Leasing formą finansowania długookresowego

Spis treści
Strona:
Wstęp ………………………………………………………………………………....3

Rozdział I ……………………………………………………………………………..5
Charakterystyka leasingu……………………………………………………...5
1.1. Historia leasingu w Polsce…………………………………………………....5
1.2. Współczesne pojęcie leasingu………………………………………………...7
1.3. Klasyfikacja leasingu: ……………………………………………………….9
1.3.1. Leasing operacyjny. ………………………………………………….11
1.3.2. Leasing finansowy …………………………………………………...11
1.3.3. Inne formy leasingu ……..…………………………………………...12
1.4. Zalety i wady leasingu: ……………………………………………………..15

Rozdział II …………………………………………………………………………..17
Transakcje leasingowe. ……………………………………………………...17
2.1. Podmioty transakcji leasingowych………………………………………...17
2.2. Przedmiot transakcji leasingowych………………………………………...25
2.3. Umowa leasingowa………………………………………………………...28
2.4. Zakończenie umów leasingowych…………………………………………32

Rozdział III…………………………………………………………………………35
Leasing w Polsce w latach 2000-2008 ……………………………………..35
3.1. Rozwój działalności leasingowej w Polsce ………………………………..35
3.2. Specyfikacja leasingu………………………………………………………41



Zakończenie ……………………………………………………………..……..44
Bibliografia …………………………………………………………………….45
Wykaz tabel, rysunków, wykresów. …………………………………………..46


Wstęp

Niniejsza praca została napisana w celu przedstawienia i zapoznania się z leasingiem jako formą finansowania inwestycji długookresowych w przedsiębiorstwie.
Leasing jest coraz częściej spotykanym zjawiskiem w Polsce i zyskuje coraz większą popularność wśród naszych przedsiębiorstw. Dzieje się tak dlatego, że jest on jednym z nowszych źródeł pozyskiwania kapitału, bez którego firma nie mogła by rozszerzać swojej działalności. Spopularyzowanie leasingu w naszej przekształcającej się gospodarce jest niezmiernie ważne, gdyż przyczynia się on do dokonania przewartościowania w dotychczasowym podejściu podmiotów gospodarczych do problematyki znajdowania źródeł kapitału.Wykracza ona poza dotychczas znane metody w tym zakresie.
Rozwój leasingu i jego form zdecydował o tym, że stał się on metodą finansowania i kredytowania inwestycji dla małych i średnich przedsiębiorstw.
Coraz częściej na naszym rynku pojawiają się takie firmy leasingowe, które świadcząc swoje usługi, przynoszą korzyści zarówno sobie /zyski z działalności/ jak i innym firmom korzystającym z ich działalności. W związku z wysokimi nakładami inwestycyjnymi niezbędnymi dla uruchomienia produkcji oraz niesłychanie szybką w warunkach rewolucji naukowo-technicznej moralną amortyzacją środków trwałych leasing zyskuje coraz więcej zwolenników.
Celem pracy jest ukazanie roli i znaczenie leasingu jaką odgrywa on jako poza ,bankowe źródło pozyskiwania kapitału oraz określenie jego wpływu na finansowanie kapitału przedsiębiorstwa , który potrzebny jest firmie na dalszy rozwój.
W związku z powyższym praca składa się z III rozdziałów.
W rozdziale I przedstawiona została ogólna charakterystyka leasingu. Jak i początki jego powstawania w Polsce. Omówione zostały w nim podstawowe pojęcia związane z leasingiem. A także przedstawiono jego wady i zalety.
W rozdziale II przedstawiono przedmiot transakcji leasingowych. Dokonano również charakterystyki podmiotów uczestniczących przy zawieraniu transakcji leasingowych. Przedstawione zostały również sposoby zawierania i rozwiązywania umowy leasingowej.
W rozdziale III został przedstawiony leasing na rynku polskim w latach 2000-2008. Omówiony został ogólny rozwój tej formy finansowania w Polsce .
Prezentacja leasingu w pracy ma wskazać na jego atrakcyjność jako formy długookresowego finansowania inwestycji. Całość pracy została napisana w oparciu o studia literaturowe z zakresu problematyki leasingu i jego rozwoju w Polsce w ostatnich latach. Praca jest usystematyzowaniem wiedzy na temat leasingu .Całość kończą krótkie wnioski.


Rozdział I

Charakterystyka leasingu

1.1. Historia leasingu w Polsce

Początków współczesnego leasingu upatruje się już w czasach starożytnych. Pierwsze transakcje polegające na oddaniu rzeczy do czasowego korzystania w zamian za ustaloną opłatą zawierano w cywilizacjach Egiptu i Mezopotamii ok. 3 tysiące lat p.n.e . Dowody zawierania umów najmu i dzierżawy można odnaleźć także w państwie Sumerów. Świadczą o tym dokumenty sporządzane pismem klinowym , począwszy od XXX w p.n.e
W Polsce leasing jest bardzo młodym zjawiskiem gospodarczym, dużo młodszym niż choćby w stanach Zjednoczonych. Jego unormowania i określenia w przepisach podjęła w projekcie ustawy z czerwca 1981 roku o stosunkach cywilnoprawnych w handlu międzynarodowym, Komisja Eksportów ds. Opracowania Kodeksu Handlowego Międzynarodowego, która została powołana do życia w maju 1977 roku przez Ministra Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej. Projekt ten określał leasing jako „najem na czas używalności rzeczy” i był on szczególnym rodzajem najmu.
Od najmu różniło leasing jednak to iż:
 Zakładano, że przedmiot najmu zostanie całkowicie wykorzystany w stosunku wynajmującego z tym samym najemcą
 Czynsz płacony przez wynajmującego w całym okresie najmu jest porównywalny z ceną sprzedaży
Ponieważ przeniesienie własności rzeczy stanowiło ewentualność, w związku z tym leasing nie mógł być bezpośrednio utożsamiany ze sprzedażą na raty.
Powyższy projekt nie uzyskał jednak rangi aktu prawnego. W związku z tym firmy, które były zainteresowane leasingiem, nie pozostało nic innego jak zawierać umowy leasingowe na zasadzie jaka obowiązywała w Polsce, swobody umów. Została ona sformułowana w art. 353 kodeksu cywilnego Zgodnie z jej brzmieniem strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według własnego uznania. Treść i cel nie mogą się sprzeciwiać naturze ustawy ani zasadom współżycia społecznego. W praktyce leasingowej sprzeczność treści i celu umowy z ustawą lub zasadami współżycia społecznego nie powinno nastręczać istotnych trudności. Warto tu nadmienić iż chodzi o sprzeczność z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa stanowionego, nie zaś względnie obowiązującymi.
Powszechnie zaczęto stosować leasing w Polsce dopiero na początku lat 90-tych. Wcześniej tego typu umowy były zawierane niezwykle rzadko. Duże zainteresowanie tą formą kredytowania i wspierania obrotu dobrami inwestycyjnymi nastąpiło po wejściu w życie ustawy z dnia 23 grudnia 1988 o działalności gospodarczej oraz o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych . Dokonały się wówczas wielkie zmiany ustrojowe, które wyzwoliły uśpiony potępiał gospodarczy. Wówczas zaczęły powstawać nowe przedsiębiorstwa które potrzebowały kapitału i dóbr inwestycyjnych. Leasing nadawał się do tego celu znakomicie gdyż osoba finansująca ponosiła mniejsze ryzyko niż w przypadku zaciągnięcia kredytu. Firmy które zdecydowały się zawrzeć umowę leasingową mogły skorzystać z szeregu korzystnych regulacji podatkowych, co czyniło tą umowę atrakcyjniejszą.
Na przełomie lat 1990/1991 pojawiły się w Polsce pierwsze spółki leasingowe, których leasing stanowił podstawowy przedmiot działalności. Z każdym rokiem ilość spółek leasingowych się zwiększała, część z nich to spółki z „joint ventures” , które korzystały ze zwolnienia z opłat podatku dochodowego przez okres 3 lat tak zwane „wakacje podatkowe”. Najwięcej spółek leasingowych powstało w Polsce w latach 1995-1996
W rozwoju leasingu w Polsce przełomowe znaczenie miało rozpoczęte w połowie 1990 roku przekształcenie struktury własnościowej, polskiej gospodarki przede wszystkim w drodze prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Pomimo iż ustawa z 13 lipca o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych nie wspomniano o leasingu, to jednak w literaturze krajowej utarło się przekonanie, że powinien on być jedną z głównych form prywatyzacji chociaż nie zapewnia on definitywnego przeniesienia własności tych przedsiębiorstw w znaczeniu cywilnoprawnym, lecz jedynie stwarza taka możliwość .
Na początku roku 2000 w Polsce działało już dwieście firm leasingowych. Niestety na skutek spadku obrotów ich ilość zmalała o połowę i nadal maleje. Konferencja Przedsiębiorstw Leasingowych oszacowała iż obecnie na rynku działa niewiele ponad pięćdziesiąt spółek leasingowych. Przy czym połowa z nich ogranicza się wyłącznie do administrowania kontraktami zawartymi w latach wcześniejszych. Spadek obrotów firm działających w Polsce stanowi swego rodzaju ewenement, gdyż w Europie notuje się wzrost tych obrotów. Jedną z przyczyn tej sytuacji jest upadek jednej z największych, i jak by się mogło wydawać najbezpieczniejszych spółek działających w tej branży jaką była BG Leasing S.A.
Sytuacja ta doprowadziła do tego iż banki zaprzestały kredytowania działalności leasingowych. Spowodowało to upadek niektórych firm. Pojawienie się długo oczekiwanych regulacji podatkowych, mimo tego iż nie są one wyczerpujące i w pełni korzystne dla rozwoju leasingu, pozwalają mieć nadzieję, iż ta niekorzystna tendencja zmieni swój charakter.

