Kampania wrześniowa

Kampania wrześniowa-walki obronne woj. polskich od 1.09 do 5.10.1939 przeciw woj. niemieckim i od 17.09 przeciwko wojskom ZSRR. Kampania ta rozpoczęła II wojnę światową. Mimo przystąpienia do wojny Anglii i Francji (3 września), zachodni sojusznicy Polski nie włączyli się czynnie w toczące się walki.
1. Plan ataku i obrony Niemiecki plan Fall Weiss- 3 kwietnia 1939: uderzenie wojsk niem. z Prus Wschodnich, Pomorza Zachodniego oraz Śląska.Cel-zdobycie Warszawy,zniszczenie sił polskich na zachód od Wisły, połączenie się wojsk niemieckich atakujących z północy i południa na wchód od Warszawy. Hitler zakładał iż będzie miała charakter woj. Błyskawicznej- Blitzkrieg. Autorem był gen. Heinz Guderian. Woj. Błyskawiczna- niespodziewany atak, co zabronione jest przez międzynarodowe prawo wojenne, zakładająca osiągnięcie sukcesu podczas jednej szybkiej kampanii. Siły niemieckie zostały podzielone na: Grupę Armii ‘Północ’ gen. Fedora von Bocka – miała uderzyć z Pom. Zachodniego i Prus Wsch. Cel-likwidacja „korytarza pomorskiego” i atak na Warszawę od półn – wsch. Skład armii: dwie armie niem. wspomagane przez jedną flotę powietrzną. Grupę Armii ‘Południe’gen. Gerda von Rundstedta – cel: atak ze Śląska w kierunku na Łódź, Kraków, Częstochowę. Składała się z trzech armii niem. i jednej floty powietrznej. Zadaniem było: zniszczeniegłównych sił polskich na zachód od Wisły. na Bałtyku operowała marynarka niem.– grupa Wschód , w skład której wchodziły 2 pancerniki, 9 niszczycieli, 14 okrętów podwodnych. Celembyło zniszczenie floty polskiej, zablokowanie Zatoki gdańskieji zapewnienie komunikacji morskiej z Prusami Wschodnimi.Polski plan obrony „Zachód” zaczęto opracowywad dopiero w marcu 1939 r. Przed wybuchem wojny granica polsko – niemiecka (wraz z granicą Słowacji, która była sojusznikiem Niemiec) . Polska mogła zostać zaatakowana z północy, zachodu oraz południa. Plan obrony zakładał powstrzymanie sił niemieckich w pasie granicznym przez 3 dni, w czasie których Francja i Wielka Brytania miały przygotowad się do bezpośrednich działao zbrojnych. Oba paostwa miały natychmiast wypowiedzied III Rzeszy wojnę i rozpocząd działania zbrojne – W. Brytania na morzu, a Francja na lądzie. Zgodnie z polsko – francuską konwencją wojskową z 19 maja 1939 r. początkowo Francja miała użyd lotnictwa, a 15 dnia wojny uderzyd całą siłą na Niemcy. Zgodnie z tym założeniem siły polskie zostały rozmieszczone wzdłuż wyżej wymienionych granic: Samodzielna Grupa Operacyjna „Narew” (SGO) gen. Czesław Młot – Fijałkowski, miała bronid linii Narwi na północy; Amia „Modlin” – gen. Emil Przedrzymirski – Krukowicz, miała bronid północnego Mazowsza; Armia „Pomorze” – gen. Władysław Bortnowski, miała bronid Pomorza Gdaoskiego; Armia „Poznao” – gen. Tadeusz Kutrzeba, miała bronid Wielkopolski; Armia „Łódź” – gen. Juliusz Rómel miała bronid łódzkiego i drogi na Warszawę; Armia „Kraków” – gen. Antoni Szyling, miała bronid Małopolski; Armia ”Karpaty” – gen. Kazimierz Fabrycy miała bronid Pogórza; oprócz tego miała powstad Armia „Prusy”, która miała pełnid funkcję odwodu Naczelnego Wodza, a którą dowodził gen. Stefan Dąb – Biernacki. 3. Wybuch wojny. Wybuch wojny został poprzedzony prowokacją gliwicką. 