Młoda Polska opracowanie lektur młodopolskich.

WESELE
Przedst.2 warstw:inteligiencji i chłop. Bronowicka chata to scena narodow, wesele to pretekst do stawiania ważnych pyt.Autor zadaje pyt .współczesn . sobie społecz.
1)czy dorośliście do prawdziwego czynu wyzwolenia ojczyzny?
2)-II- -II-do pogodzenia się i wspólnego działania?
3)-II- -II-do wielkich postaci własnej legendy i historii?
AKT 2- przybyw. Fantast.goście –Osoby dramatu,widma.Widmo do Marysi,Stańczyk (z obrazu Matejki)doDziennikarza,Rycerz(Zawisza)do Poety,Hetman do Pana młodego,Upiór Szela do Dziada,Wernyhora do Gospodar
Zestawienia nie są przypadk. Widma wyobrażają duszę ludzi którym się pokaz. Są uosob ich wewn.rozterek,konflikt.,kompleksów i pragnień. Wernych.daje Gospodarz. Złoty róg aby ten poderwał wszyst.do powst. organiz. zrywu wolnościo
PANNA MŁODA-Jadwiga Mikołajczykówna. Dziennik.-rudolf Starzewski, Rachela Pepa Singer.
WIDMO-to dla Marysi wspomnie,romant miłości do malarza,Laveauxa(zmarłego),cień romant miłości,piętno przeszł, niespełnion marzenia.
STAŃCZYK-sumienie dziennik wrecza mu swój kaduceusz ,dziennik jest pełen niepokojów czy jego postęp jest słuszne godząc się na bierno wobec zabor,nie jest pewien wartoś swych poglad.Stańcz-to symb mędrca,patriota,dyplomata.Dziennik zwątpił w program swojego stronnictwa,a patron nie jest zadowol z wyznawców ,drwi, dziennik to; tchórzostwo ,fałsz, ugodowość.
RYCERZ-przybywa do poety który w swej poezji głosi pesym,dekadent,(słabośc)a rycerz to siła,moc,potega,a do tego tęskni poeta,słabość przeciw potędze,niemoc-moc.
HETMAN-pojaw się p.młodemu i zażuca mu że ten zdradził klase społ ujawnia to rozterk czy ten ślub to nie tylko moda i,pozory a nie szczera chęc zbratania się z ludem, poczucie zdrady klasy społ= ”czepiłeś się chamskiej dziewki”.Hetm-przypom dni hańby narod i zdrady(Targowic i rozbiory)warhoł,hulakasprzedawczyk,przekupny(Braniecki).
SZELA- uosab odwiecz konflik między panem a chło,nienawiść do szlacht która tkwi w duszy Dziada-wspomnien krwaw rebelli chłop z 1846 r,krwawe Kainowe znamię tkwi między chłop a panem-czuje to dziad.
WERNYCHORA-legendarny bohat Ukraiń,wieszcz przepowiad przyszł uosobien zgody narod to sublimacja pragnien gospodarza -on pragnie zgody pomiędz klasa społecz i wspóln działania.
P.Młody
Uległy,gaduła,ludomania,poddaje się nastrojom,egzaltacji,pozór.
Poeta-teskni za potęga,głosi pesym i dekaden,nie jest zdolny do czynu.
Jasko-to symbol niedojrzał chłop do czynu i ich przywiąz do własnoś prywatnej , gubi złoty rógbo schyla się po czpkę z piór .
INTELIGIEN-bierna ,niezdolna do czynu,słaba,nie ufa chłop,na pozór,ludomańska,hałaśl,znudzona,dekadenck,apatia,melanchol,egzaltowani,wyniosła.,upozorowana.
CHŁOP-myśli tylko o własn zagrodzie,egoista,chciwi,pazerni,energicz,aktywni,impulsyw,witalni,dumni z tradycj,zazdroś o iejskich gości.
ZŁOTY RÓG-symb wyzwolenia,sygnal wzywaj do powstan,budzi wolę walki,ma moc wyrwania społecz z letargu.
PAWIE PIÓRA=własniośc prywatna.
PODKOWA=symb szczęścia, gubi ją wernych a gospodyn chowa ją . szczęście odlożone na przyszł czeka na odpowied moment a albo motyw chciw i poczucia własności.
CHOCHOŁ=ma 2 wymowy;
pesymis-to krzak bez zycia, martwica,brak zycia,pogrzebana spraw narodo
optymist-czeka na wiosnę, ożywia się,może sprawa narod ma przyszł o odzyje.
Wciąga ludzi w taniec-symb niemozności,marazmu,bezwładu
SZNUR-symb niewoli,samobójs
2 warstwy dzieli-tradycj,-temperament, -poglądy na życie,-dystans,-rozdżwięk.
SZELA=slepy mściciel krzywdy ludu,nie potraf przeprowadz walki o przwa chłop.
CHŁOPI
EPOPEJA-rola w kulturze, doniosłosć treściowa,artyzm literac,Epos=przedstaw dzieje legendar postaci na tle przełomowych dla danej społecz wydarz,jego wyznaczniki to; inwokacja,porównan homeryckie,realizm szczegółu (dokład opis targu, żniw ,wykope , pracuj kobiet ) retardacje (to zwiekszen napięcia,wstrzymanie akcji poprzez opis),sceny batalist ( bitwa z dworskimi),obiektyw narratora,heroiczne postacie.
Chłopi- losy kilku postac na tle społecz,przełom wydarzen to ogól przemian jakim podlega wieś i konflik ze dworem, dokonuje mitologizacji-upodabnia bohat i ich dzieje do mit(arhetypowe zdarzenia i uczucia:zazdroś,zdrada,miłość,konflik o kobiet, Boryna przypom autokratyczn władcę,Jagna-piękna żona(mitol Helena ) ,Koncepc czas (wieczny, powtarzal,płynie powoli i nieuchronnie), Fabuła epizod (wiele zdarzeń nie tworzy akcji, ale buduje tło społ i obycz) , Przyroda bohater równym człowiek,Połacz 2 styl opowiad –patetycz(śmierć Boryny)i realist(codzienność chłopska).
POWIEŚĆ REALISTYCZNA =to warstwa dotycz obyczajowości ,hierarchii społ na wsi,stos dwór-wieś,sytuacj ekonom chłop,obserw ludzkiej psychiki,zgodny z rzeczywist obraz wsi.
POWIEŚĆ NATURALISTYCZNA =to podporzadk życia ludzi rytmowi przyrod,rola popedu płciow w zyciu(Jagna)to także scena kiedy Kuba obcina sobie nogę.
IMPRESJONIZM=opisy i ich kształty i barwy, malarskość, dobór kolor,perpektywistyczne spojrzenie.
SYMBOLIZM=to śmierć Boryny,w pełni wiosny,na polu,ziemi z ktorą związan było jego życiei zwiazać się musiała jego śmierć.

