Układ krwionośny

FUNKCJE UKŁADU KRĄŻENIA:
1)rola transportująca: -zanosi komórkom tlen i pokarm -zabiera z komórek substancje przemiany materii i co2 -zanosi komórkom hormony 2)rola ochronna: -wykrywa i walczy z ciałami obcymi (z grzybami ,bakteriami ,wirusami ,pyłami) 3)rola termoregulacyjna: -utrzymuje stałocieplność (36,6)
A)OSOCZE: -93%wody,białka,cukry,tłuszcze,sole mineralne, witaminy,co2,mocznik,przeciwciała
~ rola: -ochronna przed ciałami obcymi -roznosi różne substancje po organizmie
B)PŁYTKI KRWI (TROMBOCYTY):
-w jednym milimetrze kwadratowym krwi 150-400 tysiecy płytek -najmniejsze komórki,różne kształty,brak jądra -powstają w szpiku kostnym ~rola: -biorą udział w procesie krzepnięcia krwi
C)BIAŁE KRWINKI (LEUKOCYTY):
-w jednym milimetrze kwadratowym krwi jest 5-10 tysięcy krwinek -powstają w szpiku kostnym,w węzłach chłonnych,w śledzionie -żyją kilka godzin lub 20 lat -duże komórki z jądrem,kształat nieokreślony -mają zdolność ruchu i przenikania przez ściany naczyń krwionośnych -w czasie choroby więcej krwinek ~ rola: -wykrywają i walczą z ciałami obcymi
D)KRWINKI CZERWONE (ERYTROCYTY):
-w jednym milimetrze kwadratowym krwi 4-5 milionów krwinek -powstają w szpiku kostnym -żyją 100 dni -rozkładane w wątrobie i śledzionie -kształt dysku,brak jąder -zawiera czerwony barwnik (hemoglobinę) który nietrwale łączy się z tlenem
BUDOWA: UKŁADU kRWIONOŚNEGO:
Układ krwionośny człowieka zbudowany jest z:
- serca- sieci naczyń krwionośnych: żył, tętnic, naczyń włosowatych.Tętnice odprowadzają krew utlenowaną z serca do tkanek, żyłami krew odtlenowana płynie z tkanek do serca.
SERCE – umieszczone jest w worku osierdziowym, wypełnionym niewielką ilością płynu.1. ściana pokryta jest cienką błonką, na której leżą naczynia wieńcowe, tworzące układ wieńcowy– odpowiedzialny za odprowadzanie i doprowadzanie różnych substancji2. mięsień sercowy zbudowany jest z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej. Przedsionki i komory wyścielone są wewnątrz błoną zbudowaną z tkanki łącznej pokrytej warstwą nabłonka płaskiego3. serce działa na zasadzie pompy. Zastawki zapobiegają zmianie kierunku krwi. Między przedsionkiem a komorą prawej części serca znajduje się zastawka trójdzielna, między przedsionkiem a komorą lewej strony serca znajduje się zastawka dwudzielna. U podstawy dwóch dużych tętnic – aorty i tętnicy płucnej, odchodzących od komór znajdują się zastawki półksiężycowate 4. prawy przedsionek otrzymuje krew nieutlenowaną, powracającą z tkanek, którą następnie prawa komorą toczy do płuc, a do lewego przedsionka wpływa krew utlenowana.ŻYŁY I TĘTNICE – ich ściany składają się z trzech warstw:1. zewnętrzna – łącznotkankowa
2. środkowa – zbudowana z mięśni gładkich
3. wewnętrzna – utworzona z tkanki łącznej i śródnabłonka;pomimo posiadania takich samych warstw ścian, tętnice i żyły różnią się od siebie:- grubością poszczególnych warstw- elastycznością - wytrzymałością na zmiany ciśnienia- występujących w żyłach zastawek zapobiegających cofaniu się krwi. NACZYNIA WŁOSOWATE – są to cienkościenne przewody rozmieszczone w tkankach, łączące zwykle tętnice z żyłami. Ich ściana zbudowana jest z śródbłonka – przez niego zachodzi wymiana substancji między krwią a tkankami. Silne ukrwienie niektórych narządów (np. nerek, przysadki mózgowej) umożliwia specyficzny układ naczyń(tętniczka-naczynia włosowate – tętniczka)









