. Są to:

1) kondensacja treści - kiedy jednemu elementowi jawnej treści marzenia sennego może odpowiadać kilka elementów utajonych myśli sennych lub kiedy jeden element myśli sennych może zostać przedstawiony za pomocą wielu obrazów w obrębie marzenia sennego,

2) przesunięcie - kiedy akcent został przesunięty z elementów znaczących na obojętne, w rezultacie czego to co jest przekazem może w marzeniu sennym znajdować jedynie zdawkowe, niezbyt wyraźne przedstawienie,

3) dramatyzacja - polega na przedstawieniu rzeczywistości w sposób przesadny, karykaturalny czy absurdalny. Rzeczywistość przedstawiona dramatycznie swą przesadą ma przyciągnąć uwagę i zasłonić rzeczywistą intencję podmiotu.

4) symbolizacja - kiedy przedmioty, działania, pojęcia abstrakcyjne, postacie występujące w snach są symboliczne i interpretacja snu polega na przełożeniu tych symboli na idee i przedmioty, które te symbole przedstawiają.
Sposoby pracy
Podstawową procedurą pracy w objaśnianiu marzeń sennych w szkole Freuda i pokrewnych są swobodne skojarzenia. Swobodne skojarzenia to metoda polegająca na wyrażeniu wszystkich myśli, które przychodzą do głowy, bądź to z jakimś elementem (słowem, liczbą, obrazem marzenia sennego), bądź spontanicznie. Słowo "swobodne" odnosi się do względnego zawieszenia świadomej kontroli. Jest to wyrażanie w słowach wszystkich myśli, uczuć, pragnień, wrażeń, obrazów i wspomnień bez żadnych zastrzeżeń - tak jak się one spontanicznie pojawiają. W taki sposób zebrany materiał może służyć do zbliżenia się ku zrozumieniu indywidualnego, oryginalnego marzenia sennego.
Freud jest twórcą psychoanalizy jako metody leczenia zaburzeń emocjonalnych. Sformułował teorię struktury ludzkiej osobowości. Psychoanaliza - w szerokim znaczeniu koncepcja teoretyczna wyjaśniająca strukturę, funkcjonowanie i rozwój osobowości człowieka, także zjawisk kulturowych, działaniem nieświadomych sił psychicznych pozostającym w ciągłym konflikcie. Teorię tą sformułował Freud, a rozwinęli ją jego uczniowie. Według klasycznej koncepcji Freuda aparat psychiczny człowieka składa się z trzech instancji:

1. Id (ono) - obejmujące całokształt nieświadomych, pierwotnych popędów, jest podstawowym ródłem energii i kieruje się zasadą przyjemności.

2. Ego (ja, jań) - obejmujące wyuczone w toku indywidualnego rozwoju zdolności do orientacji w otoczeniu i świadomej regulacji zachowania, kieruje się zasadą rzeczywistości.

3. Superego (nadjań) - ukształtowanie wskutek internalizacji wymagań społecznych, norm moralnych i wzorów kulturowych, ma charakter irracjonalny.

