Porównanie matek w "Granicy" oraz w "Przedwiośniu".

Człowiek ma ogromne możliwości poznawania świata.
Rzeczywistość często przekracza możliwości pojmowania i pokonywania przeciwności losu.
Jak się zachowują w trudnej rzeczywistości - matki - przedstawił Żeromski w ,,Przedwiośniu" i Nałkowska w ,,Granicy".
Pani Cecylia wyszła za mąż za socjalistę Konstantego Wąbrowskiego. Musiał on emigrować prześladowany za swoje przekonania - pozostawiając żonę i ośmioletniego ciężko chorego synka bez środków do życia. Na emigracji zmarł. Dla poprawy bytu materialnego wyszła ponownie za mąż za bogatego rejenta. Dzięki temu udało się matce umieścić syna , w szwajcarskim uzdrowisku. Ale Karolek Wąbrowski nie wybaczył matce ponownego ożenku i nie chciał znać swojej matki. Pani Cecylia opiekowała się również Elżbietą, która została przez swoją matkę porzucona - dla prestiżu i kariery. Ponownie owdowiała. Prowadzenie spraw lokatorskich kamienicy , którą odziedziczyła po mężu zajmowało jej dalsze życie. Gdy zachorowała - wrócił ze Szwajcarii Karol, który pomimo przebytej kuracji poruszał się z trudem. Przywiózł wiadomość, że w Paryżu przebywa córka Konstantego wraz z matką. Wiadomość ta nie była przyjemna dla chorej już pani Cecylii Kolichowskiej. Karol rozpamiętuje sens życia i sens cierpienia. Choroba matki zbliża jej zażyłość z synem. Doczekała sie matka wspólnych rozmów o przeszłości . Wzajemnie wyjaśniali sobie wiele wydarzeń, uczuć i zachowań i i wiele sobie oboje wybaczyli. Radość sprawiały pani Cecylii wyznania syna, że bardzo ją kochał i nie rozumiał, że to z miłości do niego właśnie zdecydowała się na ponowny ożenek, dla poprawy bytu wyszła za zamożnego pana Kalichowskiego.
Pani Jadwiga Barykowa z domu Dąbrowska pochodziła z Siedlec . Wbrew swoim skłonnościom ku innemu mężczyźni i wynikającym z tego wewnętrznym oporem - została wydana za mąż za Seweryna Barykę, będącego już w sile wieku ale posiadającego dobrą posadę urzędniczą w carskiej administracji. Nie potrafiła dostosować się do otaczającego ją świata rosyjskich ,,wyższych sfer". Przez długie lata pobytu w Rosji nie potrafiła nawet dobrze opanować miejscowego języka. Syn Cezary Grzegorz - początkowo bardzo rozpieszczony, chociaż przez ojca chowany w posłuszeństwie , całkowicie zrusyfikowany, zwolennik idei rewolucji robotniczo-chłopskiej, patriota mający trudności z wyborem właściwej drogi realizacji swojego patriotyzmu wyrósł na Rosjanina. Matka wprawdzie zadbała, aby nie zapomniał polskiej mowy. W momencie wybuchu wojny pani Jadwiga zostaje zmuszona do samodzielności: przewidywania i podejmowania decyzji w sprawach dotyczących prowadzenia domu. Będąc dotychczas cieniem swojego męża - nie była do tego przygotowana. Syn rozpierany młodzieńcza energią -nie ułatwiał jej życia. Gdy ojca powołano do carskiego wojska, Cezary dniami i nocami chuligani wybijając szyby w oknach domów tatarskich i ormiańskich, zatruwa życie mieszkańcom w okolicy. Matka i syn mieli zabezpieczony byt korzystali z pensji oficerskiej ojca. mieli także zakopane w piwnicy złoto i gotówkę z części majątku zarobionego przez ojca. Gdy wybuchła rewolucja - syn pobił dyrektora gimnazjum i groziło mu uwięzienie. Matka z trudem chroni swego syna. Gdy zabrano im mieszkanie i matka z trudem zdobywa pożywienie dla siebie i syna , syn ledwie dostrzega ogromny wysiłek matki. Za pomoc księżnej Szczerbatow-Mamajew matka Cezarego zostaje ukarana i jest śledzona. Podczas , gdy usiłuje wydobyć złoto z kryjówki - została przyłapana, pobita i skierowana za kare do ciężkiej pracy w porcie. Nie nawykła do pracy fizycznej - umiera. Dopiero po śmierci matki uświadamia Cezary; jakim skarbem dla niego była jego matka, ukrywająca jego wszystkie fanaberie młodości, starająca się ułagodzić skutki wybryków syna, chroniąca swego rozpieszczonego syna przed trudami życia .
Zarówno matka Karola w ,,Granicy" jak i matka Cezarego w ,,Przedwiośniu" przez cale swoje życie wszelkie dążenia i starania ukierunkowują dla dobra i opieki swoich dzieci. A synowie nie dostrzegają starań swoich matek i w przypadku Karola - dopiero przed śmiercią następuje zrozumienie, wybaczenie i wyznanie miłości łączącej oboje matkę i syna. Natomiast w przypadku Cezarego - syn zbyt późno zdał sobie sprawę z tego , jaką podporą w jego życiu była wiecznie chroniąca go matka. Po śmierci matki doznał ogromnego trudu życia - rozpieszczany i chroniony - spadł na dno nieporadności, gdy przestała chronić go matka, która zawsze lekceważył.