Ocena ideałów bohaterów literackich. Jakie postawy wobec świata proponuje literatura średniowiecza.

Czas przemija , człowiek rodzi się , żyje, mijają mu minuty , godziny, dni, miesiące, lata , aż w końcu strudzony swym życiem , w którym dążył do czegoś , chciał coś osiągnąć umiera – gdy umiera może być ze swego życia zadowolony gdy wie ,że coś po sobie pozostawia coś dzięki czemu inni będą go wspominać coś co osiągnął lub umiera wiedząc ,że pozostawia pustkę , Na co dzień widujemy ludzi zabieganych , za swoimi sprawami za , swoimi interesami, za pieniędzmi. Na co dzień sami mamy wiele do załatwienia, można spytać dlaczego? – odpowiedź jest prosta znajdujemy ją już w zamierzchłych czasach w czasach Antyku i Średniowiecza . Od zarania dziejów naszej cywilizacji ,człowiek dążył do zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb , potrzeb swojej rodziny , potrzeb takich jak byt , pożywienie , bezpieczeństwo , schronienie . Potrzebował wskazówek moralnych jak żyć jak postępować . Tu można zadać pytanie do czego zmierza dzisiejszy szary, skromny ,niejednokrotnie biedny lub ten bogatszy „lepszy” mający większe dochody człowiek, co prowadzi go przez życie i czy ma na to życie on sam wpływ, czy kieruje się innymi osobami , które są dla niego wzorcem , wzorcem osobowym . Historia zawarta w literaturze którą przerabiamy w szkole średniej mówi nam wiele o wzorcach osobowych w Antycznych, Biblijnych , Średniowiecznych czasach .
Średniowieczna konwencja prezentowała wzorce osobowe, które miały być przykładem do naśladowania. Ideały te nie były zarysowane w sposób ogólny, ale zawierały często wręcz instrukcje dotyczące konkretnych zachowań, na przykład ceremoniału dworskiego. Sztuka średniowiecza poprzez literaturę, malarstwo i rzeźbę przekazywała potomności swoje dziedzictwo. W średniowieczu wykształciły się wzorce osobowe na dwóch płaszczyznach: religijnej i świeckiej. Do wzorców religijnych należały dwa modele: ascety i świętego. Przykładem postawy ascety jest postać św. Aleksego, a świętego – Franciszek z Asyżu. Natomiast wzorcami świeckich postaci średniowiecznych byli znani rycerze i królowie, tacy jak Karol Wielki, Roland, polski król Bolesław Chrobry. To właśnie im poświęcano szereg utworów sławiących ich czyny. W kulturze średniowiecznej wytworzyły się również wzorce osobowe kochanka i damy.
Przykłady średniowiecznej literatury opisującej życie i czyny rycerskie znajdujemy w literaturze hiszpańskiej opiewającej Cyda, w angielskiej sławiącej czyny króla Artura i rycerzy Okrągłego Stołu, w niemieckiej "Pieśni o Nibelungach", czy w staroruskim "Słowie o wyprawie pułku Jgora". Szczególnie bogata literatura rycerska, czyli tzw. "Chanson de geste"/pieśń o czynach/, rozwinęła się we Francji / cykl karoliński/. Stamtąd też pochodzi "Pieśń o Rolandzie". Pieśń ta powstała prawdopodobnie u schyłku XI w. Najstarszy rękopis tzw. oksfordzki, pochodzi z 1170 roku. Pieśń jest anonimowym starofrancuskim poematem epickim, który opowiada o czynach autentycznej postaci. Autor odwołuje się do wypraw wojennych Karola Wielkiego do Hiszpanii. Karol postanawia wycofać się, powierzając dowództwo hrabiemu Rolandowi. Podczas walk, napadnięty zdradziecko Roland bronił się do końca, nie chcąc wzywać na pomoc króla. Okazał niezwykłą odwagę, męstwo, waleczność. Roland umiera na polu walki, ale umiera z przeświadczeniem, że zasłużył na zbawienie, wypełnił, bowiem swój rycerski obowiązek do końca. Średniowieczny rycerz dba o dobre imię, wyróżnia się odwagą, dbałością o honor swój i swojego władcy, a także wiernością wobec seniora, wybranej damy i ojczyzny. Rycerz winien był być człowiekiem pobożnym i oddanym Bogu. Inne cechy rycerstwa to męstwo i niezłomność. Powinien także bronić słabych i uciśnionych. Takich oto rycerzy żądało średniowiecze. Mimo tego, iż żądania te wyglądają na wygórowane, można by odnaleźć wiele postaci, zarówno fikcyjnych jak i historycznych, które wszystkie owe wymagania spełniały. Poza Rolandem, który niewątpliwie jest legendarnym wzorcem rycerza, możemy poznać również innych rycerzy, na przykład bohaterów z opowieści o królu Arturze i rycerzach okrągłego stołu, gdzie najlepsze rycerskie tradycje zawsze górowały nad wszystkim innym. Mówiąc o rycerzach można się także powołać na nasze rodzime, historyczne postaci. I tak na przykład doskonale wszystkim znany, Zawisza Czarny oraz władcy Polski: Bolesław Chrobry czy Bolesław Krzywousty byli również wzorowymi rycerzami walczącymi o wolność, powiększanie królestwa oraz wielkość Polski.
