Kubizm i Pablo Picasso

CZYM BYŁ KUBIZM?


KUBIZM był to kierunek w malarstwie i rzeźbie .Terminu kubizm (łac. cubus ‘sześcian’, ‘kostka’) użył krytyk L. Vauxelles w odniesieniu do dzieł malarzy uczestniczących w Salonie Jesiennym 1908. Sztuka ta od czasów renesansowych do końca XIX wieku pojmowana była jako odtwarzanie rzeczywistości . Miała naśladować naturę-swój niedościgniony wzór, być jej iluzją.


Genezy powstania kubizmu upatruje się w kilku zjawiskach .Od połowy XIX wieku artyści bardzo intensywnie i nieskrępowanie poszukiwali nowych środków wyrazu, które pełniej niż dotąd mogłyby oddać ich emocje i ująć otaczających świat. Każda następna generacja opierając się na doświadczeniach poprzedników , chciała wnieść coś nowego, odkrywczego. W wystąpieniach artystów było również wiele spontanicznego buntu przeciw ustalonym zasadom ,nieco przekory i chęci prowokacji opinii publicznej Konflikt wyzwolonego ,nie skrępowanego żadnymi regułami artysty z mieszczańskiego społeczeństwa osiągnął wówczas punkt szczytowy .Inspiracją dla kubizmu stało się późne malarstwo Paula Cezanne’a, którego wielka pośmiertna wystawa odbyła się w Paryżu w 1907 roku .Cezanne stawiał sobie za cel analizę budowy obrazu i konstrukcji przedstawionych motywów . Wydobywał z przedmiotów ich istotę-barwą i bryłę .Doszedł do wniosku, że wszystkie kształty w naturze można sprowadzić do trzech podstawowych brył geometrycznych -walca, kuli, stożka. Duży wpływ na formy używane w kubizmie wywarło także zainteresowanie sztuką prymitywną ,wczesnośredniowieczną sztuką półwyspu Iberyjskiego, a zwłaszcza rzeźbą afrykańską. Ojcami kubizmu ,nowego kierunku w malarstwie byli Hiszpan Pablo Picasso oraz Francuz Geroges Braque, którzy ściśle ze sobą współpracowali od 1909 roku aż do wybuchu I wojny światowej .Proces kształtowania się kubizmu wyznaczony etapami rozwoju twórczości Picassa i Branqu’a można podzielić na trzy fazy: prekubistyczną ,analityczną oraz fazę kubizmu syntetycznego .



KUBIZM PREKUBISTYCZNY (1906-1909)