1.2. Współczesne pojęcie leasingu

Leasing mimo to iż ma długą historie nadal uważany jest za nowy instrument gospodarczy, bezpośrednio związany z obrotem dobrami, towarami, finansowaniem i kredytowaniem. Leasing na przestrzeni ostatnich lat był różnorodnie definiowany. Spowodowane to zostało wprowadzonymi na przestrzeni ostatnich lat różnego rodzaju regulacjami prawno-podatkowymi. Dowodzi to iż rozumienie a co za tym idzie definiowanie jest różne. Powoduje to szereg niekorzystnych następstw. Prowadzi to do tego iż ta sama umowa leasingu pod kontem ustawy o podatku dochodowym spełnia kryteria ustawy a nie spełnia kryteriów kodeksu cywilnego. Rozbieżności te nie są jednak na tyle duże i uciążliwe by mogły istotnie wpłynąć na rozwój leasingu.
Definicja leasingu według słownika wyrazów obcych ma następujące brzmienie.
Słowo „leasing” pochodzi z języka angielskiego. Słowniki lingwistyczne tłumaczą „leasing” jako formę dzierżawy, gdyż „to lease” znaczy: wziąć, (oddać) w dzierżawę . Bliższe określenie wg Słownika Wyrazów Obcych PWN: „ leasing” to wyrażenie ekonomiczne, oznaczające „ formę dzierżawy maszyn, urządzeń, środków transportu, a także nieruchomości, polegająca na ich odpłatnym użytkowaniu z prawem wykupu po upływie określonego terminu” .
Natomiast definicja umowy leasingu określona dla celów podatkowych jest znacznie szersza od tej definiowanej przez słownik jak i od tej jaką jest w kodeksie cywilnym. Umowa leasingu dla celów podatkowych to każda umowa na mocy której jedna ze stron zwana „finansującym” oddaje odpłatnie do użytkowania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie drugiej stronie „Korzystającemu” Najistotniejsze różnice między podatkową definicją a ta określoną przez kodeks cywilny prezentuje poniższa tabela
Tabela 1
Leasing według kodeksu cywilnego i ustawy o podatku dochodowym
Kodeks cywilny Ustawa o podatku dochodowym
 Leasingiem jest wyłącznie umowa określona w art. 709-709kodeksu cywilnego  Leasingiem jest umowa nazwana w kodeksie cywilnym, a także każda inna, która spełnia warunki określone w ustawie o podatku dochodowym
 Przedmiotem leasingu może być wyłącznie rzecz która zgodnie z art. 45 kodeksu cywilnego jest przedmiot materialny – rzecz ruchoma lub nieruchomość  Przedmiotem leasingu są tylko niektóre rzeczy – podlegające amortyzacji środki trwałe, a także grunty oraz nie zaliczone do rzeczy - podlegające amortyzacji wartości niematerialne i prawne
 Korzystający jest zobowiązany do zapłaty na rzecz finansującego wynagrodzenia pieniężnego w uzgodnionych ratach, równych, co najmniej, cenie nabycia rzeczy przez finansującego  Suma opłat ustalonych w umowie, pomniejszona o należny VAT, musi odpowiadać co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych. Jeżeli w umowie została określona cena, po której korzystający ma prawo nabyć przedmiot umowy po zakończeniu podstawowego okresu tej umowy, cenę te uwzględnia się w sumie opłat
 Umowa powinna być zawarta na czas oznaczony, przy czym określenie czasu trwania umowy leży w gestii stron tej umowy  Umowa powinna być zawarta na czas oznaczony, w przypadku umów leasingu „operacyjnego” - nie krótszy niż określony w ustawie
Źródło: M. Gołda, Leasing, Wydawnictwo DIFIN, Warszawa 2002, s. 25

1.3. Klasyfikacja leasingu
Leasing nie jest jednolita formą finansowania inwestycji. Z pewnością w każdym z państw można by wyróżnić wiele odmian leasingu , znacznie się od siebie różniących. Należałoby zatem analizować przede wszystkim prawno-ekonomiczne skutki realizacji poszczególnych rodzajów leasingu a nie jego całości. Prezentując różne formy leasingu, należałoby określić kryteria ich wyodrębnienia co daje możliwość jego pełniejszego usystematyzowania . oczywiście poszczególne formy się zazębiają czyli leasing operacyjny może być zarówno leasingiem pośrednim jak i bezpośrednim, długoterminowym i krótkoterminowym. Najlepiej taki podział leasingu obrazuje schemat

Schemat nr 1
Podział leasingu wg określonych zasad.

Żródło: M.Okręglicka , Lesing aspekty prawne organizacyjne i ekonomiczne, Wydawnictwo DIFIN, Warszawa, 2004, s.2

1.3.1. Leasing operacyjny.
Klasyczna umowa leasingu operacyjnego polega na czasowym przekazaniu w użytkowanie dobra inwestycyjnego, przy czym czas ten jest krótszy od okresu amortyzacji przedmiotu leasingu, a zatem w czasie trwania okresu leasingu nie następuje pełna spłata ceny nabycia, czy wyprodukowania rzeczy. W związku z tym, przedmiotem leasingu operacyjnego są zazwyczaj dobra, które mogą być używane przez wielu kolejnych użytkowników i których wartość początkowa jest wysoka. Umowy tego typu są więc zawierane z reguły na okres od 3 do 6 lat, z ewentualną możliwością wcześniejszego rozwiązania. Ponadto po wygaśnięciu umowy przedmiot leasingu zwracany jest właścicielowi czyli leasingodawcy. Nie może być zapisu w umowie o wykupie przedmiotu leasingu przez leasingobiorcę po jej zakończeniu. W konsekwencji, przedmiot leasingu operacyjnego zaliczany jest do majątku leasingoawcy, który ma prawo do odpisów amortyzacyjnych z tytułu posiadania rzeczy oraz do zwrotu podatku VAT, którym obłożona była cena zakupu środka trwałego. Raty leasingowe, łącznie z wpłatą początkową w całości stanowi dla leasingodawcy przychód a podatek VAT doliczany do nich (22%) jest w całości podatkiem niezależnym. Płatności zatem z tytułu rat leasingowych są w 100 % zaliczane do przychodów leasingodawcy, zaś dla leasingobiorcy stanowią w 100 % koszty uzyskania przychodu. Leasing operacyjny będzie korzystny w sytuacji, gdy leasingobiorcy zależy na jak najmniejszym zaangażowaniu posiadanych wolnych środków finansowych oraz na uniknięciu czasochłonnej i skomplikowanej procedury, z jaką z reguły ma do czynienia w przypadku starań o kredyt bankowy. Zaletą tego typu leasingu jest również i to, że przedsiębiorca może korzystać z określonego dobra przez czas dla niego najdogodniejszy, nie potrzebuje natomiast dokonywać zakupu tego dobra, aby „mieć” go na stałe.


1.3.2. Leasing finansowy.

W umowie leasingu finansowego mamy do czynienia z odwrotną sytuacją. Przedmiot leasingu zaliczany jest do składników majątku leasingobiorcy, który dokonuje odpisów amortyzacyjnych. Do kosztów uzyskania przychodu zalicza jedynie część „odsetkową” czynszów leasingowych, a dla leasingodawcy tylko ta część czynszu stanowi przychód. Rata leasingowa jest podzielona na część kapitałową i odsekową. Część kapitałowa raty, czyli kwota odpowiadająca spłacie wartości przedmiotu leasingu nie jest kosztem dla leasingobiorcy ani przychodem dla leasingodawcy, natomiast część odsetkowa stanowi koszt uzyskania przychodu dla leasingobiorcy. Mówiąc prościej, przedmiot leasingu finansowego w bilansie leasingobiorcy występuje po stronie aktywów, zaś zobowiązania z tytułu umowy leasingu – po stronie pasywów.
Czas trwania leasingu finansowego jest z reguły zbliżony do normalnego okresu zużycia przedmiotu leasingu, co oznacza, że w okresie trwania leasingu przedmiot ten ulega całkowitej amortyzacji i następuje całkowita spłata jego wartości początkowej. Umowy leasingu finansowego są w związku z tym zawierane zawsze na czas oznaczony, zbliżony do czasu gospodarczej używalności przedmiotu leasingu.
W odróżnieniu od leasingu operacyjnego, leasing finansowy zawiera klauzulę o wykupie przedmiotu przez leasingobiorcę na zakończenie umowy. Po spłacie zatem ostatniej raty, dochodzi do przeniesienia własności przedmiotu leasingu na leasingobiorcę. Umowa leasingu finansowego jest więc bardzo podobna do umowy kredytowej jednak zasadnicza różnica tkwi w przedmiocie umowy.
Leasing finansowy będzie korzystny dla przedsiębiorców, którzy ze względu na rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej mogą dokonywać wysokich odpisów amortyzacyjnych i zakładają długi okres trwania leasingu.
W obrocie gospodarczym niejednokrotnie umowa leasingu, którą proponuje się klientom, zawiera w sobie cechy zarówno leasingu operacyjnego, jak i finansowego. Z leasingu operacyjnego wprowadza się do umowy wszelkie konsekwencje fiskalne oraz ewentualnie krótszy czas spłaty rat (zwykle dwa – trzy lata). Jednakże rzecz oddana w leasing z założenia nie jest przekazywana do czasowego używania, lecz od razu, w pierwszej umowie, przewidziana jest opcja wykupu, co stanowi cechę leasingu finansowego.


1.3.3. Inne formy leasingu

Leasing pośredni jest to dominująca forma leasingu występująca na rynku polskim. Charakteryzuje się tym iż występują trzy podmioty. Poza producentem i użytkownikiem występuje jeszcze pośrednik, najczęściej jest nim wyspecjalizowana firma leasingowa. Leasing pośredni jest droższy od bezpośredniego, ponieważ przy kalkulowaniu opłacalności tej formy leasingu trzeba wziąć pod uwagę prowizję dla firmy pośredniczącej. Umowy zawierane są zawsze na dłuższy okres, a po jej zakończeniu przedmiot leasingu zostaje u finansującego lub zostaje sprzedany osobie która ją użytkuje bądź osobie trzeciej.

Leasing bezpośredni obejmuje wszystkie te produkty które sam producent oddaje do korzystania w zamian za opłatę. Producent jest leasingodawca i zachowuje prawo własności oddanej w użytkowanie rzeczy, w umowie leasingu bezpośredniego występują zatem dwie strony leasingodawca, którym jest wytwórca rzeczy i leasingobiorca. Przy zawieraniu tego rodzaju umów można wyeliminować pośrednictwo firm leasingowych i uzyskać produkt na korzystniejszych warunkach, nie obciążony prowizją dla pośrednika. Tym samym leasingodawca zapewnia sobie większy zbyt towaru.
Rozwój leasingu w Polsce powoduje ciągłe powstawanie nowych form leasingu. Wcześniejszy brak regulacji prawnej powodował, że na rynku pojawiały się bardzo specyficzne formy, które dalece odbiegały od tradycyjnej formy leasingu powodowało to znaczne naciąganie prawa podatkowego. W związku z tym pojawiły się takie formy leasingu jak:
 Leasing lombardowy przeznaczony jest głownie dla klientów o słabszej kondycji finansowej lub takich którzy posiadają nieewidencyjne przychody. Polega na ustaleniu przez finansującego wysokiej opłaty wstępnej, która może wynosić nawet 50 % wartości sprzętu i zwiększeniu kosztów leasingu w zamian za rezygnację z weryfikacji większości dokumentów, związanych z ustaleniem kondycji finansowej korzystającego.

 Clifing stanowi formę leasingu finansowego, powstałą w odpowiedzi na restrykcyjną politykę fiskalną, uniemożliwiającą zaliczenie w koszty pełnych wydatków związanych z użytkowaniem samochodów osobowych. Przedmiotem clfingu były samochody osobowe o wartości do 10 000 euro, ze względu na to, że tylko tę kwotę z wartości samochodu można było rozliczyć w postaci odpisów amortyzacyjnych. Istotą tej formy było zrównanie miesięcznych opłat leasingowych z odpisem amortyzacyjnym samochodu, co pozwalało na całkowite rozliczenie jej w kosztach, również VAT-u, który w przypadku samochodów osobowych podwyższał wartość środka. Raty leasingowe zawierały najczęściej tylko spłatę kapitału, natomiast zysk finansującego był zawarty w opłacie wstępnej, ukształtowanej na poziomie 20 %. Jedynie opłata związana z wykupem samochodu, nie stanowiła kosztu uzyskania przychodu, nie można było również rozliczyć VAT-u od tej transakcji. Umowy te stawały się korzystne tylko w przypadku rozłożenia ich na około 3 lata. Clifing stanowił sposób legalnego obejścia przepisów podatkowych, jednak jego główną wadą był fakt, że przedmiotem leasingu mogły być jedynie najtańsze modele samochodów.