NOBEL=uniwersalne,dotycz spraw ogólnoludzkich,tematyka ponadnarod,omawia wartoś ponadczas.Problemat społecz chłop,całokształt uniwersal wsi,obrazuje mentalność chlop-nie tylko pol(obraz wielostronny i prawdziwy, wielobarwny)
*prezent nędze wieśniak, przekrój zhierarhizow społ(bog gospod po biedotę Kuba).
Uniwers przywiąz chłop do ziem która jest wartościa,tradyc i miloscią człow,bo się na niej urodz ,wychow,prac i umier. Niezmienny związ człow z przyroda,zależnoś,zespolenie.
Artyzm kompozycdzieła,stylizac język,mitologizacja,bogactwo swiata przedstawionego(opis przyrod,stroje,obrzędy,rekwizyt)
Ziemia cenniejsz niż pieniadze.
4 porządki;- Fabularny,-Egzystencjalny,-Rytm prac polowych,-Kulturowo-sakralny.
NARRACJA=nie nalez do świata przedstawion jest anonim
Wyróżniam 3 typy- ‘wsiowy gaduła ’uczestn w obycz-liturgicz toku powieści.
-‘mlodopol stylizator”o poetycko-inteligienck prowieniencji,wskaz rytm prac sprzęgniety z przyrodą.
-realistycz obserwator (przedst strukt społ wsi).
STYLIZACJA=gwarowa(fonetycz,fleksyj,leksykal,składniowa),
Realist(mowa potoczna)
Młodopols(element naturalist i9 impresjonist,poetyka liryki).

Syst prac po,lowych zdeterminow jest przez przyrod i to ona decyd o temp pracy.
Ksiadz to uosob mądrości,wiara naiwna,prosta a kościol ujawnia hierarch społ jak panuj we wsi.
Porzad kultur- jarmark
-Zmówin, zamawianie , zaduszki, ślub,przenosiny p.młodej.

