Uherka - stan rzeki

Uherka jest Rzeką o długości 44,05 km . Wypływa spod wsi Zagroda (gm. Chełm), zbiera wody z obszaru 575 km i wprowadza je do Bugu w 429,7 km jego lewego brzegu, na wysokości wsi Siedliszcze (gm. Wola Uhruska). Zlewnia źródłowego i część środkowego odcinka Uherki zaliczana jest do mezoregionu Pagórów Chełmskich. W części położona na obszarze torfowych zrównań terenu rozpiętych pomiędzy pasmami lokalnych wzniesień kredowych, charakteryzuje się niską lesistością, znacznymi spadkami poprzecznymi i podłużnymi oraz żywą rzeźbą powierzchniową .

Reszta dorzecza zlokalizowana jest na terenie Obniżenia Dubienki. Składa się nań silnie podmokły, zabagniony i pokryty lasem teren (szczególnie w miejscu, gdzie przebieg koryta Uherki zmienia kierunek z południkowego na równoleżnikowy), obfitujący w liczne bezodpływowe zagłębienia krasowe. Najistotniejszymi dopływami Uherki są rzeki : Janówka, Słyszówka, Garka, Lepietucha i Gdola. Zgodnie z ustaleniami docelowej klasyfikacji rzek woj. Lubelskiego wody Uherki powinny odpowiadać warunkom II klasy czystości na odcinku od źródeł do granic miasta Chełma, a poniżej Chełma - wymogom klasy III.

Systematyczne badania stanu czystości wód rzeki Uherki wykonywane w ramach monitoringu regionalnego (ppk. Żółtańce-36,0 km oraz ppk. Chełm pon. Ul. Rejowieckiej-31,9 km) i podstawowego (ppk. Rudka- 3,1 km) wykazały, że pomimo wyraźnych różnic w charakterze i natężeniu procesów degradacji wód na poszczególnych jej odcinkach, niektóre substancje wskaźnikowe występowały w stężeniach pozaklasowych w całym profilu podłużnym Uherki. Przesądziły one o dyskwalifikacji stanu czystości wód we wszystkich w/w trzech punktach pomiarowo-kontrolnych. Najlepszym odbiciem gradacji stopnia zanieczyszczenia wód na poszczególnych odcinkach jest poniższa ocena w rozbiciu na główne grupy wskaźnikowe

Substancje organiczne występowały w stężeniach, które w początkowym odcinku rzeki utrzymywały się na poziomie III lub II klasy czystości. Po osiągnięciu granic miasta Chełma wody Uherki okresowo przenosiły ponadnormatywne ilości zanieczyszczeń związkami organicznymi, które ulegając stopniowej mineralizacji były narzędziem nadmiernej eksploatacji lokalnych zapasów tlenu rozpuszczonego.

Zasolenie stanowiło jedyną grupę wskaźnikową w której każdemu elementowi na całej długości badanej rzeki przyporządkowano co najmniej II klasę czystości.

Zawiesiny we wszystkich trzech przekrojach pomiarowo-kontrolnych występowały w stężeniach charakterystycznych z zakresu III klasy czystości, przy czym najmniej korzystnym rozkładem procentowym prób w poszczególnych klasach odznaczały się wody odcinka ujściowego.

Związki biogenne. Ponadnormatywne stężenie obliczeniowe związków azotu i fosforu decydowały o pozaklasowości wód całego biegu rzeki Uherki, choć o dyskwalifikacji jego górnego odcinka przesądził tylko nie potwierdzony wynikami dalszych badań monitoringowych, jednorazowy skok wartości koncentracji fosforu ogólnego powyżej wartości granicznej III klasy czystości.

Zanieczyszczenia specyficzne. Stężenia metali ciężkich, detergentów i związków fenolowych oznaczone w ppk Rudka nie wykraczały poza próg II klasy czystości wód powierzchniowych płynących. W granicach normy klasy I zawierało się 100 % wyników analiz stężenia detergentów, cynku, miedzi, ołowiu oraz 50 % oznaczeń fenoli lotnych.

Stan sanitarny stanowił podstawę dyskwalifikacji stanu czystości wód Uherki na odcinku od granic miasta Chełma po ujście. W ppk. Chełm pon. Ul. Rejowieckiej i ppk. Rudka miano coli pełniło rolę wskaźnika z największym odsetkiem wartości pozaklasowych (daleko powyżej 50 %). Stan bakteriologiczny początkowego odcinka odpowiadał normom III klasy czystości.