31 sierpnia 1939 r. grupa członków SD, przebranych w polskie mundury, zaatakowała radiostację w niemieckim mieście Gliwice, a następnie wyemitowała apel wzywający ludnośd do antyniemieckiego powstania. Jej celem było zrzucenie odpowiedzialności za wybuch wojny na stronę polską gdyż właśnie tą prowokację Hitler uznał za oficjalny casusu belliWojnę rozpoczęły wystrzały z pancernika „Schlezwig-Holstein”, który o 4.45 rozpoczął ostrzał Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. Jednocześnie zaatakowano Pocztę Polską w Gdaosku, Hel, port w Gdyni. Pierwszym zbombardowanym miastem był Wieluo, który został zniszczony w 75% bez żadnej przyczyny. Bombardowano główne miasta, węzły kolejowe, lotniska, porty. 4. Bitwa o główną linię obrony 1 – 6.09.1939 r. Bitwa graniczna do 3.09.1939 r. ? PÓŁNOC – Armia „Modlin” broniła rejonu Mławy do 3 września. Niemcom udało się zdobyd przyczółek na Narwi (6.09.) ? PÓŁNOCNY – ZACHÓD - atak z Pomorza Zachodniego i Prus Wschodnich na Pomorze Gdaoskie. Celem było zlikwidowanie tzw. „korytarza pomorskiego”. Walki stoczyła Armia „Pomorze” pod dowództwem gen. Bortnowskiego o Bory Tucholskie. 3 września musiała się wycofad w okolice wideł Drwęcy i Wisły. 6 września Niemcy dotarli do Prus Wschodnich osiągając zamierzony cel – likwidację „korytarza”. Walki na Wybrzeżu – obrona Poczty Polskiej w Gdaosku – 50 polskich pracowników broniło się kilkanaście godzin. Do 7 września broniła się Wojskowa Składnica Tranzytowa na Westerplatte, którą dowodził mjr Henryk Sucharski.
ZACHÓD – atak niemiecki nastąpił na styku Armii „Łódź” i Armii „Kraków” w kierunku na Warszawę. Do najcięższych walk doszło pod wsią Mokra (walka żołnierzy Wołyoskiej Brygady Kawalerii, która zatrzymała natarcie niemieckiej dywizji pancernej). Obrona polska została już przełamana 2 września. 5 września wojska niemieckie zetknęły się z formującą się w rejonie Piotrkowa Trybunalskiego i Tomaszowa Mazowieckiego Armią „Prusy”. Armia„Łódź” nie chcąc dopuścid do okrążenia od północy i południa wycofała się znad Warty i Widawki. ? POŁUDNIOWY – ZACHÓD – odwrót wojsk polskich 2 września. Armia „Kraków” wycofała się z Górnego Śląska dążąc do zajęcia linii obronnej na Nidzie i Dunajcu. plan się nie powiódł ze względu na prędkośd poruszania się wojsk niemieckich, które 6 września wyszły na yły tej armii. Armia „Karpaty” wycofała się na linię Sanu ze względu na silny atak niemiecko – słowacki na Nowy Sącz. Na Śląsku po wycofaniu się już wojsk polskich broniły się Bataliony Obrony Narodowej złożone z byłych powstaoców śląskich, harcerzy, robotników. Do historii przeszła obrona wieży spadochronowej w Katowicach przez harcerzy. 6 września – rozkaz Naczelnego Wodza o wycofaniu się wojsk polskich na nową linię obrony na rzece Wiśle, ze skrzydłami na Narwi (północ) i Sanie (południe). Marszałek Edward Rydz – Śmigły przeniósł kwaterę główną do Brześcia nad Bugiem. 5. Obrona od 7 – 17.09.1939 r. – obrona na Wiśle i Sanie Wódz Naczelny założył, że główne siły zdążą się wycofad na nową linię obrony, którą nazwano frontem środkowym. Obronę Wisły Środkowej powierzył nowo uformowanej Armii „Lublin”, a wideł Wisły i Narwi na północy miała bronid Armia „Warszawa”. Celem Niemców było niedopuszczenie do przeprawy wojsk polskich przez Wisłę, a następnie uderzenie na Brześd by rozbid pozostałe jednostki polskie na Podlasiu i Lubelszczyźnie. 