 Leasing „Norweski” ta marginalna forma leasingu, wbrew swojej nazwie nie wywodzi się z Norwegii lecz z Polski, polega ona na maksymalizacji kosztów w początkowym okresie leasingu. Opłata wstępna była zbliżona do sumy wszystkich opłat z tytułu zawartej umowy leasingu, pozostałe opłaty miały natomiast charakter symboliczny. Takie rozłożenie płatności pozwala na generowanie olbrzymich korzyści podatkowych, co spotkało się z niezwykle ostrym sprzeciwem urzędów skarbowych, które słusznie nie zgadzały się na praktycznie jednorazowe zaliczenie wartości środka trwałego do kosztów uzyskania przychodów i przekwalifikowały tego rodzaju transakcję na „ukrytą” umowę sprzedaży, zmieniając tym samym jej skutki podatkowe

 Leasing tenencyjny leasing ten pojawił się w Polsce w 1998 r. istotą jego jest oddanie w użytkowanie rzeczy na zasadach zbliżonych do leasingu zwrotnego, jednak bez konieczności przenoszenia prawa własności na finansującego. Forma ta ma szczególne zastosowanie przy leasingu nieruchomości. Finansujący kupuje za określoną cenę wartość nie materialną i prawną w postaci prawa do użytkowania rzeczy, a następnie oddaje ją w leasing podmiotowi trzeciemu, najczęściej powiązanemu kapitałowo z właścicielem. Mimo iż użytkowanie jest ściśle związane z osoba użytkownika i jest ona prawem nie zbywalnym, istnieje możliwość oddania go w najem, dzierżawę lub umowę o podobnym charakterze, a zatem również leasing, gdyż nie powoduje to zbycia prawa do użytkowania. Dzięki takiej konstrukcji można było uniknąć w dużym stopniu kosztów głównie podatkowych związanych z obrotem nieruchom ościami .

 Leasing zwrotny jego istotą jest wystąpienie w jednej osobie dostawcy sprzętu i korzystającego. Właściciel tego dobra sprzedaje je finansującemu, po czym bierze go w użytkowanie w wyniku zawartej uprzednio umowy leasingowej. Pozwala to na zamianę aktywów przedsiębiorstwa. Własność sprzętu przechodzi wprawdzie na finansującego, jednak leasingobiorca ma prawo z niego korzystać. Ponadto użytkujący pozyskuje płynność kapitałową. W przypadku tego rodzaju leasingu finansujący za wszelką cenę dąży do minimalizacji ryzyka, poprzez zwiększenie opłaty wstępnej od korzystającego, może też ustanowić dodatkowe zabezpieczenia umowy. Transakcję tą poprzedza jednak wycena sprzętu przez rzeczoznawcę, którego typuje kupujący.

1.4. Zalety i wady leasingu
Leasing funkcjonuje w Polsce od początku lat 90–tych. Nabiera on coraz większej popularności. Coraz bardziej popularny staje się leasing operacyjny, który stanowi swego rodzaju alternatywę dla kredytu bankowego. Z tej formy finansowania przedsiębiorstwa korzystają głównie małe i średnie przedsiębiorstwa.
Do głównych zalet leasingu można zaliczyć przede wszystkim:
• Utrzymanie płynności finansowej.
• Sprawne załatwienie formalności.
• Elastyczne warunki umowy, które zadowalają zarówno leasingodawcę jak i leasingobiorcę.
• Proste zasady kalkulowania kosztów.
• Możliwość finansowania rat z dochodów osiąganych przez przedsiębiorcę.
• Możliwość uzyskania przez firmę korzyści podatkowych między innymi w postaci tak zwanego efektu fiskalnego czyli możliwości finansowania opłaty leasingowych nie zapłaconym podatkiem dochodowym.
• Dostęp do nowoczesnej technologii.
• Możliwość elastycznych spłat.
• Korzyści bilansowe(leasing operacyjny). Leasing operacyjny nie jest wliczany do wartości aktywów bilansowych, co wpływa na polepszenie wskaźnika ROA( Return On Assets – stosunek zysków do wartości aktywów)- suma aktywów nie ulega zmianie przy jednoczesnym wzroście zysków

Aby zachować pewna równowagę należy również wymienić podstawowe wady leasingu. Wśród których można wyróżnić:
• Przedmiot leasingowy nie jest własnością osoby która z niego korzysta.
• Ograniczony zakres przedmiotów objętych leasingiem.
• Wysokie koszty związane z tą formą finansowania kapitału. Zawierają one w sobie wartość kapitału zainwestowanego przez firmę leasingową, jego oprocentowanie, premie za podjęcie ryzyka finansowego przez leasingodawcę, koszty administracyjne,
• Surowe konsekwencje związane z zerwaniem umowy leasingowej, lub nie dotrzymaniem jej warunków. Może to skutkować natychmiastowym zwrotem rzeczy, nałożeniem wysokich sankcji typu: spłacenia rat leasingowych nawet w przypadku utraty bądź uszkodzenia przedmiotu objętym leasingiem.
• Leasing jest drogi , gdyż przy długoterminowych umowach raty leasingowe są kilkakrotnie wyższe od rat kredytowych.
Wymienione wady i zalety jak i finansowe możliwości przedsiębiorstwa powinny być brane pod uwagę przy wyborze oferty leasingowej. Korzystne jest zrobienie analizy opłacalności leasingu i porównanie jego rat z ratami kredytu. I wybranie jak najkorzystniejszej formy finansowania.

Rozdział II

Transakcje leasingowe
2.1. Podmioty transakcji leasingowych
Podstawowymi uczestnikami transakcji leasingowych jest finansujący, którym jest często towarzystwo leasingowe, jak i firma która korzysta z leasingu jako formy finansowania swoich inwestycji. Transakcję leasingowa zawiera się poprzez podpisanie przez obie strony umowy leasingowej, która ma na celu uregulowanie wzajemnych relacji przez cały okres trwania umowy, a nawet czasami po jej zakończeniu. Stronami takiej umowy są finansujący i korzystający , jednak podczas jej zawierania i realizacji biorą również udział inni uczestnicy, którymi są: poręczyciele, banki, towarzystwa ubezpieczeniowe, dostawcy sprzętu. Udział tych osób w transakcji leasingowej można określić jako pośredni jednak działania jakie są przez nią prowadzone mają istotny wpływ na realizacje umowy.
Transakcja leasingowe w Polsce składa się z następujących czynności:
• Kontakt firmy leasingowej z klientem
• Przedstawienie oferty leasingowej
• Akceptacja oferty przez klienta
• Ocena wiarygodności klienta przez finansującego
• Pozyskanie środków finansowych na zakup przedmiotu leasingu
• Zawarcie umowy
• Zakup od dostawcy przedmiotu oraz przekazanie go korzystającemu
• Ubezpieczenie przedmiotu leasingu
• Odbiór przedmiotu leasingu przez korzystającego
• Użytkowanie sprzętu i spłata należności wynikających z umowy
• Zakończenie i rozliczenie umowy leasingowej

Relacje jakie istnieją między pomiotami leasingu w Polsce i na świecie nie różnią się szczególnie istotnie. Różnice widoczne są częściej w odniesieniu do specyfiki działalności firm leasingowych.
W fazie zawierania umowy leasingu relacje pomiędzy podmiotami umowy leasingu mogą mieć różnoraki charakter
• Korzystający wybiera przedmiot leasingu, a następnie składa zapytanie ofertowe do firm leasingowych w celu uzyskania informacji o ofercie finansowania. Sytuacja przedstawia się podobnie nawet w przypadku kiedy klient wcześniej zakupuje przedmiot a następnie szuka firmy finansującej, która zawrze z nim umowę leasingu zwrotnego. Ten sposób powoduje, że większość czynności takich jak wybór przedmiotu, optymalnej oferty leasingu, mających na celu pozyskanie środka trwałego obciąża korzystającego.
• Producent sprzętu najczęściej współpracuje z jedną lub kilkoma firmami leasingowymi, co może znacznie rozszerzyć zakres proponowanych przez niego usług o ofertę finansowania zakupu bądź użytkowania. W tym przypadku obowiązek doprowadzenia do zawarcia transakcji spoczywa na dostawcy sprzętu.
• Klient zgłasza się do firmy leasingowej, wyrażając chęć leasingu określonego sprzętu. W takim przypadku towarzystwo leasingowe przedstawia zarówno ofertę leasingu jak i oferty zakupu produktu różnych dostawców, a następnie negocjuje warunki sprzedaży i dostawy. Przy takim rozwiązaniu finansujący dokonuje kompleksowej obsługi klienta, biorąc na siebie ciężar kontraktu.

Najlepiej te relacje przedstawia poniższy schemat.
Schemat nr 2
Schemat transakcji leasingu


Źródło: Opracowanie własne na podstawie K. Gigol, Bank a leasing, Warszawa 2001, s 41

Obecnie znacznie została ograniczona ilość umów zawieranych w pierwszej formie . Klienci stają się bardziej wymagający, aby sprostać konkurencji zwłaszcza w przypadku innych form finansowania wówczas firmy leasingowe znacznie rozszerzają zakres usług jakie proponują w celu obsłużenia jak najbardziej kompleksowo klienta.
Natomiast w fazie realizacji umowy leasingu czyli od momentu jej podpisania do momentu zakończenia jej przebieg w większości przypadków jest podobny czyli finansujący udostępnia korzystającemu przedmiot do użytkowania w zamian za co pobiera opłaty, zgodnie z zawartą umową . w realizacji tych transakcji uczestniczą również inne podmioty takie jak, banki, , towarzystwo ubezpieczeniowe. Jednak ich udział w transakcji ma charakter pośredni i zazwyczaj ogranicza się do ubezpieczenia przedmiotu leasingu. Relacje jakie zachodzą pomiędzy podmiotami transakcji leasingowych mają istotny wpływ na wykorzystanie leasingu. Jeżeli na jakimś etapie realizacji transakcji współpraca ta zostanie niewłaściwie ułożona wówczas może to się odbić bardzo nie korzystnie. Dlatego nie zwykle istotne jest określenie jakie funkcję każdy z nich pełni
Finansujący lub inaczej leasingodawca to podmiot gospodarczy będący prawnym właścicielem przedmiotu, który jest następnie przekazywany w użytkowanie korzystającemu na warunkach określonych w umowie leasingowej. Niezwykle istotny jest tu fakt iż bez względu na to jaka forma finansowania leasingu została wybrana przez przedsiębiorcę (finansowy, operacyjny) oraz na stronę dokonującą odpisów amortyzacyjnych ( finansujący, korzystający) własność prawna przedmiotu jest w okresie obowiązywania umowy leasingu zawsze po stronie finansującego.
Podziału finansujących można dokonać w oparciu o kryterium zawieranych przez nich umów leasingowych czy są one pośrednie czy bezpośrednie.
Schemat nr 3
Klasyfikacja finansujących

Źródło : opracowanie własne
Podziału finansujących można również dokonać w oparciu o następujące kryteria
- Geograficzny obszar działania – firmy lokalne, krajowe, międzynarodowe
- Wartości zawieranych kontraktów – niska wysoka
- Sposób rozwoju sieci dystrybucji – tworzenie oddziałów, zatrudnianie agentów leasingowych, współpraca z dostawcami , bankami
- Specjalizacja przedmiotowa– leasing wyspecjalizowany
-Źródło pozyskiwania finansowania – środki własne kredyty bankowe