Kubizm właściwy poprzedziła faza prekubistyczną zwana także cezannowską .Historia kubizmu rozpoczyna się od obrazu Picassa z 1907 roku „panny z Awinionu”,którego pewne cechy zaczęły się ujawniać w roku poprzednim .Picasso zerwał z cała dotychczasową tradycją, zaprzeczając podstawowym założeniom estetycznym w sztuce .Przestały istnieć głębie przestrzeni , a forma ciała ludzkiego utraciła naturalną budowę .Picasso nie przedstawiał pięknych aktów kobiecych .Umyślnie łamał i deformował ciała kobiet .Podzielił je na geometryczne figury z ostro zaznaczonymi konturami a twarze namalował skrótowo na wzór murzyńskich masek .Malarz świadomie zniszczył humanistyczne piękno natury budując nową ,czysto malarską rzeczywistość. Początkowo obraz ten nawet w gronie najbliższych przyjaciół Picassa spotkał się z aprobatą .Jednakże szybko zmieniono zdanie .W ślady Picassa poszedł jeszcze niedawno krytyczny Branque. Obaj artyści zaczęli tworzyć obrazy o podobnych cechach .Ich głównym motywem były pejzaże , pojedyncze postacie i martwe natury, a źródłem inspiracji malarstwo Cezann’a.Geometryzowali oni formy przedmiotów sprowadzali je jak sugerował Cezanne ,do najprostszych brył przestrzennych , poddając surowej syntetyzacji Domy przypominające klocki pozbawili drzwi i okien a drzewa liści. Zlikwidowali przestrzeń między przedmiotami znajdującymi się na poszczególnych planach. Przedmioty ,zbliżając się do siebie ściśle przylegały i spiętrzały nad sobą przestrzegania zasad logiki Układy form były coraz bardziej odrealniane , podporządkowane z góry założonym kompozycyjnym , nie liczącym się z prawdą rzeczy ,lecz tylko z doskonałością własnego świata .Skrócili perspektywę , powodując spłaszczenie przestrzeni .Aby podkreślić wyrazistość brył ograniczyli paletę do szarości ,brązów ,beżów ,zieleni. Obrazy stawały się coraz bardziej monochromatyczne. Głownym osiągnięciem tego okresu było przezwyciężenie iluzjonistycznych tendencji malarstwa ,charakteryzujących sztukę europejską od czasów renesansu .Zanegowane zostały zasady ,według których od ponad 400 lat wyznaczano na obraz trójwymiarową głębię przestrzenną Przez kilka pierwszych lat krytyka nie była łaskawa dla kubistów .Branque bezskutecznie próbował wystawić w1908 roku Salonie Jesiennym swe nowo powstałe pejzaże z Estaque.Jury odrzuciło je wydając nie pochlebną opinie .Kiedy Branque wystawił obrazy w prywatnej galerii Kahnweileraa ,wpływowy krytyk Louis Vauxcelles napisał o wystawie:
„Pan Branque jest młodym człowiekiem ,bardzo zuchwałym .Ośmielił go sprowadzający na manowce przykład Picassa(...)Być może zaciążył na nim ponad miarę styl Cezanne’a i przypomnienie statycznej sztuki Egipcjan .Posługuje się straszliwymi uproszczeniami ,konstruuje metalicznych ,zdeformowanych nieboraków .Gardzi formą , sprowadza wszystko :krajobraz postaci, domy do schematów geometrycznych do kubków .”
Rok później nazwał prześmiewczo Picassa i Branque’a kubistami ,szydząc, że dla nich sztuka „zatrzymała się na epoce kamienia „Tymczasem Andre Salmon twierdzi że kubizm to bzdurny wynalazek głupców”. Pisząc te ironiczne słowa nie przeczuwali ,że już niedługo cała europopejska awangarda i nowoczesna sztuka pójdą ścieżkami wyznaczonymi przez ten kierunek.
Picasso i Branque znaleźli jednak człowieka który uwierzył w odkrywczy sens ich sztuki . Paryski marszand Daniel Henry Kahnweiler kupując ich płótna zapewnił im minimalną niezależność materialną i możliwości skoncentrowania się na pracy .W porozumieniu z artystami galeria Khnweilera stała się jedynym miejscem ,gdzie można było oglądać ich kubistyczne obrazy .Wspierała ich także grupka intelektualistów , w tym swoim piórem poeta Guillaume Apollinaire.
W cytowanych wyżej wypowiedziach poraz pierwszy pojawiły się terminy „kubizm” i „kubiści” .Użyte złośliwie dla wykpienia Branque’a i Picassa,szybko przyjęły się tracąc swe pierwotne negatywne znaczenie. Pochodzą one od francuskiego słowa cube czyli sześcian ,kostka ,które nasunęły się Matisse’owi patrzącemu na pierwsze kubistyczne pejzaże . Określenie to podchwycił Vauxcelles , tworząc nazwę całego kierunku .Należy więc pamiętać , że nazwa tylko częściowo jest adekwatna od istoty tej sztuki .Picasso i Baranque odcinali się od niej przez długi lata ,natomiast zaakceptowali ją łatwo artyści korzystający z ich doświadczenia .Nazwę usankcjonowało ukazanie się w 1912 roku teoretycznej rozprawy Alberta Gleizesa i Jeana Metzingera „O kubizmie” oraz publikacja artykułów Apolinair’a z 1913 ,broniących nowego stylu.


KUBIZM ANALITYCZNY (1909-1913)