7 – 9.09. – Armia „Łódź” podjęła próbę przebicia się do Warszawy; została jednak okrążona w okolicach Łowicza i Grodziska Mazowieckiego. Podobnie zostaje okrążona Armia „Prusy”. Armia „Modlin” wycofała się znad Narwi i ruszyła na południe. Niemcy 9 września wychodzą na przedpola Warszawy nie udaje im się jednak zdobyd stolicy z marszu. 9 września Armia „Poznao” gen. Tadeusza Kutrzeby, która do tej pory nie była związana walką oraz niedobitki Armii „Pomorze” gen. Władysława Bortnowskiego uderzyły na północne skrzydło wojsk niemieckich atakujących Warszawę, rozpoczynając jedyną zaczepną ofensywę polskiego września – bitwę nad Bzurą (9-20.09.). Celem ataku było powstrzymanie niemieckiego natarcie przedarcie się do Warszawy. Uderzenie nastąpiło znad Bzury w kierunku Łodzi. Wojska polskie zdobyły Łęczycę, Piątek i Łowicz, a następnie uderzyły na Sochaczew by otworzyd drogę na Warszawę. Niestety manewr ten się nie udał ze względu na kontruderzenie niemieckie. 10 – 16.09. – 10 września niemieckiemu Korpusowi Pancernemu Heinza Guderiana udało się rzełamad obronę SGO „Narew” (dawna Armia „Karpaty”), a 11 września przekroczyd San i uderzyd w kierunku Lwowa, który zajęły. kierowały się na północ by połączyd się z Korpusem Pancernym Heinza Guderiana. 6. Agresja ZSRR i opuszczenie kraju przez rząd polski – 17.09.1939 r. ZSRR zaatakował ziemie polskie od wschodu. Polski ambasador w Moskwie Wacław Grzybowski koniecznośd wkroczenia Armii Czerwonej na terytorium II RP. 17.09. marszałek Edward Rydz Śmigły wydał dyrektywę, w której nakazał jednostkom wycofad się na Rumunię i Węgry i nie prowokowad Armii Czerwonej. Jednostki polskie miały podejmowad walkę a Armią Czerwoną jedynie wówczas gdy zostały zaatakowane lub gdy próbowałoby je rozbroid. Taka postawa polskiego dowództwa była spowodowana tym, iż nie spodziewano się ataku ze wschodu. Wzdłuż granicy wschodniej rozmieszczono niewielkie siły Korpusu Obrony Pogranicza. Do walk z Armią Czerwoną doszło pod Szackiem, Wytycznym, Kobryniem, Wilnem Grodnem i Białymstokiem. Rząd polski opuścił terytorium II RP i przekroczył granicę z Rumunią w Czerniowcach w nocy z 17 na 18 września. Decyzję o opuszczeniu kraju przez władze cywilne podjęto kilka dni wcześniej, agresja ZSRR nie miała na nią wpływu. Głównym celem była chęd przedostanie się do Francji i kontynuowania wojny. Rumunia była wówczas paostwem neutralnym. Ogłoszenie odezwy do narodu polskiego, informującej o opuszczeniu kraju przez Prezydenta, rząd i Naczelnego Wodza, po stronie rumuoskiej zostało uznane za naruszenie neutralności Rumunii. Pod wpływem Hitlera rząd polski, wraz z prezydentem Ignacym Mościckim, został internowany. 7. Ostatni etap kampanii wrześniowej 18.09. – 5.10. Po wkroczeniu Armii Czerwonej na ziemie polskie i braku działao zachodnich sojuszników dalsza walka nie miała szans powodzenia. Mimo to oddziały polskie walczyły jeszcze do 5 października. 17 – 26.09. – bitwa pod Tomaszowem Lubelskim – Armia ”Kraków” i Armia „Lublin” stoczyły walkę z siłami niemieckimi chcąc się przedrzed w kierunku Węgier i Rumunii. Do 20 września trwała obrona Lwowa, który ostatecznie poddał się jednostkom radzieckim. 