Beskidy w Polsce: Przewodnik po najdłuższym polskim pasie górskim

Beskidy to najdłuższe pasmo górskie w Polsce, które rozciąga się na terytorium kraju przez ponad 600 kilometrów, od Bramy Morawskiej po granicę z Ukrainą. To miejsce, gdzie można odkryć różnorodny krajobraz, w którym łagodne wzniesienia kontrastują z majestatycznym szczytem Babiej Góry, a liczne obniżenia dodają uroku. W lecie Beskidy kuszą zielenią łąk, pastwisk i lasów, natomiast zimą stają się rajem dla narciarzy. W tym przewodniku odkryjemy piękno i różnorodność Beskidów.

Liczne pasma Beskidów
Beskidy, będące częścią Karpat, nie tworzą jednego ciągłego łańcucha górskiego. Liczne obniżenia i wyniesienia sprawiają, że krajobraz Beskidów jest zróżnicowany i niepowtarzalny. Dlatego geografowie wyodrębnili wiele pasm w ramach głównego podziału na Beskidy Zachodnie (większość na terytorium Polski, częściowo w Czechach) oraz Beskidy Wschodnie (głównie na terenie Ukrainy, z wyjątkiem Gór Sanocko-Turczańskich i polskiej części Bieszczad). Przełęcz Łupkowska stanowi granicę między nimi, a niekiedy wyróżnia się również Bieszczady Środkowe na pograniczu obu regionów.

Początek rzeki Wisły
Najdalej na zachód wysuniętym pasmem Beskidów jest Beskid Śląski, gdzie zachowały się duże połacie naturalnego lasu karpackiego. To tutaj, na łagodnych stokach Baraniej Góry, bierze swój początek najdłuższa rzeka Polski, Wisła. Nazwy dwóch źródłowych strumieni, Czarnej Wisełki i Białej Wisełki, nie są przypadkowe, tworząc słoneczną dolinę otwartą ku zachodowi. Te dwa strumienie łączą się kilka kilometrów od centrum miasta Wisły.

Beskidy Śląskie - raj dla narciarzy i ośrodek koronkarstwa
Beskid Śląski rywalizuje z Zakopanem o miano centrum sportów zimowych w Polsce. Adam Małysz, pochodzący z Wisły, rozsławił polskie skoki narciarskie, choć skocznia w Wiśle-Malince jest daleka od doskonałości. Szczyrk z licznymi wyciągami i trasami zjazdowymi stał się głównym ośrodkiem narciarstwa w kraju. Istebna, Jaworzynka i Koniaków są znane w całej Polsce jako miejsca ośrodków hafciarstwa i koronkarstwa. Tutaj można również zobaczyć stare drewniane chaty na podmurówkach kryte gontami oraz posłuchać dawnych instrumentów ludowych, takich jak gajdy i trombita.

Kaskady Soły i elektrownie
Beskid Mały jest przecinany na pół przez przełom rzeki Soły. W latach 30. XX wieku ujarzmiono tę wąską dolinę o stromych zboczach, tworząc trzy zapory wodne: w Czańcu, Porąbce i Tresnej. Te zapory tworzą tzw. "kaskadę Soły", zasilającą elektrownie.

Babia Góra - Królowa Beskidów
Na południowy wschód od Beskidu Śląskiego ciągnie się pasmo Beskidu Żywieckiego, gdzie króluje najwyższy masyw polskich Beskidów - Babia Góra, z szczytem Diablak o wysokości 1725 m n.p.m. Jest to jedyny szczyt beskidzki o charakterze alpejskim i wysokogórskim. W 1933 roku stał się obszarem chronionym, a od 1954 roku jest parkiem narodowym ze względu na niepowtarzalne walory krajobrazu.

Beskid Mały - Spacer w śladami Papieża
Beskid Mały, położony na północ od Beskidu Żywieckiego, może być niższy, ale jest idealnym miejscem na spacery łatwymi i urokliwymi trasami. Karol Wojtyła, późniejszy papież Jan Paweł II, był miłośnikiem gór i często wędrował beskidzkimi szlakami, zwłaszcza w okolicach rodzinnego miasta, Wadowic, leżącego w sąsiedztwie Beskidu Małego.

Gorce - Historia i kultura pasterska
Na południe od Beskidu Wyspowego, a na północ od Tatr, znajdują się Gorce, również zaliczane do Beskidów Zachodnich. Nazwa gór wywodzi się prawdopodobnie od praktyki wypalania lasów pod łąki i pastwiska, co stosowali przed wiekami pasterze wołoscy. Dziś na halach wciąż można spotkać owce i bydło, a także tradycyjne pasterskie szałasy.

Beskid Sądecki - Oaza wód mineralnych
Podczas podróży na wschód od Gorców napotykamy Beskid Sądecki, skupisko źródeł wód mineralnych znanych już od XVIII wieku. Krynica, najbardziej znane uzdrowisko Polski, jest wyposażona w liczne sanatoria i piękne przykłady architektury uzdrowiskowej. W okolicy znajdują się także inne popularne uzdrowiska, takie jak Żegiestów, Muszyna, Szczawnica oraz Krościenko nad Dunajcem, leżące na granicy regionu. Beskid Sądecki jest również miejscem związanym z twórczością Jana Kiepury i Nikifora, najbardziej znanego polskiego malarza prymitywisty.

Beskid Niski - Dzika przyroda i kultura Łemków
Beskid Niski to nie tylko najniższe pasmo Beskidów, ale także całych Karpat. W mało zaludnionych obszarach można spotkać dzikie zwierzęta, takie jak wilki, rysie i niedźwiedzie. To kraina Łemków, których kultura wykształciła się na styku różnych kultur, w tym polskiej, ruskiej, pasterskiej słowackiej i wołoskiej. Niestety, ich egzystencja została zakłócona przez akcję pacyfikacyjno-wysiedleńczą "Wisła" w 1947 roku, będącą wynikiem konfliktów polsko-ukraińskich.

Bieszczady Zachodnie - Przyroda, Solina i "Zielone wzgórza nad Soliną"
Bieszczady Zachodnie to jedyne pasmo Beskidów Wschodnich po polskiej stronie granicy z Ukrainą. To obszar, który przez wiele lat był zapomniany, ale teraz przyciąga turystów, zwłaszcza w okolice Zalewu Solińskiego. Już w latach 60. XX wieku te góry były tematem popularnych piosenek, a ich dzika i niezwykła przyroda przyciąga wędrowców.

Zapraszamy do odkrywania piękna Beskidów, zarówno tych znanych i popularnych, jak i tych mniej uczęszczanych, ale równie urokliwych.