Od 1909 roku malowano były już obrazy ściśle kubistyczne .Picasso i Braque po obaleniu tradycyjnej perspektywy skonstruowali nową przestrzeń ,która pozwoliła im ukazać na płótnie równocześnie wiele aspektów przedmiotu. W nowej kubistycznej przestrzeni granica między przedmiotem a otaczającym go tłem zanikła .Poszczególne zaś plany przestrzenne sprowadzone zostały do płaszczyzny obrazu .Zanikła całkowicie jej iluzyjna głęłbia .Kubiści nie uwzględniając skrótów perspektywicznych ukazywali przedmioty oglądane równocześnie z wielu stron pod różnym kątami Obiekty uproszczone do brył przestrzennych rozłożone zostały na części elementarne ,a następnie jakby rozwinięte rzutowane na płaską powierzchnię powierzchnię obrazu. W jednym obrazie łączyli kilka różnych punktów widzenia obiektu- na wprost ,z lewej ,z prawej strony ,z lotu ptaka i żabiej perspektywy Braque wyjaśnił to w ten sposób: Tradycyjna perspektywa nigdy nie zadowala minie. W swym zmechanizowaniu perspektywa nigdy nie daje pełnego posiadania rzeczy .Ma ona jeden punkt widzenia, poza który nie może wyjść .Ten punkt jest czymś tak bardzo małym .To tak jakby ktoś całe życie rysował profile ,każąc wierzyć ,że człowiek ma tylko jedno oko.” Według kubistów prawda przekazu wymagała uwzględnienia nie tego co widzimy niedoskonałym okiem ,lecz tego co wiemy o przedmiocie .W tradycyjnym ujęciu kwadratowy blat stolika widziany z kilku metrów sprawia wrażenie prostokąta. Ale czy w tym czasie stolik przestawał być kwadratowy. Dlatego Picasso mówił: „Wiem już teraz ,ze sztuka jest kłamstwem, które nam pozwala zbliżyć się do prawdy (...)”.Picasso i Branque odeszli w tym okresie od pejzaży ,malując kompozycje jednofigurowe i martwe natury ,złożone z prostych przedmiotów ,butelek ,kieliszków ,a szczególnie z instrumentów muzycznych .Zgeometryzowane ,drobne pryzmatycznie cięte kształty przenikały się wzajemnie ,zatracające się w rytmach linii i płaszczyzn .Ich fragmenty z dużym trudem dawały się wyszukać, rozpoznać i ponownie złożyć w prawie abstrakcyjną kompozycjach.