28.09. Kapitulowała Warszawa, która broniła się od 9.09. Kapitulacja była spowodowana brakiem wody, prądu, lekarstw i żywności. Bohaterem obrony stolicy został Prezydent Miasta Stefan Starzyoski. 29.09. skapitulowała twierdza Modlin. 2.10. skapitulował ostatni punkt obrony na Wybrzeżu – Hel. 2 – 5.10. Ostatnia bitwa kampanii wrześniowej – bitwa pod Kockiem, w której wzięła udział SGO „Polesie” dowodzona przez gen. T. Kleeberga. To właśnie on wydał ostatni rozkaz w kampanii wrześniowej. Paostwo polskie zostało okupowane przez wojska niemieckie i radzieckie ale władze polskie nie podpisały aktu kapitulacji.Ocena kampanii: Armia polska zadała niemcom znaczne straty,państwo polskie bez żadnej pomocy broniło się same ok.1msc,złamano strategie wojny błyskawicznej, kres podbojów hitlera, patriotyzm i umiejętności dowódcze polaków.Duże straty polski w wojnie, śmierć wielu żołnierzy itp, niedociągnięcia w planach obrony,utrata niepodległości.Polskie Państwo podziemne:1.Formy walki oporu:a.walka zbrojna:od 1939 powstały pierwsze związki podziemne, których celem była walka z okupantem. Do głownych metod działania zaliczano akcje dywersyjne i wywiadowcze.b.walka cywilna: prowadzona była w celu podtrzymywania ducha walki w społeczeństwie, bojkotowano zarządzania niemieckie i piętnowano osoby współpracujące z okupantem. Prowadzono tajne szkolnictwo i wydawano podziemną pracę.2.Przykładowe akcje podziemia:a. wieniec I i wieniec II przeciwko niemieckiemu transportowi kolejowemu b.26 mar 1943- akcja pod Arsenałemc.1 lut 1944- zamach na Franca Kutschera3. W ramach działań cywilnych funkcjonowało tajne nauczanie na poziomie średnim i wyższym. W porozumieniu z AK działała Rada Pomocy Żydom- ŻEGOTA. W latach 1939-1945- PPP wytworzyło struktury cywilne i wojskowe oraz podziemne struktury polityczne.5. PPP działało w oparciu-współpraca z rządem na uchodźctwie -miało zjednoczyć wszystkie organizacje wojskowe, które miały podlegać naczelnemu wodznowi-miało przygotować struktury administracyjno-polityczne kraju6. Pion wojskowy PPP tworzyły go kolejno służba zwycięstwu Polski Związek Walki Zbrojnej i AK.SZP IX 1939/ZWZ XI 1939 DO 1942/AK II 1942Dowódcą ZWZ został gen. Kazimierz Sosnkowski a jego zastępcą w kraju był Stefan „graf” Rowecki. ZWZ od początku działania przyjął idee powstania zbrojnego. Organizacja „wachlarz” organizowała bieżącą walkę z okupantem. Przekształcenie ZWZ w AK było związane z akcją scaleniową podziemie. Pierwszym dowódca AK był Rowecki. Nastepnie Tadeusz Komorowski. Po upadku powstania warszawskiego Leopold Okulicki.7. Pion administracyjny: Tworzyła go Delegatura Rządu na Kraj, delegat był łącznikiem rządu na uchodźctwie, formalnie w lidze wicepremiera. Delegatura podzielona była na departamenty odpowidajace ministerstwu po wyzwoleniu miała być zalążkiem przyszłego rządu. Cycyl Ratajski- 1 delegat, Jan Piekałkiewicz, Jan Jankowski).8. Pion polityczny:tworzyły partie polityczne w podziemu pełniące roli parlamentu. W jego skład wchodził PPS( Polska Partia Socjalistyczna), Stronnictwo Naraodowe, Stronnictwo Pracy, Stronnictwo Ludowe. W 1944 utworzono Rdę Jedności Narodowej, na jej czele stanął Kazimierz Pożak. W przyszłości PJN miał być