Cechy populacji.

Grupa osobników tego samego gatunku, żyjących na określonym obszarze w tym samym czasie, to populacja. Organizmy jednego gatunku tworzą wiele populacji. Przykładowo dzięcioły czarne z Borów Tucholskich stanowią inną populację niż dzięcioły czarne z Puszczy Białowieskiej. Wielkość i skład populacji oraz ich organizacja zależą od zmian zachodzących w środowisku. Aby lepiej poznać zależności między populacjami, nie tylko pojedynczymi osobnikami danego gatunku, ekolodzy badają charakterystyczne cechy populacji. Należą do nich: liczebność, zagęszczenie, rozrodczość, śmiertelność, struktura przestrzenna, wiekowa i płciowa. Ważnym wskaźnikiem opisującym populacje jest jej liczebność, czyli liczba wszystkich osobników danej populacji. Na przykład populacja żubra w polskiej części Puszczy Białowieskiej pod koniec 2008 roku liczyła 456 osobników. Dokładne ustalanie liczebności często jest ryzyko kilkakrotnej obserwacji tego samego osobnika. Dodatkowym utrudnieniem podczas liczenia są niewielkie rozmiary i skryty tryb życia niektórych organizmów. Innym wskaźnikiem charakterystycznym populację jest jej zagęszczenie. To liczba osobników przypadająca na określoną jednostkę powierzchni lub objętości środowiska, na przykład metr kwadratowy łąki lub metr sześcienny wody w jeziorze. Badanie zagęszczenia polega na wyznaczaniu osobników danego gatunku, które na nim występują. Wielkość obszaru przyjmowanego do wyznaczania zagęszczenia zależy od wielkości badanych organizmów i trybu życia. Przykładowo zagęszczenie myszołowów określa się, licząc osobniki żyjące na 100 km2, a w wypadku dużo mniejszych zięb badana powierzchnia to zaledwie 1 km2. Liczebność, a w tym samym zagęszczenie populacji, zależy od liczby osobników przybywających oraz liczby osobników ubywających z populacji. Mają więc na nią wpływ: rozrodczość, czyli liczba potomstwa wydanego na świat, w określonym czasie; śmiertelność, czyli liczba organizmów, które w określonym czasie z różnych przyczyn zginęły; migracje, czyli bezkierunkowe przenoszenie się osobników z miejsc, w których odbył się rozród w poszukiwaniu dogodnych warunków życia. Rozrodczość populacji zależy między innymi od: płodności charakterystycznej dla danego gatunku, wielkości populacji, obecności w populacji osobników zdolnych do rozmnażania i osobników różnych płci oraz dostępność pokarmu. Natomiast śmiertelność populacji zależy głównie od liczby starych osobników, dostępności pożywienia i wody, a także od wpływu innych organizmów, na przykład drapieżników czy pasożytów. Poza rozrodczością i śmiertelnością na liczebność populacji wpływają migracje osobników. Należą do nich: emigracja, czyli odłączenie się organizmów od danej populacji; imigracja, czyli przyłączenie się organizmów z innych populacji. Migracje mogą być spowodowane zbyt dużą liczebnością populacji, a co za tym idzie-ograniczonym dostępem do pokarmu i kryjówek. Część organizmów przemieszcza się wtedy w poszukiwaniu nowych terenów dogodnych do osiedlenia się, tworzy nową populację lub dołącza do innej. Migracji nie należy mylić z wędrówkami, czyli kierunkowym przemieszczaniem się organizmów, związanych na przykład ze zmianą pór roku. Przenoszenie się w inne miejsca spowodowane zmieniającymi się porami roku to wędrówki sezonowe. Na przykład ptaki owadożerne wędrują na południe, gdyż w naszym klimacie zaczyna im brakować pokarmu. Inne gatunki odlatują, ponieważ nie są w stanie przetrwać zimy. Wiosną wracają na poprzednio zajmowane tereny. Sezonowe przemieszczanie się zwierząt jest typowe nie tylko dla ptaków lecz także dla ssaków, takich jak karibu. Wędrówki wiążą się też ze zmianą miejsca rozrodu. Ryby, na przykład troć wędrowna, na okres tarła wracają z morza do rzeki, w której się wylęgły.