Korzystającym może być praktycznie każdy podmiot gospodarczy, który działa w oparciu o prawo cywilne jak i prawo handlowe. Może nim być również osoba fizyczna nie prowadząca działalności gospodarczej ( leasing konsumencki ), która realizuje określoną inwestycję nie posiada wystarczających zasobów finansowych na jej przeprowadzenie. Warunkiem obligatoryjnym przy realizacji tego typu umowy leasingowej jest posiadanie zdolności do czynności prawnej. Firmy korzystające z leasingu mogą działać we wszystkich branżach gospodarki. Ze względu jednak na podatkowe walory leasingu rzadko, jako leasingobiorca występują podmioty gospodarcze rozliczające się w formie ryczałtu, bądź takie które nie są płatnikami podatku VAT. Takie firmy nie mogą bowiem w pełni korzystać z podatkowych korzyści leasingu, przez co staje się on dla nich mało opłacalny. Wśród leasingobiorców częściej występują małe i średnie przedsiębiorstwa, niż przedsiębiorstwa duże, które mają znacznie większy wachlarz wyboru źródeł finansowania. Mogą również bezpośrednio korzystać z rynku kapitałowego, mają możliwość pozyskania tańszego kapitału. W praktyce można wyróżnić dwie podstawowe grupy korzystających:
 Jednostki sektora prywatnego – dominująca grupa wśród firm korzystających z leasingu m.in. spółdzielnie, spółki, stowarzyszenia
 Jednostki sektora publicznego – państwo, samorządy, przedsiębiorstwa państwowe
Kryterium podziału dość istotnym dla finansującego jest długość działania przedsiębiorstwa na rynku. Pod tym kątem wyróżnić można przedsiębiorstwa:
 Przedsiębiorstwa nowopowstałe – są to wszystkie przedsiębiorstwa działające przez okres krótszy niż 1 rok
 Przedsiębiorstwa posiadające historię działalności gospodarczej
Powyższy podział ma istotne znaczenie podczas badania kondycji finansowej potencjalnego klienta. Firmy nowopowstałe niestety nie mogą przedstawić swoich historii finansowych dlatego znajdują się w grupie klientów o podwyższonym ryzyku, co później wpływa na kształt zawieranej umowy, poprzez wyższe koszty obsługi, dodatkowe zabezpieczenia, a czasami nawet na odrzucenie takiego klienta.
Wpływ korzystającego na transakcję leasingu stanowi nie wątpliwie czynnik organizacyjny, czyli jego zdolność do oceny danego rozwiązania gospodarczego. Duża wiedza prawna jak i finansowa jaką posiada korzystający pozwala mu sprawnie ocenić daną ofertę leasingową i jego zadowolenie z zawartej umowy leasingowe, będzie prawdopodobnie większe niż przy przypadkowym wyborze firmy leasingowej. Pozytywny wpływ leasingobiorcy na rozwój rynku leasingowego łączy się również z ogólną sytuacją gospodarczą kraju. Wzrost gospodarczy i dobre wyniki finansowe przedsiębiorstw dynamizują działalność inwestycyjną , a tym samym wpływają na częste sięganie po jedną z form finansowania jaką jest leasing.
Stronami każdej umowy leasingowej są korzystający i finansujący. Jednak duże znaczenie mają również pozostali uczestnicy transakcji leasingowych i w znaczący sposób wpływają na kształtowanie się leasingu. Wśród nich można wyróżnić
Poręczyciele są niezwykle istotni gdy umowa jest zawierana z przedsiębiorstwem nowopowstałym lub takim, które nie posiada dobrej kondycji finansowej i potrzebne jest dodatkowe zabezpieczenie. Jednak, aby takie poręczenie miało sens i było wiarygodne poręczyciel musi spełnić wymagania finansowe stawiane przez finansującego (odpowiednio wysokie obroty, majątek trwały itp. ) w przypadku gdy korzystający nie wywiązuje się z warunków zawartej umowy poręczyciel jest zobligowany do przejęcia długu poprzez spłatę zobowiązań lub bezpośrednie wejście w jego prawa i obowiązki. Poręczenie jednak winno być stosowane przy zawieraniu umów leasingowych w wyjątkowych sytuacjach. W przeciwnym wypadku finansowanie poprzez leasing straci jedną z podstawowych zalet, którą daje mu przewagę nad kredytem a mianowicie konieczność przedstawiania wysokich zabezpieczeń umowy.
W większości transakcji leasingowych biorą udział w formie pośredniej instytucja finansująca, którą zazwyczaj jest bank. Bank dokonuje wykupu wierzytelności wynikających z zawartej umowy leasingu , bądź udziela kredytu leasingodawcy. Wynika to z krótkiej historii leasingu w Polsce powoduje to, że tylko część firm leasingowych jest zdolnych do pozyskania środków pieniężnych na zakup przedmiotów leasingu bezpośrednio z rynków finansowych. Udział banków wpływa niezbyt korzystnie na finansowanie transakcji leasingowych. Towarzystwa leasingowe ze względu na ograniczony kapitał własny są zmuszone do korzystania z kapitału obcego, który niestety mogą uzyskać wyłącznie w bankach. Konsekwencja takiego uzależnienia jest dostosowanie się firm leasingowych do wymogów jakie stawiają banki , dotyczą one głównie kondycji finansowej korzystających jak i firm leasingowych i potwierdzenie ich odpowiednimi dokumentami oraz przedstawienie odpowiednich zabezpieczeń w postaci kaucji, weksli, zastawów. Stwarza to stację w której klient firmy leasingowej jest poddawany tak samo skomplikowanej procedurze jak przy udzielaniu kredytu bankowego. Natomiast część tej klienteli stanowią podmioty, których kondycja finansowa uniemożliwia pozyskanie kredytu bankowego, leasing jest dla nich zatem alternatywą łatwiej dostępną . fakt refinansowania kontraktów leasingowych w bankach powoduje wzrost kosztów leasingu. Co oznacza że finansujący musi spłacić zaciągnięty kredyt a ponadto uzyskać określoną marżę. Duże firmy leasingowe posiadające dobrą kondycję finansową mają możliwość pozyskania kredytu na preferencyjnych warunkach co powoduje znaczne obniżenie kosztów. W przypadku firm zaciągających standardowe kredyty lub narzucających wysokie marże, koszty transakcji leasingowych stają się bardzo wysokie co powoduje, że część klientów kieruje się w stronę innych form finansowania inwestycji. W Polsce nastąpiło załamanie rynku leasingowego było ono spowodowane ograniczeniem finansowania firm leasingowych przez banki. Wynikało to między innymi z faktu iż część banków tworzyła własne firmy leasingowe, i braku umiejętności badania kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Niewłaściwa ocena spowodowała, że banki zauważały pogarszającą się sytuację finansową firm w momencie gdy te stawały na skraju bankructwa. Banki reagowały gwałtownie wycofując się z rynku leasingowego powodowało to pogrążenie się nawet tych firm które prosperowały bardzo dobrze. Wszystko to powoduje, że udział banków w finansowaniu transakcji leasingowych w obecnym kształcie, ma raczej negatywny wpływ, zniechęcając lub utrudniając wielu firmom korzystanie z leasingu.
Transakcje leasingowe niosą za sobą ryzyko dla obu stron. Strony aby obniżyć to ryzyko ubezpieczają transakcje leasingowe. Sprawia to, że obecnie towarzystwa ubezpieczeniowe biorą udział w większości transakcji leasingowych. Najczęściej finansujący jako właściciel przedmiotu leasingu ubezpiecza sprzęt lub wskazuje korzystającemu wybranego przez siebie ubezpieczyciela w celu dokonania ubezpieczenia. Firmy leasingowe prowadzą najczęściej współprace z jednym wiodącym na rynku ubezpieczycielem lub kilkoma drobnymi, które ze względu na liczbę wykupowanych polis przedstawiają im specjalną ofertę ubezpieczeniową. Ubezpieczyciel integruje w trzy podstawowe zakresy umowy leasingowej:
 Ubezpieczenie przedmiotu leasingu, które zazwyczaj obejmuje pełen zakres ubezpieczenia od wszystkich zdarzeń losowych np. kradzieży, pożaru, a także odpowiedzialności cywilnej i auto casco ( w przypadku samochodów ). Ubezpieczenie to ma na celu zabezpieczenie głównie interesów finansującego, który przez okres trwania umowy jest właścicielem przedmiotu. W przypadku utraty przedmiotu ubezpieczyciel pokrywa szkody. Ubezpieczenie pozwala również na szybszą naprawę uszkodzonego sprzętu i przywrócenie go do stanu używalności.
 Ubezpieczenie umowy leasingu, jest ubezpieczeniem płatności rat zarówno przeterminowanych jak i pozostających do zapłaty w przyszłości. Ubezpieczyciel w tym przypadku daje gwarancję zwrotu należności w przypadku niewypłacalności korzystającego. Firmy leasingowe stosują tego rodzaju ubezpieczenie w przypadku zawierania umów z firmami o słabej kondycji finansowej.
 Ubezpieczenie przedsiębiorstwa korzystającego, obejmuje szereg polis, które zmniejszają ryzyko jego działalności takich jak ubezpieczenie, które zmniejszają ryzyko jego działalności takich jak: ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczenie przerw w produkcji, ubezpieczenie transportowe. Szeroki wachlarz ubezpieczeń zmniejsza ryzyko działalności gospodarczej i stawia firmę wśród wiarygodnych klientów.
Rola firmy ubezpieczeniowej w transakcji leasingowej jest bardzo szeroka i nie ogranicza się tylko do ubezpieczenia przedmiotu leasingu, mimo że to ubezpieczenie ma największe znaczenie dla korzystającego. Udział ubezpieczyciela mimo że wiąże się z dodatkowymi kosztami ma pozytywny wpływ na transakcję leasingową.
W przypadku zawarcia umowy leasingu bezpośredniego przedsiębiorstwo handlowe, lub produkcyjne występuje w roli zarówno dostawcy jak i osoby finansującej. Jednak w większości przypadków umowa leasingowa zostaje podpisana przez wyspecjalizowaną firmę leasingową , która zgłasza do wskazanego przez leasingobiorcę dostawcy w celu nabycia sprzętu. Mimo tego, iż to leasingobiorca wybiera dostawcę sprzętu to firma leasingowa, która współpracuje z różnymi producentami i dealerami może zaproponować pomoc przy wyborze sprzętu przedstawiając jak najkorzystniejszą ofertę. Firmy leasingowe dokonując znacznych zakupów dla swoich klientów mają duże możliwości przy negocjowaniu cen, warunków dostawy, co daje duże korzyści leasingobiorcy. Stała współpraca jaką prowadzą firmy leasingowe z jednym dostawcą lub kilkoma ma szereg zalet między innymi wspólne prowadzenie działań promocyjnych co może znacznie obniżyć koszty i daje możliwość stworzenia optymalnej oferty zarówno pod kontem dostawy jak i finansowania, znacznie zostanie skrócona procedura związana z przekazaniem przedmiotu korzystającemu. Jednak ze względu na wzajemne uzależnienie dostawcy i firmy leasingowej , ten pierwszy posiada znacznie większą siłę przetargową co może mieć bezpośrednie odzwierciedlenie w warunkach jakie proponuje w umowie.
Podczas zawierania umów leasingowych często uczestniczą pośrednicy leasingowi, którzy stanowią swoiste ogniwo łączące firmę leasingową z potencjalnym klientem. Pośrednicy przedstawiają firmie ofertę leasingową, nie jednokrotnie uczestniczą w procedurach zmierzających do zawarcia umowy, między innymi pomagają w zgromadzeniu niezbędnej dokumentacji, negocjacji i rodzaju opłat zawartych w ofercie, pomoc w wyborze przedmiotu leasingu, jak i warunków dostarczenia przedmiotu. W zamian za podjęte działania pośrednik pobiera wynagrodzenie od firmy leasingowej, które zostaje odzwierciedlone w zawieranej umowie najczęściej w postaci prowizji. Nie jednokrotnie zdarza się, że pośrednik podpisuje umowę bezpośrednio z korzystającym, który wypłaca mu wynagrodzenie po podpisaniu umowy leasingowej. Główną grupę pośredników stanowią brokerzy leasingowi, współpracujący z kilkoma firmami leasingowymi prezentując ich oferty potencjalnym klientom. Uczestnictwo pośrednika w zawieranej umowie nie musi znacząco wpłynąć na podniesienie kosztów leasingu. Brokerzy, którzy współpracują z towarzystwami leasingowymi są w stanie wynegocjować atrakcyjniejsze oferty dla swoich klientów, która może zrównoważyć prowizję należną pośrednikowi. Firma leasingowa może zdecydować się na obniżenie oferty, gdyż część czynności związanych z podpisaniem umowy leasingowej na przykład gromadzenie dokumentów przejmuje na siebie pośrednik, co tym samym obniża koszty związane z jej zawarciem. Tego rodzaju pośrednictwo przynosi również korzyści korzystającemu. Jest to nie zwykle istotne zwłaszcza przy zawieraniu umów z klientami którzy nie mieli jeszcze do czynienia z tą formą finansowania inwestycji i tym samym nie posiadają doświadczenia na tego rodzaju rynku. Broker w takim przypadku stanowi doradcę, który pomoże wybrać najkorzystniejszą ofertę i dostosuje ją dla potrzeb swojego klienta.