parlamentem. W zakresie polityki i administracji PP wykluczało współpracę z podziemię komunistycznym. Zbrodnia katyńska: polegająca na rozstrzelaniu wiosną 1940 roku co najmniej 21 768 obywateli Polski, w tym ponad 10 tys. oficerów wojska i policji, na mocy decyzji najwyższych władz ZSRR. Oficerowie uwięzieni byli w :Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku.Po wznowieniu stosunków dyplomatycznych z ZSRR, polscy generałowie w Moskwie 1941r. wypytywali Stalina o los swoich żołnierzy i rodaków: Stalin twierdził iż ucieklie, gdziekolwiek choćby do Mandżurii. Jednakże kłamstwa wyszły na jaw. Groby w Katyniu zostały odkryte przez polskich robotników przymusowych w 1943 r. Stąd nazwa „zbrodnia katyńska”, ponieważ inne miejsca pochówku Polaków nie były znane aż do 1990 r. Niemieckie służby przeprowadziły ekshumację Katyniu, przywożąc na miejsce polskich i międzynarodowych specjalistów, licząc na skłócenie sojuszników. Władze ZSRR oskarżyły polski rząd w Londynie o współpracę z Hitlerem i zerwały stosunki dyplomatyczne. Później w procesie norymberskim Związek Radziecki zrzucił całą winę za zbrodnię katyńską na nazistów.

W październiku 1939 Niemcy podpisali z ZSRR układ modyfikujący granice między tymi państwami: ---do Rzeszy włączono bezpośrednio Pomorze, Wielkopolskę, Dolny Śląsk -12 października utworzono Generalne Gubernatorstwo( Hans Frank) miał być to teren w którym Polaków poddano niewolniczej pracy a docelowo ziemie te miały zostać zgermanizowane a Polacy wysiedleni - głównym celem Niemców było wysiedlenie narodu, stworzono LISTĘ GOŃCZĄ- 9000 Polaków na nią wpisano, głównie inteligencję -ok 2 mln Polaków zostało wywiezione w głąb Rzeszy na roboty przymusowe - Niemcy stworzyli sieć obozów koncentracyjnych, w których w pierwszej kolejności usuwano ludzi niebezpiecznych dla III Rzeszy. Niemcy stworzyli Volkslistę, czyli Niemiecką Listę Narodową na którą wpisano ok 2 mln Polaków. od 1940r zakazano małżeństw poniżej 28 roku życia. 28 września 1939 r. ZSRR i III Rzesza podpisały traktat o granicy i przyjaźni, zwany drugim traktatem Ribbentrop – Mołotow. W traktacie ustalono nowy podział ziem polskich wzdłuż linii rzek: Pisa – Narew – Bug – San do Rzeszy wcielono ziemie rozwinięte gospodarczo – województwa poznańskie, pomorskie, część łódzkiego z Łodzią, część kieleckiego i krakowskiego. Podzielono je na 4 okręgi administracyjne. Ziemie zajęte przez Rosjan nazwano Zachodnią Białorusią (północ) i Zachodnią Ukrainą(południe). Wileńszczyznę ZSRR przekazał Litwie. W październiku 1939 r. na Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainie przeprowadzono sfingowane wybory do Zgromadzeń Ludowych, które wygrali komuniści. Nowo wybrane Zgromadzenia Ludowe zwróciły się do ZSRR z prośbą o włączenie tych ziem do ZSRR. 1 i 2 listopada 1939 r. Zachodnia Ukraina i Zachodnia Białoruś ostały włączone do ZSRR jako republiki radzieckie. W drugiej połowie 1943 r. Niemcy rozpoczęli likwidację gett rozstrzeliwując Żydów lub wywożąc do obozów koncentracyjnych. Gazowano ich a zwłoki palno w obozach: w Oświęcimiu, Brzezince, Treblince, Majdanku, Sobiboże, Bełżcu. Część Polaków pomagała żydom mimo grożącej za to kary śmierci. Przy władzach PPP w1942 r. powstała Rada Pomocy żydom "żegota”.