Afganistan

AFGANISTAN

XVIII wiek: Afganistan oficjalnie jest niepodległy, ale nakładają się tam
wpływy Rosji i Wielkiej Brytanii, co staje się przyczyną wojny
rosyjsko-angielskiej
XX wiek: w okresie międzywojennym zaczynają przeważać, a po II wojnie
światowej są w zdecydowanej większości wpływy radzieckie

78’: wojskowy zamach stanu;
do władzy dochodzi -po raz pierwszy prosowiecka- Ludowo-
Demokratyczna Partia Afganistanu:
• jest słabo zakorzeniona w społeczeństwie, w którym tylko 0,5 % ludności stanowi klasa robotnicza; panuje tradycja rodowo- plemienna


• partia ogłasza program tzw. KULTURALNEJ REWOLUCJI:
1. intensywne przekształcenia gospodarcze i społeczne
2. reforma rolna
3. nadrzędny cel: likwidacja stosunków rodowo- plemiennych; stworzenie społeczeństwa muzułmańskiego, ale w państwie o charakterze totalitarnym, wzorowanym na ZSRR

>>> opór ludności, łamany przez terror i represje

79’: bardzo silna opozycja doprowadza do rebelii o charakterze:
• fundamentalnym
• antykomunistycznym

w tym samym roku w wyniku rewolucji islamskiej powstaje w Iranie państwo religijne oparte na Koranie; także poza zagranicami Iranu szerzą się wpływy fundamentalistów

~ w Herze wybucha powstanie kierowane przez fundamentalistów;
komunistyczny rząd likwiduje je przy ogromnym wysiłku (20000 ofiar)
~ po raz pierwszy rząd afgański zwraca się o pomoc do ZSRR

sierpień’ 79: dochodzi do konfrontacji wśród najwyższej elity;
ginie prezydent Nur Muhama Taraki ( dość liberalny);
nowym zostaje radykał, komunistyczny fanatyk Hafizullah Amin

~ agenci sowieccy z KGB w porozumieniu z Aminem prowadzą działalność mającą
na celu stworzenie w Afganistanie silnego ustroju komunistycznego;
Afganistan posiada nawet status obserwatora RWPG

25.12.79: sowieccy komandosi przebrani w mundury afgańskiej armii mordują w Kabulu Amina

~ przybywa 200 samolotów wojskowych ze spadochroniarzami i wraz z
pancernymi oddziałami lądowymi opanowują kraj

>>> wkroczenie Sowietów wywołało kolejne zimnowojenne napięcie na linii Moskwa- Waszyngton i zarzucenie rozmów rozbrojeniowych
>>> po śmierci Amina nowym prezydentem jest Babrak Kamal- chce złagodzić politykę, aby zakończyć rebelię

~ ONZ żąda od ZSRR wycofania się z Afganistanu, ale Związek nie reaguje,
chociaż:
• nie jest w stanie spacyfikować sytuacji
• wzrasta opór wrogo nastawionej ludności
• zwiększa się liczna partyzantów

~ w wyniku wojny domowej następuje exodus ludności- 3 mln do Pakistanu
( tam organizuje się szkolenia, aby wzmocnić opozycję) 2 mln do Iranu

~ 82/83’: rząd posiada kontrolę zaledwie nad kilkunastoma % powierzchni
kraju, reszta należy do partyzantów
~ 85’: Michaił Gorbaczow zmienia Kamala na Hafiz’a Nadżibullah’a (wcześniej
pracował w afgańskiej służbie bezpieczeństwa);
• nowa konstytucja=> islam religią narodową
• dążenia do porozumienia narodowego
• podjęcie rokowań afgańsko- pakistańskich

GENEWA, 14.04.88

1. ZSRR wycofuje wojska z Afganistanu
2. Pakistan zobowiązuje się nie szkolić u siebie oddziałów rebelianckich

15.02.89: ostatni żołnierz sowiecki opuszcza Afganistan




~ wojna nadal trwa (bo komuniści wciąż przy władzy), ale rząd powoli
podupada
~ z nurtu fundamentalnego wyodrębniają się dwa sojusze rebelianckie:

SUMNICI SZYICI
• z Pakistanu • z Iranu
• duże poparcie społeczne • poparcie 15% ludności
• wewnętrzne podziały ze względu • bardzo mocne wsparcie sąsiada
wielonarodowościowy charakter

koniec’ 89: powstaje Wspólna Sumnicka Rada Parlamentarna będąca w
rzeczywistości rebelianckim rządem;
podburza reżim Nadżibullaha;
Nadżibullah utrzymuje się dopóki pomaga mu ZSRR (do 91’)

kwiecień’92: gen.Andul Rachid Hekmatier (Uzbek) z oddziałami obala
Nadżibullaha
• przeciw Hekmatierowi występują sumnickie oddziały Achmeda Massuda
(Tadżyk) i to właśnie oni zostawiają sobie prawo powołania nowego
prezydenta => Burhanundin Rabbani
• tworzy sojusz Pusztunów, Tadżyków i Uzbeków

• powstaje partia fundamentalistów Hesbe i Islami(je) (opozycja wobec
Rabbaniego)

7.03.93: Islamabad (Pakistan), kompromis:
• premier: Hekmatiar
• prezydent: Rabbani

• umowa szybko okazuje się nietrwała; Hekmatiar dalej walczy;
wybucha kocioł afgański, niespodziewanie Hekmatiar walczy z Massudem, a z
prezydentem Rabbanim podejmuje współpracę; Massud staje się czołowym
opozycjonistą

64’: nieudane ataki Hekmatiara na Kabul (przypuszcza się, że tam jest
Massud);
Massud zostaje dyktatorem

• pojawia się nowe ugrupowanie- Talibowie (szkoleni w Pakistanie)
• zdobywają Kabul
• wprowadzają prawo koraniczne
• do końca’97 kontrolują większość kraju
• sprawują władzę do tej pory