Porząd egzystencjal- jest niepowtarzal,życie i śmierć są koło siebie,jedno życie zastep drugie.
Kazimierz Wyka nazw chlop ‘epickim zegarem”-bo brak konkret daty powod to że mogloby się to dziać zawsze.
Panorama wsi i zycia wiejskiego.
CECHY WSPOLNE =pochodz,tradycja,pracowitość,kłótliwość,zapał do pracy ,solidarność,pobożność,towarzyskość,przywiąż do tradycji, chęć posiadania ziemi,chciwość na ziemie.
CECHY RÓŻNIĄCE=zadziorność,pijaństwo,status majatk,spory o ziemię,kłótliwość,różnice charakteru.

LUDZIE BEZDOMNI
BEZDOMNY-ludz nie majacy domu ( rodzin,oaza,najbliższe osoby,ojczyzna,spokój) znaczeń mamy wiele,pisarz ukazuje różne przykład bezdomn ;
DOSŁOWNA=to lumpenproletariat i ludzie z Chateau-rouge,całe warstwy społecz biedoty,mieszk ul Krochmalnej i Ciepłej,brak mieszk lub mieszk w norach,w takich warun że nie można tego nazwać domem.Judyma i Joasie można u też zaliczyć gdyż wynajm mieszk,ale z żadnym nie są związani emocjonal,to nie jest prawdz dom to tylko mury .
SPOŁECZNIE=zalicz tu Judyma ,gdyż nie utożsamia się on z biedotą ani inteligien lekarska,żadna grupa go nie przyjmuje.Lekarz go odrzuc ze względu na jego nowatorsk ,niebezpiecz i rujnujące ich kieszeń poglądy.
Joasia-z pochodz jest szlachcian, ale nie ma pieniędzy i ziemi, dóbr. Żyje u obcych.Nie czuje zwiazku z tą grup ,została ”wysadz z siodła”.Pragnie tak jak Judym splacić długi wobec biedoty,gdyż oni byli wykorzys przez szlacht.Opuszczenie domu bo umier rodzice ,dalej trzeba iść o własnych siłach, przez wykształ wzniesien się ponad poziom własnego środowiska.
BEZ OJCZYZNY=To Wacłaaw Podborski wygnany za działaln rewoluc ,wygnaniec,nie może powrócić,brat Joasi.
Wiktor Judym=za działal w kółkach robotnicz socjalizujących,ale również udaje się za granice za chlebem (szwajcaria,Ameryka).
EGZYSTENCJALNA=
Ucieka przed beznadzieja,bo jako jednostk nie jest w stanie pokonać zła,doprowadza to do samobójstwa,obcość człow w świecie,dekadent,nie może pogodzić się ze złem.
MORALNO-IDEOWA=to wyrzecze się domu, rodziny ,prywat życia dla ideii społecz.

POWIEŚĆ MŁODOPOLSKA=
REALIZM-konkretn miejsca i czasu akcji,wierne przedstaw szczegółów życia,koncepcja człow jako istoty społecz(progr życiowy Judyma,praca organ i u podstaw.)Krytyczn prezent stosunk społecznych.
IMPRESJONIZM=opis przyr(ulotne wrażenia,barwne ),psychika głów bohat (ciag nastrojów,sprzeczne stany),kompoz utwor (zbud z odrębnych scen,brak łańcuch przyczyn-skutkowego).
NATURALIZM=opisy dzieln nęzy w warsz i sosnowcu (drobiazgow,brzydota)
EKSPRESJONIZM=gwałtowne kontrasty,skłonnosc do karykatury.
SYMBOLIZM=opis Wenus (symb radości i urody życia),
„Rybak”(ukaz krzywdę społ),
kwiat tuberozy to postaw i życie Karbowskiego(symb bezużyteczne piękno),zakończ utwor i jego tytuł-‘rozdarta sosna’(to symb losów Joasi i Judyma i ich rozterek i cierpień)

ROZDARTA SOSNA-to odzwierciedlenie rozdartej duszy Judyma,a tym samym obrazuje sytuac psych jednostki podejmująca decyzję poświęc się dla ogółu.Sosna przepołow z 1 strony obymarła a z 2 trzyma się jeszcze skarpy-śląskiej ziemi
Rozdarły ja dzieje kopalni,to samo stalo się z Judymem –częśc jego duszy(stanowiaca miłość,rodzin,szczęśc prywatne) obumarłato co jeszcze funkcjon i pozostalo jego życiem to poświęcenie kopalnii pracuj tam ludziom.To motyw wewnęt rozdarcia,oznacza cierpienie-(charakter dla Prometeusza).