- MAŁY OBIEG KRWI (PŁUCNY) – zaczyna się w prawej komorze i krew kierowana jest tę tętnicą płucną do płuc gdzie ulega nasyceniu tlenem. Następnie krew bogata w tlen dociera żyłami płucnym do lewego przedsionka- DUŻY OBIEG KRWI – rozpoczyna się w lewej komorze, skąd aorta dzielącą się na liczne odgałęzienia (tętnice) doprowadza krew natlenowaną do narządów obwodowych. Tu wymiana krwi natlenowanej z odtlenowaną i naczyniami żylnymi wraca do prawego przedsionka.
REGULACJA PRACY SERCA:
Na regulację wpływa wiele czynników, które dostosowują akcję serca i średnicę naczyń krwionośnych do wymagań organizmu. Przyśpieszenie spowodowane jest pobudzeniem rozrusznika serca przez układ nerwowy. Impulsy powodują dostosowanie pracy serca do potrzeb tkanek i narządów, zwłaszcza do zapotrzebowania na tlen, wysyłane są przez ośrodek znajdujący się w rdzeniu przedłużonym.Wzrost kwasowości krwi, spowodowany podwyższeniem stężenia dwutlenku węgla, a także podwyższeniem temperatury ciała (np. w stanach gorączkowych), powodują (przez układ nerwowy współczulny) pobudzenia pracy węzła zatokowo – przedsionkowego. .Czynnikiem zmieniającym napięcie naczyń krwionośnych, a przez to ciśnienie i szybkość przepływu krwi, są mięśnie gładkie. Ich skurcz powoduje wzrost ciśnienia krwi.
Przyczyny chorób krążenia
- nadmierne spożywanie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, - nadmierne spożywanie cholesterolu, - otyłość, - siedzący tryb życia, - palenie tytoniu,
- picie alkoholu, - cukrzyca, - nadciśnienie tętnicze,
- stresy, - uwarunkowania dziedziczne.
Układ limfatyczny-Składa się z naczyń limfatycznych oraz węzłów chłonnych. Jest to układ otwarty.Pełni rolę : - odpornościową, (powstają niektóre białe ciałka krwi), - neutralizującą, (zobojętnienie ciał obcych dla organizmu). Jego zadaniem jest również odprowadzanie limfy z powrotem do krwi.W naczyniach limfatycznych krąży limfa(chłonka). Jest to lekko żółtawo zabarwiony płyn. Głównym źródłem limfy jest przesącz z osocza krwi. Skład limfy jest podobny do składu osocz krwi. Sieć naczyń chłonnych jest bardzo rozgałęziona tworzą ją duże pnie limfatyczne. Wyróżniamy 2 przewody limfatyczne: 1. Piersiowy - zabiera limfę z kończyn dolnych, jamy brzusznej, lewej kończyny górnej, lewej części klatki piersiowej, szyi i głowy. 2. Prawy - zabiera limf z prawej kończyny dolnej, prawej części klatki piersiowej, szyi i głowy.
PŁYN MIĘDZYKOMÓRKOWY:-wypełnia przestrzenie między komórkami,-utrzymuje kontakt między komórkami;-przewodzi substancje odżywcze;-przekazuje impulsy między komórkami;a)limfa:-jest przesączem krwi;-krąży w systemie naczyń limfatycznych;b)krew:-tkanka płynna krąży w zamkniętym układzie naczyń.Płyn międzykomórkowy:-składa się z wody i rozpuszczonych w niej soli mineralnych;-sole występują w formie jonowej;-odpowiada za utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej organizmu oraz właściwy poziom jonów w organizmie.