2.2. Przedmiot transakcji leasingowej
Warunkiem koniecznym realizacji kontraktu leasingowego jest oddanie w użytkowanie przedmiotu leasing w zamian za ustalone opłaty. Przedmiotem leasingu jest zasadniczo sam leasing określonego środka trwałego, czyli możliwość odpłatnego użytkowania przedmiotu przez korzystającego . Przedmiotem leasingu określamy przedmiot, który firma leasingowa oddaje w użytkowanie swojemu klientowi na zasadach określonych w umowie. Transakcje leasingowe mogą obejmować szeroki i zróżnicowany asortyment rzeczy, które finansujący może przekazać korzystającemu w użytkowanie. Obecnie można obejmować ta umową coraz więcej przedmiotów co wpływa korzystnie na rozwój tej formy finansowania. Przedmioty leasingu stanowią głównie dobra o charakterze inwestycyjnym dzięki którym firma może wypracować określone korzyści finansowe. Należy zatem dokonać podziału przedmiotów leasingu według określonych kryteriów. Mimo tego, iż przedmiot leasingu wykorzystywany jest zazwyczaj w działalności gospodarczej, ze względu na korzyści podatkowe, jakie są generowane w wyniku jego wykorzystania jako formy finansowania inwestycji. Należy jednak pamiętać o fakcie, że w niektórych krajach np. USA mogą z niego korzystać również osoby prywatne . Możliwe jest zatem dokonanie podziału leasingu na:
 Dobra konsumpcyjne – które są wykorzystywane przez osoby prywatne celem zaspokojenia swoich potrzeb. Przedmiotem tego rodzaju leasingu są dobra o niskiej wartości między innymi zmywarki, pralki, lodówki, natomiast w krajach bogatych i wysoko rozwiniętych gospodarczo leasingiem obejmuje się również samochody, jachty, domy
 Dobra inwestycyjne – są to między innymi maszyny, urządzenia, środki transportu wykorzystywane bezpośrednio przez przedsiębiorstwa w celu wypracowania zysku. Przedmioty te są zazwyczaj bardzo wartościowe i odnoszą się do nich przepisy podatkowe z zakresu amortyzacji.


Ze względu na charakter rzeczy można dokonać podziału leasingu na:
 Leasing „dóbr unikatowych” – cecha charakterystyczną jest to, że po zakończeniu transakcji tylko korzystający może używać dobra, będącego uprzednio przedmiotem leasingu. Tego rodzaju dobra są wysoko specjalistyczne, bardzo często zamawiane na specjalne zlecenie zatem ich przydatność poza przedsiębiorstwem korzystającego jest znikoma. Dlatego transakcja musi wiązać się z całkowitą spłatą wartości przedmiotu leasingu.
 Leasing dóbr oznaczonych co do tożsamości – przedmiotów posiadające cechy, które pozwalają na jego identyfikację np. oznaczenie producenta, numery fabryczne, kody
 Leasing „blankietowy” – przedmiot leasingu zostaje określony co do wartości i gatunku. Przedmioty nie posiadają zatem cech identyfikacyjnych np. oznaczenia producenta. Pozwala to na użytkowanie rzeczy w czasie trwania umowy ale nie koniecznie tego samego egzemplarza w całym jej okresie.

Można również dokonać podziału przedmiotów leasingu na:
 Leasing rzeczy ruchomych – stanowi najpowszechniejszą formę leasingu. Przedsiębiorca, który rozpoczyna działalność bądź ją rozszerza stara się pozyskać niezbędne maszyny, urządzenia czy wyposażenie. Biorąc pod uwagę fakt szybkiego starzenia się pod względem ekonomicznym sprzętu przedsiębiorstwa starają się poszukiwać jak najlepszych źródeł finansowania nowoczesnego sprzętu. Za przedmiot leasingu nie przyjmuje się rzeczy drobnych o niskiej wartości. Obecnie w Polsce przyjęło się, że przedmiotem leasingu nie są obejmowane rzeczy, których wartość jednorazowego zakupu jest niższa niż 3500 zł. Przedmioty o tej i niższej wartości mogą zostać jednorazowo zaliczone w koszty uzyskania przychodu dlatego leasing tych przedmiotów byłby nieopłacalny. Ponadto leasingiem nie są obejmowane ruchomości, które są wyjęte spod swobodnego obrotu prawnego, ponieważ uniemożliwiłoby to korzystającemu swobodne dysponowanie sprzętem w ramach zawartej umowy . Leasingiem nie obejmuje się również ruchomości, które stanowią cześć składową innych innych ruchomości i nieruchomości, których wyodrębnienie byłoby kłopotliwe bądź nie możliwe.
 Leasing nieruchomości – ten rodzaj leasingu jest niezwykle popularny w bogatych gospodarczo, w Polsce jest on słabo rozwinięty choć staje się coraz bardziej popularny. Jest to spowodowane długim okresem amortyzacji dlatego nieruchomości stanowią przedmiot leasingu długoterminowego. Nieruchomości stanowiące przedmiot leasingu można podzielić na :
 Nieruchomości lokalowe – mieszkalne, biurowe,
 Nieruchomości gruntowe – niezabudowane
 Nieruchomości budynkowe – zabudowane
Transakcja leasingowa ma charakter dochodowy dlatego przedmiot leasingu stanowią głównie nieruchomości budynkowe czyli biurowce, magazyny, sklepy. Nieruchomość może stanowić przedmiot leasingu pośredniego jak i bezpośredniego. Leasing bezpośredni jest stosowany w przypadku leasingu mienia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, dokonywanego w oparciu o ustawę o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych . W większości przypadków nieruchomości są obejmowane leasingiem pośrednim w którym wyspecjalizowane firmy leasingowe pozyskują kapitały niezbędne do przeprowadzenia tego rodzaju transakcji.
 Leasing usług – ze względu na swój specyficzny charakter usługi rzadko są przedmiotem leasingu. Nie oznacza to jednak ich całkowitego wyłączenia z kontraktów leasingowych. Umowa leasingowa może zawierać elementy o charakterze usługowym, co znajduje szczególne odzwierciedlenie w leasingu pełnym, który nakłada na finansującego oprócz obowiązku przekazania przedmiotu w użytkowanie, także konieczność dokonywania jego remontów, konserwacji, napraw . Zatem leasing usług może stanowić istotny element umowy leasingowej. Od niedawna na polskim rynku funkcjonuje również „ leasing personelu” polega on na wynajmowaniu pracowników na określony czas. Ten rodzaj leasingu sprawdza się zwłaszcza w branżach o zmianach sezonowych np. sieci handlowe w okresach przedświątecznych potrzebują większą liczbę pracowników. Leasingiem personelu obejmuje się zazwyczaj nisko wykwalifikowaną siłę roboczą , zdarza się jednak że w taki sam sposób są pozyskiwani wysokiej jakości specjaliści niezbędni do wykonania jednostkowego działania dla korzystającego.