Id pozostaje w stałym konflikcie z Superego i z rzeczywistością zewnętrzną. Regulacja tego konfliktu oraz łagodzenie wynikającego z niego lęku należy do głównych zadań Ego, które wykształca w tym celu mechanizmy obronne, nie dopuszczające konfliktowych treści do świadomości lub nadające im zniekształconą postać. Według klasycznej psychoanalizy główną siła napędową ludzkiego działania jest energia istniejącego od urodzenia, szeroko rozumianego popędu seksualnego (Eros), którą Freud nazywa libido. Libido w swoim rozwoju przechodzi przez kilka faz: oralną, analną, falliczną, okres utajenia i fazę genitalną. Niezaspokojenie popędów wywołuje stan frustracji, a w szczególnych przypadkach prowadzi do różnego rodzaju zaburzeń i nerwic. Rozwój kultury jest wytworem sił popędowych, ale zarazem ródłem nieustannej frustracji popędów. Głównym zadaniem terapii psychoanalitycznej jest doprowadzenie do uświadomienia sobie przez pacjenta sensu jego zaburzeń, leżących u ródeł choroby nieświadomych konfliktów, pragnień i obaw. W tym celu stosuje się różne techniki, takie jak: analiza i interpretacja specyficznych, pojawiających się w toku terapii reakcji pacjenta (opór, przeniesienie), jego marzeń sennych, fantazji itp. Materiał ten jest uwalniany za pośrednictwem wolnych (swobodnych) skojarzeń pacjenta.
Freud stworzył lub spopularyzował liczne teorie psychologiczne, między innymi dotyczące lęku, mechanizmów obronnych, kompleksu kastracji, represji i sublimacji. Jego prace stały się bodźcem do ogromnego wzrostu zainteresowania teoriami psychologicznymi. Liczne koncepcje Freuda są nadal bardzo kontrowersyjne; wywoływały one od samego początku burzliwe dyskusje. Freud zyskał rozgłos ze względu na tezę, iż tłumiony popęd seksualny prowadzi często do zaburzeń osobowości i nerwic. (Właściwie to nie Freud jest twórcą tej koncepcji, ale głównie dzięki jego pracom zyskała ona popularność w nauce). Wykazał również, że popęd seksualny i pożądanie pojawiają się już we wczesnym dzieciństwie, a nie dopiero w okresie dojrzewania. Z uwagi na tak kontrowersyjny charakter koncepcji Freuda bardzo trudno określić jego miejsce w historii. Był pionierem, torował drogę nowym poglądom, niesłychanie łatwo tworzył nowe koncepcje. Jego teorie (inaczej niż to było w wypadku Darwina czy Pasteura) nigdy jednak nie zdobyły pełnego poparcia środowisk naukowych i obecnie trudno przewidzieć, które koncepcje Freuda zyskają akceptację w przyszłości. Mimo ciągle trwających sporów na temat jego teorii nie ulega wątpliwości, że Freud był wybitną postacią w historii myśli ludzkiej. Jego poglądy na psychologię obaliły całkowicie nasze pojęcie o osobowości człowieka, wiele jego poglądów i określeń weszło do powszechnego użytku, np. "id", "ego", "superego", "kompleks Edypa" i "popęd śmierci". To prawda, że psychoanaliza jest bardzo kosztownym sposobem leczenia i często zawodzi, ale jest również prawdą, że ma ona na swoim koncie bardzo wiele sukcesów. Być może w przyszłości psycholodzy stwierdzą, że tłumiony popęd seksualny odgrywa mniejszą rolę w naszym zachowaniu, niż utrzymywało to wielu zwolenników Freuda, jednakże popęd ten z pewnością pełni ważniejszą funkcję, niż to sądziło wielu psychologów przed Freudem. Podobnie większość psychologów jest obecnie przekonana, że nieświadome procesy psychiczne odgrywają decydującą rolę w zachowaniu człowieka, a przecież przed Freudem zupełnie ich nie doceniano. Oczywiście, Freud nie był pierwszym psychologiem, a w przyszłości prawdopodobnie nie wszystkie jego koncepcje będą uznane za słuszne. Na pewno jednak wywarł on największy i najbardziej znaczący wpływ na rozwój współczesnej psychologii.

Poglądy Freuda ulegały stałej ewolucji, można podzielić go na trzy fazy:
I - do ok. 1900 - freudyzm był główną teorią powstawania zaburzeń psychicznych.

II - do ok. 1920 - wykroczył poza granice psychiatrii, stał się ogólną teorią struktury i funkcjonowania psychiki ludzkiej, przypisującą główną rolę w regulacji życia psychicznego nieświadomym mechanizmom popędowym, zwłaszcza popędowi seksualnemu, utożsamianemu z popędem życiowym, pozostającym w ciągłym konflikcie z tym, czego wymaga od nas społeczeństwo, do czego ograniczają nas normy moralne "wbudowane" w psychikę jednostki w toku wychowania
III - po 1920 - rozszerzenie i uogólnienie doktryny w swoistą koncepcję człowieka i kultury.

Teorie Freuda z początku budziły zarówno entuzjazm, jak i ostrą krytykę. Zarzucano im skrajny biologizm, wyolbrzymianie roli popędu seksualnego, niedocenienie roli środowiska, otoczenia jako czynnika wpływającego na rozwój osobowości. Freud był pierwszym który wskazał, że nieświadome i irracjonalne procesy mogą odgrywać istotną rolę w motywowaniu zachowania człowieka, pierwszy też zajął się problemem rozwoju osobowości i zwrócił uwagę, że doświadczenia wczesnego dzieciństwa mogą mieć wpływ na psychikę dorosłego człowieka. Freud stworzył również podstawy współczesnej psychologii teorii motywacji (wprowadzając m.in. takie pojęcia , jak frustracja, fiksacja i regresja). Powszechnie uważa się go również za twórcę nowoczesnej psychoterapii, wiele jego obserwacji zyskało potwierdzenie we współczesnych badaniach psychologicznych.