ODPORNOŚĆ ORGANIZMU to jego zdolność do obrony przed czynnikami chorobotwórczymi oraz do zwalczania ich. Organizm człowieka walczy z czynnikami chorobotwórczymi w dwojaki sposób:-przez wytworzenie naturalnych barier obronnych, mechanicznych i chemicznych;-przez rozpoznanie czynnika w bezpośrednim kontakcie i jego zwalczanie przy udziale specjalnych struktur.Do barier mechanicznych zaliczamy warstwę rogową naskórka, nabłonki wyściełające narządy wewnętrzne.Do barier chemicznych zaliczamy:wydzielinę gruczołów potowych,łzy,ślinę,sok żołądkowy.Ze względu na sposób pozyskiwania odporności wyróżniamy:-odporność nieswoistą=wrodzoną;-odporność swoistą=nabytą( a).biernie;b)czynnie. ETAPY REAKCJI OBRONNEJ ORGANIZMU: I etap:-pożarcie antygenu(czynnika chorobotwórczego) przez wyspecjalizowane makrofagi;-neutralizacja antygenu i prezentacja antygenów limfocytom T; II etap:-pobudzanie przez limfocyty T do podziałów limfocytów B;III etap:-podział limfocytów B w czasie którego powstają dwa rodzaje komórek(1:komórki plazmacytowe, które produkują przeciwciała atakujące antygeny;2. komórki pamięci, które przechowują informację o rodzaju przeciwciała na dany antygen). Reakcja obronna organizmu czyli odpowiedź immunologiczna może być:-pierwotna, jeśli organizm pora pierwszy zetknął się z czynnikiem chorobotwórczym;-wtórna, jeśli czynnik chorobotwórczy wniknął do organizmu poraz kolejny.
BUDOWA:
Układ wydalniczy człowieka składa się z:
-nerek;-moczowodów;-pęcherza moczowego
-cewki moczowej.Sama NERKA stanowi zespół (do miliona) nafrydiów. Zawiera ona jeszcze przewody odprowadzające MOCZ:KANALIKI ZBIORCZE i MIEDNICZKI NERKOWE. Główny przewód odprowadzający mocz nosi nazwę MOCZOWODU.
U człowieka uchodzi on do PĘCHERZA MOCZOWEGO, w którym mocz jest zbierany przed ostatecznym wydaleniem przez CEWKĘ MOCZOWĄ.Mocz powstaje w nerkach, skąd moczowodami odprowadzany jest do pęcherza moczowego. Ośrodek regulujący odruchowy skurcz pęcherza moczowego znajduje się w części krzyżowej rdzenia kręgowego (podlega on nadrzędnym ośrodkom kory mózgowej, stąd oddawanie moczu jest procesem świadomym).NERKI-są parzystymi narządami odpowiadają za powstanie moczu, regulują gospodarkę wodną organizmu, utrzymują równowagę kwasowo-zasadową, wydzielają hormony krwiotwórcze. MOCZOWODY: parzyste narządy odchodzące od nerek, łączą nerki z pęcherzem moczowym. PĘCHERZ MOCZOWY: ojedynczy workowaty narząd, zbiera mocz i usuwa go na zewnątrz przez cewkę moczową.


RODZAJE TRANSPORTU: a)transport zewnętrzny komórek opierający się na ruchach cytoplazmy; b).międzykomórkowy:-bliski-niewielkie odległości między komórkami;-daleki. FUNKCJE:przenoszenie substancji odżywczych międzykomórkami;-przenoszenie gazów oddechowych;-rozprowadzanie substancji regulujących pracę organizmu: hormony,witaminy; -usuwanie zbędnych zbędnych szkodliwych produktów przemiany materii. TRANSPORT U ROŚLIN: obejmuje .przewodzenie wody, soli mineralnych oraz substancji organicznych i hormonów roślinnych. Wodę i sole mineralne pobierane są przez roślinę z gleby za pomocą systemu korzeniowego.Przewodzenie obejmuje następujące etapy:1.Pobieranie wody z solami mineralnymi przez włośniki i skórkę, transport wody przez komórki kory pierwotnej do walca osiowego. 2.Wiązki przewodzące korzenia=>wiązki przewodzące łodygi=>wiązki przewodzące liści. 3. Wiązki przewodzące liścia=> miękisz liścia=>transpiracja(parowanie) Siła ssąca liścia powstaje w wyniku transpiracji i stanowi główny mechanizm transportu wody w górę rośliny. W przypadku zbyt słabej transpiracji działa tzw.parcie korzeniowe. Między komórkami woda przenoszona jest 3 drogami.3 drogi migracji wody: 1.Osmotyczna (między wodniczkami komórkowymi),2.Apoplastyczna (między cytoplazmami komórek),3.Symplastyczna (w przestworach ścian komórkowych). Nie transportuje się u roślin ani tłuszczu, ani białek, jedynie cukry w postaci dwucukru, czyli sacharozy.Transport substancji odżywczych odbywa się elementami łyka w większości w dół rośliny.Transportowana jest najczęściej sacharoza rozpuszczona w roztworze wodnym.

LIMFA (woda ¾ objętości,limfocyty,białka proste,nieduże ilości soli mineralnych,tłuszcze): -odpowiada za reakcję obronną organizmu oraz za transport tłuszczów;-krąży w układzie naczyń limfatycznych oraz węzłów limfatycznych;-biegnie równolegle do układu krwionośnego;za krążenie limfy odpowiada pompa limfatyczna oraz ruchy mięśni szkieletowych.