PABLO PICASSO


Jose Ruiz Blasco i Maria Picasso y Lopez biorą ślub w 1881 r. 25 października 1881,o godzinie jedenastej wieczorem rodzi się ich pierwszy syn. Dziecko jednak nie oddycha. Dopiero, gdy wuj dmuchnął mu w buzię dymem z cygara, Pablo krzywi się i wydaje pierwszy okrzyk. Przychodzi na świat Picasso.
Dziecko ma intensywne, palące spojrzenie, które wrażenie wywierało na każdym, kto się z nim zetknął. Nie umie jeszcze pisać, kiedy zaczyna rysować pod kierunkiem ojca, malarza i wykładowcy w Szkole Sztuk Pięknych w Maladze.
W 1891 r. Ruizowie przeprowadzają się do La Coruna. Talent Picassa zaskakuje profesorów z tamtejszego Instytutu Sztuk Pięknych, lecz on sam źle znosi rygory tradycyjnego, akademickiego nauczania. W 1895 r. Jose Ruiz prosi o przeniesienie na inne stanowisko i wyrusza z rodziną do Barcelony. Przed wyjazdem ojciec, widząc zadziwiające postępy Pabla, dał mu swoje pędzle. Tym symbolicznym gestem uznaj geniusz syna.
W Barcelonie chłopiec kontynuuje naukę w Szkole Sztuk Pięknych. Pod koniec 1897 r. rodzice wysyłają Pabla do madryckiej Akademii Malarstwa. Szkoła zapewnia mu dobre warunki pracy, ale uczeń uważa zajęcia za nic nie warte. Dokucza nauczycielom bezczelnymi uwagami i zostaje usunięty ze szkoły.
Do Barcelony wraca osłabiony, chory na szkarlatynę. Zabiera więc ze sobą Pallaresa i razem udają się do Horty de Ebro. Czas upływa im na malowaniu i rysowaniu. Po powrocie z tych długich wakacji (1899), Pablo definitywnie uwalnia się od wpływów akademizmu i szkoły. Od tej pory podpisuje się nazwiskiem matki-uważa, że "Picasso" lepiej brzmi.
Atmosfera Barcelony, gdzie rozkwita modernizm pod przywództwem Santiago Rusinola, bardzo mu odpowiada. W 1900 r. dziewiętnastoletni Picasso po raz pierwszy wystawia swoje prace w Els Quatre Gats (Cztery Koty), w którym często bywał - i po raz pierwszy jedzie do Paryża.
Przez kilka lat podróżuje miedzy Hiszpania a Francją. W 1900 r. mieszka przy ulicy Gabrielle, na wzgórzu Montmartre. Wiedzie beztroskie Życie, regularnie odwiedza bary i burdele, przeżywa romans z młodą kobietą o imieniu Odette. Sprzedaje parę obrazów marszandowi-Pedro Manach. Chodzi do Luwru, studiuje dzieła dawnych mistrzów.
Jego płótna umieszcza w swej galerii Ambroise Vollard. Wystawę ogląda między innymi poeta Max Jacob. Spotkanie dwóch artystów będzie początkiem długotrwałej przyjaźni. Pablo maluje smutne obrazy w zimnej niebieskiej tonacji (tzw. okres niebieski).
Rok 1903 Picasso spędza w Barcelonie, a w 1904 decyduje się na stałę osiąść w Paryżu. Wprowadza się do starej kamienicy, zwanej Beteau Lavoir, położonej wśród małych domków, knajpek i ogródków Montmartru. Lokatorami s+/- studenci, malarze, rzeźbiarze i aktorzy.
Od 1905 r. Pablo zamieszkuje wraz z Fernande Olivier, w której jest zakochany bez pamięci. On maluje, ona czyta pwieści i jest jego muzą. Wieczorami odwiedzają ich przyjaciele, między innymi poeci Andre Salomon i Guillaume Apollinaire. Dla rozrywki w pracowni wystawiają sztuki.
W płótnach Picassa dominują pogodniejsze,jasne odcienie różu (okres różowy). Zafascynowany światem arlekinów, akrobatów i klaunów, często chodzi do pobliskiego cyrku Medrano, gdzie znajduje motywy do swoich obrazów.
W roku 1905 Picasso zawiera znajomości, mające odegrać w jego życiu wazną rolę. Poznaje Andr Deraina, Leo Steina i jego siostrę Gertrudę Stein, której maluje portret. Lato spędza z Fernndą w pirenejskiej wiosce Gosol. Pracuje tam nad obrazami, które zapoczatkują tzw. okres prymitywny. Zafascynowany pewna afrykańską figurką, Picasso odchodzi od klasycznego figuralnego sposobu przedstawiania twarzy ludzkiej; interesuje się rzeźbą iberyjską sprzed panowania rzymskiego; rezygnuje z modeli i maluje wyłącznie z wyobraźni. Proces ten uwieńczy powstanie Panien z Awinionu (1907), zwiastujących narodziny kubizmu.
Pod koniec 1906 w życie Picassa wkracza Georges Braque. Obaj, urzeczeni późnym malarstwem Czanne'a i sztuka ludów prymitywnych. Równolegle wypracowują nowe formy i wspólnie torują drogę malarstwu kubistycznemu.
Z czasem zmienia się sposób malowania Picassa, a także jego sytuacja finansowa. Vollard kupuje wszystkie obrazy z okresu różowego. Rośnie cena jego płócien-już nigdy nie zazna biedy. W 1912 R. rozpada się jego związek z Fernandą, Pablo poznaje Marcelle Humbert,którą nazywa Ewą. Picasso zaczyna być znany za granicą. Mimo, że w 1915 umiera Ewa chora na gruźlicę,a jej śmierć przeżywa bardzo boleśnie, nic nie zatrzymuje jego kariery.
W 1917 r. Picasso projektuje dekoracje i kostiumy do baletu "Parada". Jedzie do Rzymu na próby i zakochuje się w tancerce Oldze Kolkowej. Latem 1918 biorą ślub i zamieszkują w luksusowym domu przy Rue La Botie. Wielką radościa dla niego są narodziny synka Paula (1921). Jest to okres spokojngo życia rodzinnego pracy. Jednak na początku 1927 Picasso nawiązuje romans z Marią Teresą Walter. Jego małżeństwo z Olgą rozpada się w roku 1935.
Po wybuch wojny domowej w Hiszpanii (lipiec 1936) Picasso opowiada się po stronie republikanów. Miesiąc później poznaje Dorę Maar, malarkę i fotografkę. W nowej miłości malarz odnajduje porozumienie intelektualne, jakiego do tej pory mu brakowało. Nie porzuca jednak Marii Teresy, z którą ma Córeczkę Mayę i dzieli życie między dwie kochanki.
W lipcu 1937 odbywa się w Paryżu Wystawa Międzynarodowa. Obraz Picassa zajdujący się w hiszpańskim pawilonie, składa hołd baskijskiemu miastu Guernica. Obraz Guernica wyznacza początek politycznego zaangażoawania artysty, którego punktem kulminacyjnym będzie wystąpienie w 1944 r. do Francuskiej Partii Komunistycznej. Gdy wybucha II wojna światowa Picasso wyjeżdża do Royan, a do Paryża wraca po zawieszeniu broni (czerwiec 1940).
19 marca 1944 Michael i Louise Leiris wystawiają u siebie w domu farsę "Pożądanie schwytane za ogon", napisana przez Picassa w 1941.
W 1946 Picasso opuszcza Dorę. Trzy lata wcześniej poznał młodą malarkę, Franoise Giolot, i wkrótce z nią się związał. Wyprowadzają się na południe Francji. W 1947 rodzi się ich syn Claude. Od 1948 mieszkają w Vallauris, gdzie Picasso zajmuje się rzeźbą i ceramiką. W 1949 przychodzi na świat córka Paloma. Rok 1953 rozpoczyna się rozstaniem z żoną i zerwaniem z partią komunityczna, a zakończy się nową miłościa. Jacqueline Roque będzie oddaną towarzyszką aż do śmierci Picassa, 8 kwietnia 1973 r.