2.3. Umowa leasingowa
Do końca roku 2000 umowa leasingu nie była wymieniana w kodeksie cywilnym, ani także w innych przepisach prawa polskiego, dlatego posiadała ona status umowy nienazwanej. Leasing ze względu na charakter stosunków zobowiązaniowych zawieranej umowy był umieszczany najczęściej obok sprzedaży, najmu. Jednak po nowelizacji w kodeksie cywilnym w roku 2000 umowa leasingu została zdefiniowana określając tym samym prawa i obowiązki stron. Przepisy KC tylko w ogólności formułują zasady wykonywania umowy leasingowej bez regulacji wielu szczególnych przypadków. Jednak, w porównaniu do stanu prawnego sprzed 2000 r., ta niewielka ilość przepisów w dużym stopniu uporządkowała terminologię i określiła ramy funkcjonowania leasingu. Dla przedsiębiorców leasing stał się bardziej czytelny i bezpieczny. Obecnie postanowienia warunków ogólnych umowy leasingowej nie mogą być sprzeczne z zasadami ogólnymi KC oraz przepisami szczególnymi tj.art.7091–18.
Art. 7091: Przez umowę lasingu finansujący zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.
Jak wynika z powyższego przepisu umowa leasingu może być zawarta tylko pomiędzy przedsiębiorcami w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Art. 7091 określa także główne założenia umowy leasingowej, a więc: oddanie (przez finansującego) rzeczy do używania, w zamian za opłacanie (przez korzystającego) rat za jej używanie. Wysokość rat czynszowych musi być równa przynajmniej cenie rzeczy.
Umowa leasingu zawierana jest na czas określony. Zgodnie z brzmieniem art. 709 2 k.c. umowa leasingu powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nie ważności. Oznacza to, że umowa leasingu zawarta w formie ustnej jest nieważna.
Procedura zawierania umów leasingowych jest podobna do procedury jak jest wymagana podczas zawierania innych umów finansowych. Po zaakceptowaniu przedstawionej oferty przez firmę leasingową klient zawiera umowę. Tok postępowania leasingodawców jest bardzo podobny i przebiega według określonego schematu. Finansujący wymaga od potencjalnego klienta dokumentacji prawno finansowej celem jej analizy i weryfikacji. Standardowo wymagane są
 Aktualne zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej lub wypis z rejestru handlowego ( ważne nie dłużej niż 3 miesiące )
 Umowa spółki
 Dokumenty poświadczające nadanie numerów NIP i REGON
 Kserokopie dowodów osobistych właściciela firmy bądź reprezentantów
 Dokumenty finansowe za poprzedni rok oraz ostatni miesiąc sprawozdawczy ( bilans, rachunek zysków i start, deklaracje podatkowe )
 Opinie banku prowadzącego rachunek bieżący firmy
 Zaświadczenie z ZUS-u i Urzędu Skarbowego o nie zaleganiu ze składkami
Na podstawie tych danych firma leasingowa analizuje sytuację finansową klienta czy wytrzyma obciążenia związane ze spłatą rat, co zagwarantuje bezproblemową obsługę zawartego kontraktu. Finansujący bierze między innymi pod uwagę to czy dotychczasowa działalność pozwoli na obsługę nowego zobowiązania, lub rozpatruje czy wykorzystanie przez klienta przedmiotu leasingu pozwoli wygenerować dochody pozwalające na spłatę rat leasingu. Powyższy wykaz dokumentów jest bardzo szeroki , jednak większość firm zastrzega sobie prawo do możliwości wymagania dodatkowej dokumentacji bądź wyjaśnień do już otrzymanych dokumentów. Nie jednokrotnie zdarza się również wizyta w firmie celem potwierdzenia wiarygodności uzyskanych dokumentów. Dokładnie przeprowadzona analiza sytuacji prawno ekonomicznej posiada również zalety dla korzystającego. Zbyt pobieżna analiza potencjalnych klientów może spowodować że większość zawartych kontraktów będzie nie trafiona co może skutkować pogorszeniem sytuacji finansowej towarzystwa leasingowego z możliwością jego upadłości . Badanie kondycji finansowej klienta przed podpisaniem umowy powoduje, że nie mogą z tej formy finansowania korzystać firmy o złej kondycji finansowej. Mniej istotny staje się natomiast fakt, że działalność wykonywana przy użyciu przedmiotu leasingu powinna generować zyski z których opłacane były by raty leasingowe. Dlatego też leasing jest trudno dostępną formą finansowania dla nowo powstałych firm, które nie mają żadnej historii działalności ani wypracowanego wyniku finansowego. Jeżeli umowa z taką firmą zostanie podpisana to zazwyczaj na szczególnych warunkach, lub o małej wartości. Wymagane wówczas są dodatkowe zabezpieczenia zawartej umowy. Procedura zawarcia umowy każdorazowo wiąże się z wyborem przedmiotu jakim będzie umowa leasingu, wybór ten spoczywa na korzystającym. Potencjalny korzystający negocjuje parametry techniczne, wyposażenie jak i warunki dostawy przedmiotu, firma leasingowa w tym procesie nie uczestniczy pozostawia wybór klientowi. Klient może również podpisać przedwstępną umowę kupna-sprzedaży z dostawcą sprzętu. W prawa i obowiązki tej umowy wchodzi firma leasingowa . Finansujący pozostaje właścicielem rzeczy przez cały okres trwania umowy leasingu, stanowiąc tym samym zabezpieczenie transakcji powoduje to, że zwraca on większą uwagę na przedmiot jakim jest objęta umowa. Dotyczy to zwłaszcza przedmiotów objętych leasingiem zwrotnym. W takim przypadku firma leasingowa szczegółowo bada pochodzenie przedmiotu i zleca jego wycenę przez uprawnionego rzeczoznawcę. Ogranicza to możliwość wyłudzeń dokonywanych poprzez sprzedaż bezwartościowego sprzętu za cenę wyższą. podpisanie umowy następuje zazwyczaj w siedzibie firmy klienta do której przyjeżdża przedstawiciel firmy leasingowej. Istnieje również możliwość podpisania umowy drogą korespondencyjną tą formę stosuję się jednak w odniesieniu do stałych klientów cieszących się dużym zaufaniem firmy leasingowej. Europejski Fundusz Leasingowy stwarza swoim klientom również podpisanie umowy w formie elektronicznej.
Umowę leasingową uważa się za zawartą, wówczas gdy zostaną opracowane jej warunki i podpisane przez obie strony czyli firmę leasingową i korzystającego. Zawarcie umowy następuje po akceptacji warunków leasingu , które proponuje finansujący przez klienta oraz akceptacji klienta jako leasingobiorcy i przedmiotu leasingu. Umowa leasingu składa się z umowy głównej i załączników. W skład umowy głównej wchodzą:
 Informacje pozwalające na identyfikację stron umowy ( nazwy, adresy podmiotów, a także numery REGON i NIP, nazwiska reprezentantów )
 Rodzaj zawieranej umowy
 Określenie przedmiotu umowy,
 Czas trwania umowy – data zawarcia i zakończenia umowy
Pozostałe warunki zawieranego kontraktu znajdują się w załącznikach do umowy głównej. Dokumenty występujące w formie załącznika to
 Ogólne warunki umowy leasingu obejmujące szczegółowe postanowienia kontraktu z których najistotniejsze są:
 Prawa i obowiązki stron umowy
 Kary umowne
 Ubezpieczenia i szkody
 Zabezpieczenia i gwarancje
 Warunki zmiany rozwiązania i zakończenia umowy
 Postanowienia końcowe
 Harmonogram finansowy – załącznik, w którym wyszczególnione są terminy i kwoty opłat leasingu. Również opłaty początkowe i prowizje wraz ze wskazaniem numeru konta na które należy przelewać należności
 Deklaracje wekslowe – w związku z tym, że weksel In blanco stanowi zabezpieczenie umowy, deklaracja określa egzekucję przy użyciu weksla
 Protokoły przekazania przedmiotu leasingu sporządzane są często w formie załącznika do umowy. Potwierdzają przejecie przedmiotu do użytkowania przez korzystającego.
 Warunki zakończenia umowy – dotyczą warunki sprzedaży przedmiotu leasingu korzystającemu.

W większości przypadków umowy leasingu są zawierane na okres od 3 do 5 lat. Zatem nadal trwają umowy zawarte w okresie, gdy leasing nie występował jeszcze w prawie polskim. Na rozwój leasingu jako formę finansowania inwestycji mają wpływ warunki umów aktywnych w chwili obecnej a zawieranych do dnia 08.12.2000 r. po którym pojecie leasingu zaczęło funkcjonować w polskim prawie cywilnym. Umowa zostaje zawarta w chwili jej podpisania. To jednak jej realizacja rozpoczyna się w momencie odbioru przedmiotu leasingu, ponieważ wtedy zostaje realizowany podstawowy cel umowy. Odbiór przedmiotu potwierdzony jest protokołem podpisanym każdorazowo przez każdą ze stron. Protokół obejmuje szczegółowe dane dotyczące przedmiotu specyfikację, dane fabryczne, wyposażenie dodatkowe. Leasing jako instrument finansowy jest ściśle związany z ryzykiem. Finansujący ponosi ryzyko związane z niewypłacalnością klienta oraz ryzyko utraty przedmiotu. Firma leasingowa dąży zatem do zminimalizowania występującego ryzyka, poprzez szczegółowa analizę klienta. Oraz zabezpieczenie umowy wekslem, poręczeniem cywilnym. Dodatkowe zabezpieczenia umowy leasingowej nie są tak powszechne jak przy zawieraniu umowy kredytowej ale coraz częściej stosowane.
Każda ze stron podpisująca umowę leasingowa posiada określone prawa i obowiązki. Najważniejszym obowiązkiem jaki spoczywa na finansującym jest zakup przedmiotu leasingu zgodnego z zapotrzebowaniem klienta. Oddanie mu go w użytkowanie i czuwanie nad jego niezakłóconym użytkowaniem. Ponadto w przypadku leasingu pełnego finansujący zobowiązany jest do świadczenia usług dodatkowych ( konserwacji, napraw, przeglądów ) zgodnie z przyjętymi warunkami umowy. Natomiast podstawowym obowiązkiem jaki spoczywa na osobie korzystającego jest dokonywanie regularnych i terminowych płatności na rzecz finansującego. Korzystający jest również zobowiązany do utrzymania przedmiotu leasingu w stanie umożliwiającym jego normalne funkcjonowanie. Nie jednokrotnie klient zobowiązany jest również do ubezpieczenia przedmiotu.

2.4. Zakończenie umów leasingowych
Zakończenie umowy leasingu może nastąpić poprzez jej wygaśnięcie czyli wykonanie przez korzystającego wszystkich zobowiązań wynikających z zawartego kontraktu, bądź poprzez rozwiązanie jej przez którąś ze stron.
Umowa leasingu zawarta na określony czas nie zawiera zasadniczo możliwości jej wcześniejszego rozwiązania. Staje się to możliwe wówczas gdy któraś ze stron nie dopełnia istotnych warunków kontraktu. Jednak o ile korzystający nie może wycofać się z zawartej umowy ( bez zgody firmy leasingowej ) o tyle finansujący zastrzega sobie takie prawo. Dotyczy to nie tylko sytuacji w których nie zostaną dopełnione istotne warunki kontraktu, ale także takich w których ulega pogorszeniu kondycja finansowa firmy leasingowej, istnieje zagrożenie upadłości lub objęcie jej postępowaniem układowym a nawet zmianą struktury właścicielskiej . Towarzystwo leasingowe ma większą możliwość wycofania się z zawartej umowy niż klient.
Rozwiązanie umowy przez finansującego z winy korzystającego wiąże się z określonymi dla niego konsekwencjami. Wymagalne stają się wówczas wszystkie przyszłe opłaty. Powstała w ten sposób suma opłat nie zawsze jest dyskontowana przez firmę leasingową ( obowiązek dyskontowania dotyczy umów zawieranych w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego ) co staje się źródłem dodatkowych kosztów. Ponadto finansujący wzywa do niezwłocznego zwrotu przedmiotu leasingu
Odrębny problem stanowi rozwiązanie umowy w sytuacji gdy nie możliwe staje się dalsze użytkowanie sprzętu przez leasingobiorcę, co jest sprzeczne z istotą zawartej umowy. Sytuacja ta ma miejsce w momencie wystąpienia szkody całkowitej na leasingowanym przedmiocie lub jego kradzieży. w chwili wystąpienia takiego zdarzenia towarzystwo leasingowe traci podstawę do naliczania rat z tytułu użytkowania, co prowadzi do rozwiązania umowy. I tym samym podstawę do wystąpienia o roszczenia odszkodowawcze do leasingobiorcy.
Zazwyczaj po zakończeniu umowy leasingobiorca ma zawarte w umowie jedno lub kilka rozwiązań. Co najlepiej obrazuje poniższy schemat:

Schemat nr 4
Formy zakończenia umowy leasingowej

Źródło: opracowanie własne

W obecnych przepisach podatkowych sposoby zakończenia umowy są jasno określone wraz z konsekwencjami podatkowymi. w poprzednich rozwiązaniach te same sposoby rozwiązania pociągały za sobą liczne problemy zwłaszcza w kwestiach podatkowych.
Zwrot przedmiotu leasingu musi nastąpić w chwili wygaśnięcia umowy, każda zwłoka może skutkować dodatkowymi kosztami w postaci kar umownych. Stan techniczny zwracanego sprzętu powinien odpowiadać „normalnemu zużyciu”.
Wydłużenie umowy następuje wówczas gdy korzystający jest zainteresowany dalszym użytkowaniem sprzętu na zasadach leasingu. Ma to zazwyczaj miejsce gdy okres umowy jest zbyt krótki a cena wykupu przedmiotu zbyt wysoka. Podstawa naliczenia opłat przy przedłużeniu umowy staje się wartość końcowa przedmiotu.
Zakończenie umowy poprzez wykup sprzętu przez korzystającego. Budził sporo kontrowersji dotyczyło to zazwyczaj umów zawieranych w oparciu o stare zasady. Bezpośredni wykup przez użytkującego stanowiła podstawę dla organów skarbowych do zmiany umowy leasingu operacyjnego na finansowy. Możliwość wykupu sprzętu zwiększa ekonomiczną atrakcyjność leasingu dla korzystającego. Przedmiot sprzedawany jest za ustaloną z góry cenę niższą od rynkowej. W takich przypadkach wartość sprzętu została spłacona w ratach leasingowych.
Obawa przed problemami z zakończeniem umów leasingowych stanowiła jeden z głównych czynników jaki ograniczał rozwój tej formy finansowania w Polsce . Przedsiębiorcy nie posiadający rozeznania w przedmiotowej problematyce rezygnowała z tej formy finansowania swoich inwestycji. Obawy te zostały wyeliminowane po wprowadzeniu nowych zasad i jasne określenie sposobu zakończenia umów leasingowych.

