POLSKI BAROK
1. Barok - jest to epoka historii i kultury, mająca swój początek od poł. 16w. do końca 18 w. (w Polsce do poł.18w.). Obejmował all przejawy działalności literackiej, artystycznej a także architekturę i filozofię.
2. Kontrreformacja - Nurt zmierzający do odnowy kościoła przeciwko powstaniu Protestantyzmu. Reakcją kościoła był sobór w Trydencie (1545 - 1563)Który usiłował wprowadzić porządek w kwestiach wiary.
3. Sarmatyzm - prąd kulturowy stworzony przez polską szlachtę
4. Vanitas - motyw poezji barokowej, marność…
5. Jezuici - główni szermierze kontrreformacji, zakon założony w 1534r., założyli sieć szkół nazywanych kolegiami.
6. Koncept - główny prąd w poezji baroku, cechuje się dążeniem do nieustannego zadziwiania, zaszokowania czytelnika.
Koncept to wyszukany, oryginalny i niespodziewany pomysł.
7. Marinizm - styl poetycki często stosowany w literaturze barokowej. Charakteryzowała go efektowna forma utworu, nadużywanie metafor oraz różnorodne chwyty stylistyczne np. anafory, paradoksy, hiperbole.
8. Makaronizm - wplatanie wyrazów obcego pochodzenia w tekst
Pojęcia
1. Oksymoron - epitet sprzeczny np. ciepły lód
2. Przerzutnia - urwanie zdania i przeniesie z jednego wersu do drugiego
3. Antyteza - dwie tezy wzajemnie sobie przeciwne
4. Kontrast - sprzeczność, przeciwieństwo
5. Apostrofa - zwrot do kogoś lub czegoś
6. Anafora - rozpoczęcie wersu od tego samego wyrazu
7. Peryfraza - omówienie, zastąpienie 1 wyrazu innym długim
8. Pyt.Retorycznie - pytanie na które sami sobie odpowiadamy, nie oczekujemy odpowiedzi
9. Inwersja - szyk przestawny
10. Elipsa składniowa - wypowiedzenie pozbawione osobowej formy czasownika
11. Paradoks - coś niemożliwego, sprzecznego z ogólnie przyjętymi zasadami
1. Dwa wzorce kultury barokowej
a) dworska - J. A. Morsztyn „O miłości” i D. Naborowski „Krótkość żywota”
b) sarmacka - W. Potocki „Wojna Hocimska” i J. Ch. Pasek „Pamiętniki”
2. Nurty poezji barokowej
a) metafizyczny - D. Naborowski „Krótkość żywota”
b) kosmopolityczny - J.A. Morsztyn „Poezja światowej rozkoszy”
c) sarmacki - W. Potocki „Wojna Hocimska”
3. Barokowa wizja
a) człowiek - słaby, bezsilny, marny, podporządkowany Bogu, bezradny
b) Bóg - surowy, doskonały, jedyny, sprawiedliwy, odległy od człowieka
c) świat - skąp likowany, chaotyczny, nieprzyjazny człowiekowi, niepokój
4. Cechy baroku
- bogactwo środków
- oryginalność
- patos
- ruch
- kontrast
- dynamika
Pozytywne cechy Sarmaty:
- wytrwale bronił przywilejów i swobód szlacheckich,
- stał na straży tradycji i przestrzegał obyczajów
- był niechętny wyjazdom zagranicznym;
- brał aktywny udział w sejmikach, sejmach i rokoszach, ale nie chciał dopuścić do żadnych zmian
- był dobrym oratorem mimo miernego wykształcenia w jezuickich kolegiach,
- kontynuatorem rycerskich obyczajów: Bóg, honor, ojczyzna
- dobrym gospodarzem,
- był przekonany, że wolność szlachecka i wiara katolicka są doskonałe, a jedynym ich obrońcą jest szlachcic - Sarmata
Negatywne cechy sarmatyzmu:
- lubowanie się w zabawach, biesiadach i uroczystościach z różnych okazji;
- wygłaszanie uroczystych przemówień; cenienie sobie wysoko sztuki krasomówczej;
- zamiłowanie do przepychu, wystawności i rozrzutności;
- częste pojedynki; przesadne dbanie o własny honor
- religijność czysto zewnętrzna, dewocyjna pobożność
- wiara w zabobony, czary i cuda oraz brak zamiłowania do wiedzy.