KILKA DZIEŁ PICASSA:


Pablo Picasso „Akrobatka na kuli, 1905”

Pierwszy plan rozległego pejzażu z kilkoma postaciami, piskiem i białym koniem w głębi, zajmuje wielka, zwalista postać siedzącego cyrkowca i delikatna, ślicznie narysowana figurka ćwiczącej dziewczynki. Ten kontrast siły i wdzięku, a także przepiękny rysunek całości sprawiają, że na obraz patrzymy z podziwem i przyjemnością.




Pablo Picasso „Dziewczyna przed lustrem, 1932”

Wiemy już, że od rewolucji kubistycznej przestało w malarstwie obowiązywać podobieństwo obrazu do motywu, który jest jego tematem. W tym obrazie o wyraźnie zaznaczonej osi (po lewej stronie dziewczyna, pokazana z profilu, po prawej jej odbicie en face w owalnym lustrze) rozpoznajemy wszystkie elementy rzeczywistości, lecz już bardzo przetworzone. Uważny obserwator spostrzeże, że wskutek geometryzacji tych elementów dzieło wiele jeszcze zawdzięcza kubizmowi.



Pablo Picasso „Akrobata i Żonglerka”

(Akrobatka na kuli) Uderza tu kontrast pomiędzy siedzącym kolosem, ubranym w różowy podkoszulek, który Apollinaire nazywa "płucnym" i smukłą dziewczynką tańczącą na kuli. Jej postać nawiązuje do wiersza Apollinaire'a. Jest to płótno z okresu różowego.


OBRAZY PICASSA
· akrobata i żonglerka 1905
· akt kobiety siedzącej 1909
· arlekin 1909
· autoportret 1907
· autoportret 1972
· autoportret w płaszczu 1901
· autoportret yo picasso 1901
· butelka wina 1925-26
· dziewczynka z łódka (maya picasso) 1938
· dwóch kuglarzy 1905
· dziecko z gołębiem 1901
· guernica stan 11.05.1937
· guernica 1937
· gitara 1913
· fletnia pana 1923
· jacqueline w studio 1956
· kobieta przed lustrem 1932
· kobieta w fotelu 1910
· kobieta w koszuli 1913
· kobieta z krukiem 1904
· kobieta z kwiatem 1932
· kobieta z mandoliną 1909
· kobiety przy studni 1921
· kochankowie 1923
· martwa natura 1908
· naga kobieta w czerwonym fotelu 1932
· panny z awinionu 1907
· paul jako arlekin 1924
· pejzaż z horta de ebro 1909
· pejzaż z la rue des bois 1908
· pierwsza komunia 1895-96
· płaczaca kobieta 1937
· pokój vallauris 1952
· popiersie kobiety w kapeluszu 1962
· portret ambroisa vollarda 1910
· portret dory maar 1937
· portret gertrudy stein2 1906
· portret gertrudy stein 1906
· postac 1927
· rodzina kuglarzy 1905
· sen 1932
· siedzący meżczyzna autoportret 1965
· skrzypce w kawiarni (skrzypce szklanka butelka)
· studium z gipsowa reką 1925
· stary żyd 1903
· śniadanie na trawie wg maneta 1960
· taniec 1925
· toaleta 1906
· tragedia 1903
· trzech muzykantow 1921
· trzy kobiety przy studni 1921
· wojna vallauris 1952
· wnetrze z rysującą dziewczyną 1935
· życie 1903
· żonglerzy (matka i syn) 1905