Władysław Laskonogi

Lata życia 1161-66-1231
Lata panowania: ks. wielkopolski 1202-1231,
ks. krakowski. 1202 - przed 1206 i 1228-1231

Władysław Laskonogi był synem Mieszka Starego. W 1202 r. został księciem wielkopolskim, a jednocześnie możni małopolscy wybrali go na księcia krakowskiego. Prędko jednak stracił w Małopolsce władzę. Już w 1206 r. panował na Wawelu Leszek Biały. Władysława interesowały sprawy pomorskie. Od 1187 r. sprawowała tam regencję jego siostra Anastazja, potem Pomorzem rządzili jego siostrzeńcy. Władysław usiłował poddać ich swym wpływom, co budziło sprzeciw Danii. Pragnąc mieć przyczółek do ewentualnych działań na Pomorzu, dokonał zamiany z Henrykiem Brodatym. Oddał mu Kalisz za ziemię lubuską.
Od początku panowania narastał konflikt między Władysławem a arcybiskupem Henrykiem Kietliczem. Kietlicz był zwolennikiem nowych prądów w Kościele, dążył też do uzyskania dla dóbr kościelnych ulg zwanych immunitetami. Było to nie do przyjęcia dla władcy takiego jak Władysław. Ostry konflikt wybuchł w 1206 r. W jego wyniku arcybiskup rzucił klątwę na księcia. Władysław nie ugiął się i wygnał Kietlicza z Wielkopolski. Mógł to zrobić, gdyż poparła go część duchowieństwa z biskupem poznańskim Arnoldem i kanclerzem Wincentym na czele. Wygnany arcybiskup schronił się na Śląsku u Henryka Brodatego. Jednocześnie, zapewne w porozumieniu z arcybiskupem, zbuntował się przeciw stryjowi Władysław Odonic. Pragnął uzyskać księstwo poznańskie, którym władał kiedyś jego ojciec. Odonicowi bunt się me powiodła musiał uciekać z Wielkopolski. Jego także przyjął Henryk Brodaty odstępując mu Kalisz do czasu, gdy odzyska ojcowiznę.

Ostry spór między księciem a arcybiskupem był uciążliwy dla obu stron i dlatego nie trwał długo. Załagodzony został w l208r. dzięki mediacji Henryka Brodatego i jego żony Jadwigi. Choć konflikt nie został rozwiązany, arcybiskup zdjął klątwę z Władysława, a książę wynagrodził mu poniesione straty. Problemy wewnętrzne utrudniły Władysławowi w 1209 r. obronę ziemi lubuskie) przed atakiem brandenburskim. Uratował tę ziemię dla Polski Henryk Brodaty, pokonując margrabiego. Książę śląski zatrzymał Lubusz do 1217 r., a potem ponownie przekazał go Laskonogiemu. Po uchwałach synodu w Borzykowej, gdzie część książąt zobowiązała się do udzielania Kościołowi ulg gospodarczych i przekazania mu części sądownictwa nad ludnością podbitą, Henryk Brodaty, niechętny ustępstwom na rzecz Kościoła, zbliżył się do Władysława Laskonogiego.

Do 1216 r. przewagę miał obóz związany z Kietliczem. Pod naciskiem arcybiskupa Laskonogi musiał zwrócić Odonicowi dzielnicę poznańską. Jednak po śmierci papieża Innocentego III, popierającego Kietlicza, znaczenie arcybiskupa zmalało. Przyspieszyło to powstawanie nowych sojuszów. W 1217 r. został zawarty układ między Władysławem Laskonogim, Henrykiem Brodatym i Leszkiem Białym. Z książętami tymi współpracował brat Leszka, Konrad Mazowiecki. Powstanie sojuszu zaktywizowało polską politykę w Prusach, jednak nie interesowała ona Laskonogiego. W 1223 r. bowiem ponownie zaczął mieć kłopoty z bratankiem w Wielkopolsce. Odonic, wspierany przez Swiętopełka gdańskiego, opanował Ujście, a potem Nakło. Natomiast w 1225 r. landgraf Turyngii zdobył Lubusz. W tej sytuacji Laskonogi zwrócił się o pomoc do sojuszników. W 1227 r. Leszek Biały zwołał książąt polskich na spotkanie do Gąsawy. Odmawiany miał być między innymi konflikt w Wielkopolsce. Spotkanie zakończyło się tragicznie. Swiętopełk gdański, zapewne sprzymierzony z Odonicem, zaatakował nie spodziewających się niebezpieczeństwa zebranych. Leszek Biały został zabity, Henryka Brodatego napastnicy ciężko poranili.
Śmierć Leszka otworzyła problem obsady tronu krakowskiego. Zgodnie z poprzednio zawartym układem księciem krakowskim powinien zostać Laskonogi. Lecz z pretensjami wystąpił też brat Leszka, Konrad. W tej sytuacji możni krakowscy raz jeszcze zadecydowali i wybrali Władysława. Zanim Laskonogi ruszył do Krakowa, pokonał w 1228 r. Odonica i uwięził go. Następnie spotkał się z krakowianami w Cieni, gdzie przyjął ofiarowany mu tron. W zamian musiał jednak, odstępując od dotychczasowych zasad, wydać przywilej, w którym zagwarantował biskupowi krakowskiemu i wszystkim mieszkańcom Małopolski zachowanie ich dotychczasowych praw.

Mimo to Laskonogi nie mógł osiąść w Krakowie. Nie pozwolił mu na to Odonic, który wydostał się z więzienia, zebrał stronników i pokonał stryja. Laskonogi był zmuszony uciekać na Śląsk, przekazując przedtem władzę w Krakowie Henrykowi Brodatemu. Do Wielkopolski już nie powrócił. Zmarł na Śląsku w 1231 r.