TRAGIZM JUDYMA-syt trag następ wtedy kiedy człow musi dokonać wyboru między 2 racjamii a każda jego decyz będzie niekorzystna.czy on rzeczywiście musi dokon takiego wybory wedlug niego tak,ma do wybor albo zostać z Joasią(założ dom)albo całkow poświęc się pracy społecz ,bezinteres niesieniu pomocy Zagłębiu.Jeżeli wybierz rodz to zacznie dbać o domowe ciepełko i porzuci pracęna rzecz biedna wtedy sumienie nie pozwoli mu pozost szczęśliw .Gdy zost społecznikiem to skrzywdzi joasie ,zniszczy milość i sam będzie cierpiał .Prywat-jako czlow nigdy nie będzie szczęśliwy.
Jacek malczewski-‘melancholia’
s.wyspiański-„chochoły”
Puvis de Chavannes-„Rybak”
Jan matejko”wernyhora”
J.Malczewski-“błędne kolo”
‘ZMIERZCH’ podejm tematyk społecz ,hist Walka Gibały(wyrobnik u bezwzględn dziedzica),realist oddanie Walka i jego zony pracy,pełen liryzm symbolicz opis przyrody.Posępna przyr wtóruje zmęczen bohat,potęguje lek Gibałowej o dzieck pozostaw samo w chałpie,operuje nastrojem,praca-ciężk,monotonna,naturalist,trudna,ponad ich siły.
Dehumanizacja-zepchnięcie do poziom zwierzęcia majacego tylko instynkt przetrwania i jemu podporzadkow swoje życie.co czlow może zrobić dla pieniedz,chce poruszyć serca,nikogo nie oskarża,narrat subiekt,ekonom ucisk,fiz gwałt.
A.Gierymsk_”Piaskarze”,Chelmoński-„Orka”

‘ZAPOMNIENIE’-biedak Obala zostaje pobity przez pana właścic tartak za kradzież desek na trumnę dla zmarlego syna.Pokaz zdegerowan, zdeformow chłop,uwypukla biede,nedze,epatuje brzydotą.życie bohat to pasmo nieszczęśc,żyje z dnia na dzień,wegwtuje,nie potrafi pokaz uczuć,zobojetniał,kieruj się instynktem przetrwan które możliwe jest tylko dzieki zapomnieniu,niezrozumiany.

‘ROZDZIOBIĄ NAS KRUKI,WRONY’-ginie samotny żołnierz,uczestn powst styczn,nad jego zwłokami pojawiaja się ptaki ale nie tylko bo również chlop z pobliskiej wsi-oboje czatuja na łup,”poetyczny szakal”bezczesci zwłoki,okrada z wszystkiego,a ciało chow w rowie ziemniacz,razem z koniem.chłop nie miał pojecia ze zbeszcz ciało człow który walczył o niego bo chłopi byli zacof,ograniczen,powstan ma szanse jeżeli wszyscy polac będą walcz razem,oskarza lojalist,ugodowc,asekurantowTeka Stańczyka- symb ja jako wrony,które tylko czekaj na smierć ofiary jak sepy,dla nich powst to był zwykły bunt.
Kruk i wrony to znaki wrog powst,przyzwol na niewolę,konformizm i wygoda.
Żeromski tworzy antyromant model powstanca,złamał konwencj estetyczną ,zachow winrych nie jest wzniosłe,bo on boi się śmierci,błaga aby moskale darowali mu życie.nie nastep uwznioslenie.Winrych postrzegan jest jako;przeciet,natural,prawdziwy,bez upiekszeń,tak amo wzrusza jak romant powstaniec.

WIZJE WSI POLSKIEJ=
SIELANKOWA-wioska mlekiem i miodem plynie i jest Arkadią dla mieszk(czyli prawda nie do końca),to Mickiew z Soplicow,Orzeszkowa z Botyrowiczami.
REALISTYCZNA WIZJA=Jan Kasprowicz(wczesna twórczośc)”sonety z chałupy’,”W chałupie”.
Stefan Żeromski-ludzie bezdomni, zmierzch, rozdziobią nas krui i wrony..
LUDOMANIA MŁODOPOLSKA=moda,zachwyt,fascynacja barwa i siła wsi-Wesele, Chłopi-oczarowanie wiejskim trybem zycia,bije zachwyt obyczajowością