Rozdział III

Leasing w Polsce w latach 2000 -2008

3.1. Rozwój działalności leasingowej w Polsce
Od chwili pojawienia się leasingu na polskim rynku to jest od początku lat 90 rynek ten rozwijał się dynamicznie. Do roku 1999 w którym wartość wyleasingowanych aktywów osiągnęła 9 870 widoczne były co roczne przyrosty obrotów polskiej branży leasingowej. Pomimo tego w latach 1994-1999 nastąpiła chwilowa stagnacja , świadczyło o tym stopniowym nasyceniu się rynku. Wyjątkiem jednak był rok 1998 w którym to wysoka wartość leasingu nieruchomości spowodowała znaczny wzrost obrotów. Natomiast już rok później dynamicznie spadły obroty leasingowe. Przyczyniła się do tego recesja gospodarcza i wiążąca się z tym mniejsza skłonność do inwestowania. Banki stały się również bardziej ostrożne przy udzielaniu kredytów i pożyczek dla firm leasingowych. Kolejne lata to dalsze spadki i dalej zaostrzająca się polityka banków odnośnie firm leasingowych z których część została całkowicie pozbawiona źródeł finansowania. W roku 2002 leasing jak by odżył i zaobserwowano niewielki wzrost obrotów.
Tabela nr 2
Rynek leasingu w latach 2000 – 2008 w mln złotych
Lata Wartość aktywów Nieruchomości Ruchomości Dynamika
2000 651 651 - -
2001 1590 1590 - 253, 4%
2002 2600 2600 - 172,7 %
2003 4670 4650 56 165.8 %
2004 7890 6600 1035 179, 9 %
2005 9823 8710 1896 130, 6 %
2006 9354 8721 1567 98,7 %
2007 8734 7034 1356 98,3 %
2008 8721 7893 984 107 %
Źródło: opracowanie własne na podstawie Polski Rynek Leasingu 2005, Gemini s.c. Warszawa 2005


Polski rynek leasingu jest silnie skoncentrowany. Pierwsze trzy firmy obejmują ponad 1/3 całego rynku leasingowego a pierwsza piętnastka to 80 % ogółu aktywów przekazanych w leasing. Większość z nich działa jako spółki prawa handlowego jest to najodpowiedniejsza forma prowadzenia działalności.

Tabela nr 3
Ranking firm leasingowych w Polsce według aktywów przekazywanych w leasing w mln zł.
Firma Wartość aktywów w 2002 roku Wartość aktywów w 2001 roku Dynamika Udział w rynku leasingu w 2000
1 Europejski
Fundusz Leasingowy 1 478 933 1 373 841 107,7 % 16,8 %
2 BRG Leasing 840 183 870 941 96,5 % 9, 6 %
3 BEL Leasing 645 100 640 778 100,8 % 7,4 %
4 Raiffeisen - Leasing Polska 597 524 275 778 216,4 % 6,7 %
5 ING Lease ( Polska ) 541 636 465 536 116,4 % 6,9 %
6 BZ WBK Leasing 503 243 286 636 175,7 % 5,7 %
7 Handlowy Leasing 420 456 409 675 102 % 4,5 %
8 DaimleryChrysler Services Leasing 379 866 362 292 104 % 4,3 %
9 Franfinance Polska 345 388 261 196 132,2 % 3,9 %
10 Volksbank-Leasing Polska 311 377 95 928 324,6 % 3,6 %
11 LHI Leasing Polska 289 011 619 736 46,6 % 3,3 %
12 FUTURA Leasing 190 000 675 876 37,7 % 2,2 %
13 BA-Creditanstalt-Leasing Polska 187 170 574 784 45,8 % 2,1 %
14 Bankowy Leasing 185 205 236 395 78,4 % 2,1 %
15 VFS Usługi Finansowe Polska 184 044 467 634 56 % 2,1 %
16 Pozostali 1 664 734 - - 18,8 %
Suma 7 099 136 6 243 185
Źródło: opracowanie własne na podstawie : Polski Rynek Leasingu 2002 – 2004 op. cit.

Liderem na polskim leasingu ruchomości niezmiennie pozostaje Europejski Fundusz Leasingowy SA. Na początku działalności leasingowej w Polsce dominowały niezależne firmy prywatne to w roku 2002 znaczną przewagę uzyskały firmy związane z bankami lub innymi instytucjami finansowymi. Wyraźnie zwiększył się również udział firm producenckich. Najdynamiczniej rozwijały się firmy należące do wielkich koncernów samochodowych takich jak Renault, Volkswagen, DaimlerChrysler. Przejęły one znaczną część leasingu samochodów.
Zmniejszyła się natomiast liczba prywatnych firm leasingowych spowodowane było to rosnącą konkurencją oraz słabemu zapleczu finasowemu . Banki zaczęły tworzyć spółki leasingowe, i nie chcą już finansować konkurencyjnych firm powoduje to zamykanie się rynku. Małe firmy nie mają możliwości pozyskiwania kapitału bezpośrednio z rynków kapitałowych i nie zawsze mogą sprostać wymogą stawianym przez banki. Dlatego tez coraz częściej zauważana jest konsolidacja sektora usług leasingowych polegająca na łączeniu się małych firm o słabej kondycji finasowej z większymi.
Tabela nr 4
Podział rynku ruchomości według typu finansującego
Rodzaj finansującego 2000 rok 2001 rok 2002 rok 2003 rok Wzrost 2000- 2003
Przedsiębiorstwa bankowe 30 % 50 % 49,8 % 87 % 164 %
Przedsiębiorstwa prywatne 60 % 47 % 35 % 2,5 % - 54,5 %
Przedsiębiorstwa producenckie 6 % 10 % 16 % 12 % 63,5 %
Źródło: Polski Rynek Leasingu 2001-2003 op. cit. Str. 6

Większość małych prywatnych firm leasingowych, w celu utrzymania się na rynku jest zmuszona do poszukiwania „niszy rynkowej”. Firmy te zajmują się najczęściej obsługą lokalnych rynków nawiązując współpracę ze sprzedawcami sprzętu, bądź zajmując się leasingiem sprzętu używanego. Dzięki specjalizacji firma leasingowa ma możliwość wygenerowania atrakcyjniejszej oferty finasowej, co wiąże się z lepszym rozeznaniem na rynku oraz możliwością uzyskania znacznych upustów cenowych od dostawców sprzętu przy zakupach „hurtowych” . Klientami tych firm są często klienci o słabej kondycji finansowej, nie akceptowanymi przez duże firmy leasingowe.
Warto podkreślić iż okres niezakłóconego wzrostu ilości firm leasingowych już się zakończył. Obecnie niektóre firmy charakteryzuje duża dynamika wzrostu, inne jednak zmniejszają swój udział w rynku. Tak stało się w przypadku dwóch firm BG Leasing SA oraz CLIF. BG Leasing SA zajmowała pozycję w pierwszej dziesiątce najlepiej prosperujących firm leasingowych w Polsce. W wyniku złej polityki finansowej obniżyła swój obrót o około 40 % po czym spadła z rynku. Podobna sytuacja spotkała firmę CLIF.

Tabelka nr 5
Podział rynku ruchomości według rodzaju przedmiotów ( w mln zł)
Przedmiot 2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r.
Wartość leasingu maszyn i urządzeń 604,3 1382,3 2150,8 2360 2463 2084 2078,5
Wzrost ( do roku poprzedniego ) 75 % 130 % 56 % 10 % 4 % 15 % 0,8 %
Udział w rynku leasingu 24 % 33 % 33 % 29 % 30 % 30 % 25 %
Wartość leasingu komputerów i sprzętu biurowego 302,3 389,5 379 413 427 367 -
Wzrost ( do roku poprzedniego ) 52 % 29 % - 5 % 13 % 4 % - 15 % 11 %
Udział w rynku leasingu 12 % 9,3 % 5,5 % 5 % 5 % 5,3 % 4,1 %
Wartość leasingu środków transportu 1452,8 2204,5 3740 4756 4566,5 3873 4685
Wzrost ( do roku poprzedniego ) 69 % 53 % 72 % 28 % - 3 % - 14 % 20 %
Udział w rynku leasingu 57 % 52 % 55 % 58 % 57 % 56 % 57 %
Wartość leasingu samochodów osobowych 35,5 42 43 24 31,9 190 635
Wzrost ( do roku poprzedniego ) 509 % 18 % 5 % - 45 % 35 % 497 % 240 %
Udział w rynku leasingu 1,5 % 0,9 % 1 % 0,2 % 0,3 % 2,5 % 7,5 %
Wartość leasingu samolotów, statków i taboru kolejowego 48 32 30 226 267 275 114
Wzrost ( do roku poprzedniego ) 1310 % - 33 % - 2 % 635 % 19 % 3 % - 58 %
Udział w rynku leasingu 2 % 0,5 % 0,5 % 2,9 % 3 % 3,8 % 1,4 %
Wartość leasingu pozostałego sprzętu 76 160 286 400 265 254 130
Wzrost ( do roku poprzedniego ) 80 % 115 % 79 % 42 % - 95 % - 3,5 % 50 %
Udział w rynku leasingu 3 % 4 % 4,5 % 5 % 3 % 3,4 % 1,6 %
Źródło: Polski Rynek Leasingu 2002-2007 op. cit. Str.4

Największy obrót wygenerował leasing środków transportu. W większości leasingowane są jednak samochody ciężarowe aniżeli osobowe. Znaczny udział w rynku leasingowym stanowią maszyny i urządzenia, jednak zauważa się znaczne obniżenie udziału tego sprzętu w rynku leasingowym. Leasing komputerów i pozostałego sprzętu biurowego jest nadal w Polsce mało rozwinięty. Sytuacja ta jest spowodowana słabym rozwojem rynku informatycznego jak i nie docenianiem zalet płynących z użytkowania Internetu. Wzrost nastąpił jeśli chodzi leasingowanie statków, samolotów i taboru kolejowego. Dobrze rozwija się również leasing nieruchomości.
Większość polskich firm leasingowych nastawia się na oferowanie małych transakcji o jednostkowych wartościach kilku lub kilkudziesięciu tysięcy złotych. Tylko nie liczne są w stanie zrealizować bardzo duże transakcje. Transakcjami tymi zajmują się zazwyczaj bankowe firmy leasingowe co jest spowodowane koniecznością posiadania dużego zaplecza finansowego niezbędnego do realizacji tych transakcji. Umowy powyżej 1 miliona złotych obejmują przede wszystkim maszyny i urządzenia przemysłowe oraz tabory kolejowe.


Tabela nr 6
Podział rynku ruchomości wg wartości zawieranego kontraktu
Wartość zawieranego kontraktu 2002 2003 2004 2005 Dynamika 2002-2005
Do 25 tysięcy złotych włącznie 12 % 3,8 % 3 % 2,5 % 17 %
Powyżej 25 tys. do 100 tysięcy 45 % 37 % 35 % 42 % 93 %
Powyżej 100 tyś. do 1 mln zł 33 % 41 % 40 % 39 % 135 %
Powyżej 1 mln zł. 13 % 22 % 26 % 19 % 125 %
Źródło: Polski Rynek Leasingu 2002-2007 op. cit. Str. 4

Widoczny jest spadek umów zawieranych o wartości do 100 tys. zł są to umowy zawierane głównie na środki transportu. Tendencja spadkowa umów o małej wartości można uznać za właściwą spowodowane to jest kosztowną obsługą takiego kontraktu. Stopniowo zauważa się wzrost kontraktów zawieranych powyżej 1 mln zł. Wiąże się to z rosnącymi możliwościami polskich firm leasingowych w zakresie finansowania tych kontraktów. Dotyczy to zwłaszcza firm bankowych.
Na rynku leasingu ruchomości dominują umowy zawierane na okres od 2 do 5 lat jest to porównywalne do kontraktów zawieranych na rynkach europejskich.

Tabela nr 7
Podział rynku ruchomości wg czasu zwieranych umów
Czas trwania umowy 2003 2004 2005 2006 Wzrost 2003-2006
Do 2 lat włącznie 50 % 21 % 17 % 13 % - 73 %
Od 2 do 5 lat włącznie 52 % 74 % 76 % 85 % 69 %
Powyżej 5 lat 1,9 % 7 % 8, 2 % 4 % 190 %
Źródło: Polski Rynek Leasingu 2002-2007 op. cit. Str. 5

Zmniejsza się liczba umów zawieranych na okres do 2 lat jest to świadectwo cywilizowania się sytuacji na rynku leasingu.
W Polsce głównymi klientami firm leasingowych są prywatni przedsiębiorcy. Jest on wykorzystywany przez zakłady przemysłowe i budownictwo jako źródło finansowania większości inwestycji. W mniejszym stopniu z tej formy finansowania korzysta rolnictwo, leśnictwo . Polscy rolnicy nie wiedzą w jaki sposób mogliby skorzystać z tef formy finansowania spowodowane jest to niską świadomością ludzi w odnośnie tej formy finansowania. Leasing nie jest również dobrze wykorzystywany przez sektor publiczny.

3.2. Specyfikacja leasingu

Mimo korzystania z wzorców i doświadczeń państw wysoko rozwiniętych zwłaszcza europejskich, rynek leasingu w Polsce znacznie się od powyższych rynków różni. Obserwując rynek leasingowy w Polsce można podzielić problematykę tego rynku na dwie podstawowe grupy:

 Sprawy modelowe interpretacja pojęć leasingu operacyjnego i finansowego oraz adaptacja norm do polskich do standardów międzynarodowych. Problemy te mają istotne znaczenie gdyż wpływają na obecny jak i przyszły kształt rynku leasingowego

 Sprawy doraźne są przedmiotem dyskusji prasowych, urzędów skarbowych, finansujący i korzystających. Są to między innymi poglądy na temat wartości rynkowej przedmiotu objętego leasingiem, problematyki księgowania przychodu ze sprzedaży wierzytelności z rat leasingowych. Dotyczy to zwłaszcza umów zawartych przed wejściem w życie przepisów podatkowych odnośnie leasingu. Mimo tego iż media szeroko komentują tę kwestię mają one drugorzędne znaczenie gospodarcze . Mają charakter opiniotwórczy przy czym pośrednio decydują o kształcie rynku leasingowego.

Specyficzny obraz polskiego leasingu wynika z faktu nie regulowania prawnego tej formy do końca roku 2000. Brak istnienia jasno określonych zasad wykorzystania leasingu co sprzyjało tworzeniu się „patologicznych” form, które naciągały prawo podatkowe. Leasing w Polsce zaczął być przez organy podatkowe traktowany jako działalność stojąca na granicy prawa – nieuzasadniona ulga podatkowa. Poglądy te nie są jednak w pełni uzasadnione, gdyż brana pod uwagę była tylko sytuacja korzystającego, dla którego raty leasingowe obniżają podstawę opodatkowania nie został chociażby uwzględniony fakt, że opłaty leasingu stanowią przychód dla finansującego. Jednocześnie stawiając zarzut wykupu przedmiotu leasingu przez korzystającego po zaniżonej cenie, nie uwzględniając ponadnormatywnego zużycia przedmiotu leasingu.
Rynek leasingu w Polsce jest jeszcze bardzo młody i nie w pełni ukształtowany analizując go należy zastanowić się czy nie należałoby go porównać z krajami o podobnym rozwoju rynku kapitałowego odseparowując się nie jako od rynków państw wysoko rozwiniętych. W Polsce nadal procent inwestycji finansowanych za pomocą leasingu jest znacznie niższy niż w krajach Unii Europejskiej czy u naszych południowych sąsiadów.
Kolejnym czynnikiem jaki miał wpływ na ukształtowanie się specyficznego obrazu polskiego leasingu był fakt „nierówności” podatkowej wśród firm leasingowych. Chodziło tu o funkcjonowanie na rynku firm leasingowych posiadających status zakładu pracy chronionej, które z racji swojego społecznego przeznaczenia korzystały z nadzwyczajnych przywilejów ekonomicznych i fiskalnych. Leasing prowadzony przez te zakłady, spółdzielnie inwalidów wydaje się być jednak działalnością bardzo odbiegającą od zapisów statusowych tych organizacji. Cofnięcie części przywilejów fiskalnych dla tych podmiotów nie zmienia faktu, że w okresie kilku lat część firm leasingowych miała nieproporcjonalnie większe możliwości rozwoju niż pozostali. Kolejny bardzo popularny typ firm leasingowych to spółki joint venture z tak zwanymi „trzyletnimi wakacjami podatkowymi”. wynikiem ich działalności były umowy zawierane na okresy kilkunasto miesięczne w celu maksymalizacji korzyści w krótkim okresie. Powyższe formy działalności niektórych firm leasingowych poprzez wykorzystywanie niedoskonałego prawa powoduje powstawanie swego rodzaju szarych stref, których istnienie przynosi więcej szkody aniżeli pożytku dla wizerunku leasingu w polskim biznesie.
Początki leasingu w Polsce to głównie leasing rzeczy typowych i łatwo zbywalnych. O niewielkiej wartości . praktycznie nie istniał leasing specjalistycznego sprzętu co wiązało się z ograniczeniami finansowymi firm leasingowych , a tym samym koniecznością natychmiastowej sprzedaży przedmiotu leasingu w przypadku niewypłacalności klienta. Wraz z rozwojem leasingu coraz częściej spotyka się ofertę leasingu dotyczącą sprzętu specjalistycznego.
Tym co wyróżnia polski leasing jest brak rynku wtórnego na przedmioty leasingowane. Jest to spowodowane praktyką, w której po okresie leasingu zdecydowana większość przedmiotów jest sprzedawana dotychczasowemu korzystającemu. Przedmioty leasingu będące w sprzedaży wiążą się często z procedurami windykacyjnymi stosowanymi przez firmy leasingowe w stosunku do nie wypłacalnych klientów. Przez wiele lat aktywność firm leasingowych zwiększała się wraz z końcem roku kalendarzowego kiedy to podmioty aby uniknąć płacenia wysokich podatków decydowały się na leasing z wysokimi opłatami wstępnymi obniżającymi podstawę opodatkowania.
Wiedza na temat leasingu w naszym kraju ciągle wzrasta. Większość właścicieli firm uważa leasing za bezpieczną formę finansowania swoich inwestycji. Wciąż rosnąca świadomość finansowa klientów firm leasingowych prowadzi do pewnej standaryzacji usług leasingowych.


Zakończenie
Przedstawiona praca obejmuje tematykę leasingu stanowiącego nową a zarazem długofalową formę finansowania inwestycji w przedsiębiorstwach.
Praca ta dowiodła, że stał się on bardzo popularny w Polsce i coraz częściej firmy do niego sięgają. Staje się on alternatywą dla kredytu bankowego. Usystematyzowana wiedza na temat leasingu w pracy może być świadectwem na to, że jest to bardzo atrakcyjna forma pozyskiwania kapitału. Korzystanie z leasingu na szeroką skalę sprawia, że zwiększa się popyt na dobra leasingowe i zwiększa się zdolność. Jak można dowiedzieć się z pracy leasing pomimo wielkiej atrakcyjności ma skomplikowaną konstrukcją, dlatego aby został zaakceptowany na gruncie naszej gospodarki, trzeba jeszcze doprowadzić do wykorzystania wszystkich możliwości związanych z jego funkcjonowaniem.
Wzorem dla polskich firm są firmy zagraniczne z krajów wysokorozwiniętych oraz nasze polskie firmy, które z tego typu działalnością mają pewne doświadczenia. Należy dążyć do tego, aby w naszej gospodarce osiągnięto stabilność warunków gospodarowania oraz zmienić podejście firm do znajdowania nowych źródeł kapitału. Wszystkie te działania sprawią, że w sytuacji bardziej kapitałowej polskiej gospodarki leasing stanie się „małym kluczykiem, który otwiera przestronne gmachy”. Praca ta udowadnia, że leasing mimo tego iż posiada wiele wad ma wielu zwolenników, i przyciąga coraz więcej firm do tego typu działalności. Stając się tym samym powszechnie stosowanym źródłem pozyskiwania kapitału.


Literatura

1. D. Załupka, M. Żyniewicz Leasing ABC oraz D wszystko o ekonomicznych i podatkowych aspektach leasingu, Oficyna Wydawnicza „UNIMEX” , Wrocław 2001
2. W. Szewc, S.Zieleń Leasing w świetle prawa cywilnego i podatkowego, DIFIN, Warszawa 2006
3. M. Okręglicka Leasing Aspekty prawne, organizacyjne i ekonomiczne, DIFIN, Warszawa 2004
4. M. Gołda Leasing, DIFIN, Warszawa 2004
5. A. Korczyn, Leasing na nowych zasadach, Wydawnictwo SIGMA, Skierniewice 2006
6. L. Lewandowska, Niekonwencjonalne formy finansowania przedsiębiorczości, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk 200
7. K. Gigol, Bank a leasing, Warszawa 2001
8. K. Kruczalak, Leasing I jego gospodarcze zastosowanie, Wydawnictwo DIFIN, Warszawa 2002
9. I. Ożóg , Leasing a podatek dochodowy, Warszawa 2002
10. G. Cieloch, Branża usług leasingowych – Analiza strukturalna cz. II Leasing, nr 8/2001
11. Z. Huszcz, Prawno podatkowe problemy leasingu, Instytut Studiów Podatkowych, Warszawa 2000
12. M. Snopczyński, Opadatkowanie leasingu, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2000
13. L. Stecki, Leasing, Wydawnictwo Dom Organizatora, Toruń, 1999
14. S. Najnigier, Leasing nieruchomości, cz. I „Leasing”, luty 2003
15. W. Dębski, K. Kozera, Leasing czy kredyt, Poltext, Warszawa 2002
16. M. Kaczmarek, Trzeba podpisać umowę leasingową „Puls Biznesu”
17. Z. Radwański, Zobowiązania – część ogólna , C.H. Beck, Warszawa, 2000
18. M. P. Żyrek, Leasing w podatkach i księgowości, DIFIN, Warszawa 2000
19. J. Pisuliński, Kazusy z prawa cywilnego z rozwiązaniami, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2000
20. Polski Rynek Leasingu 2007, Gemini s.c. Warszawa 2007



Spis tabel:

1. Tabela 1 Leasing według kodeksu cywilnego i ustawy o podatku dochodowym
2. Tabela 2 Rynek Leasingu w latach 2000 – 2008 w mln złotych
3. Tabela 3 Ranking firm leasingowych w Polsce według aktywów przekazywanych w leasing w mln złotych
4. Tabela 4 Podział rynku ruchomości według typu finansującego
5. Tabela 5 Podział rynku ruchomości według rodzaju przedmiotów w mln zlotych
6. Tabela 6 Podział rynku ruchomości wg wartości zawieranego kontraktu
7. Tabela 7 Podział rynku ruchomości wg czasu zawieranych umów


Spis schematów:

1. Schemat 1 Podział leasingu wg określonych zasad
2. Schemat 2 Schemat transakcji leasingu
3. Schemat 3 Klasyfikacja finansujących
4. Schemat 4 Formy zakończenia umowy leasingowej