Kolejnym średniowiecznym wzorcem jest władca idealny. Doskonałego monarchę rządzącego państwem cechowały: odwaga , waleczność , mądrość, wierność wobec Boga i religii chrześcijańskiej oraz sprawiedliwość i troska o poddanych. W literaturze takim właśnie przykładem może być Karol Wielki w „Pieśni o Rolandzie” gdyż posiada on wszystkie cechy idealnego władcy. Możemy jednak w jego postępowaniu znaleźć jedną cechę negatywną. W dzisiejszych czasach każdy może wyznawać inną religię i nikt nie może mu nic zarzucić, jeśli swoim postępowaniem nie zakłóca spokoju innych ludzi, a przecież Karol Wielki organizował wyprawy krzyżowe, podczas których mordowano innowierców. Lecz postępowanie Karola Wielkiego było zgodne z zasadami moralnymi jego czasów, a więc można to uznać za cechę negatywną wyłącznie w naszych czasach. Przykładem idealnych władców w polskiej historii są np.: Bolesław Chrobry i Krzywousty. Gall Anonim w „Kronice polskiej” opisuje ich czyny rycerskie i wydarzenia wojenne. Ukazuje wspaniałą relację między władcami a poddanymi, która opierała się na autorytecie, dobroci i sprawiedliwości. Bolesław Chrobry traktował swoich rycerzy jak własnych synów, dzięki czemu wspaniale umiał nimi dowodzić i wykorzystywać ich atuty. Cechowała go obowiązkowość, sumienność i cierpliwość. Natomiast Bolesław Krzywousty został ukazany nie tylko jako idealny władca i przywódca, ale także jako waleczny rycerz. Sławny jest również ze swoich wspaniałych przemówień do rycerstwa. Dzięki tym cechom średniowieczny wzorzec władcy jest ogromnie ceniony do dzisiaj.
Bardzo popularnym w epoce średniowiecza był ideał ascety. Człowiek wybierający drogę ascezy świadomie rezygnuje z uciech i wygód życia ziemskiego . Umartwia się, a wszystkie cierpienia znosi w pokorze .Czas spędza głównie na modlitwie , by pobożnością osiągnąć szczęście oraz by zdobyć aureolę świętości. Ideałem średniowiecznego ascety był św. Aleksy. Poznajemy jego postać dzięki utworom hagiograficznym, czyli żywotom świętych. W „Legendzie o św. Aleksym” tytułowy bohater ukazany jest jako człowiek, który rozdał cały swój majątek ubogim, a sam postanowił żyć w nędzy i ubóstwie, z dala od rodziny i najbliższych. Umartwiając swoje ciało pragnie wzmocnić ducha . Według utworu święty przesiadywał na progu kościoła pogrążony w nieustającej kontemplacji i modlitwie. Po latach św. Aleksy powraca do Rzymu do swojego rodzinnego domu i mieszka pod schodami domu ojca. Nie rozpoznany staje się pośmiewiskiem. Dopiero po jego śmierci wszyscy dowiadują się, kim był ów żebrak. Według legendy w godzinę jego śmierci dzwony same dzwoniły, a ciało nabrało cudownych właściwości leczniczych. W postaci Aleksego ukazane są wszystkie cechy charakterystyczne dla ascety, tj. ubóstwo, umartwianie się, modlitwa, kontemplacja, uwielbienie Boga, skromność, pokora oraz wyrzeczenie się wszelkiego dobrobytu. Aleksy oprócz przestrzegania przykazań kierował się również średniowiecznymi hasłami, m.in. "Ora et Labora" - Módl się i pracuj oraz "Memento mori" - Pamiętaj o śmierci.
Następną postacią będącą wzorem postawy świętego w kulturze średniowiecznej jest św. Franciszek z Asyżu. Jego dzieje poznajemy w utworze pt. „Kwiatki św. Franciszka”. Postać ta prezentuje filozofię opartą głównie na prostej i radosnej umiejętności cieszenia się z życia, poświęceniu Bogu i bliźnim. Św. Franciszek podobnie jak św. Aleksy rozdał swój majątek ubogim, żył w ubóstwie lecz w przeciwieństwie do niego nie propagował umartwiania się. Głosił, że każde stworzenie jest piękne i dobre, tylko że to dobro trzeba w nim odnaleźć, że Bóg jest we wszystkich stworzeniach, a człowiek powinien wielbić świat i miłować Boga. Św. Franciszek stanowi wzór godny naśladowania, a co najważniejsze wzorzec ponadczasowy, bliski nawet człowiekowi współczesnemu. Dowodem na to może być zakon braci Franciszkanów propagujących franciszkanizm. Dla franciszkanów Bóg o wiele bardziej niż sędzią jest Ojcem, przyjacielem i powiernikiem.
Wzorzec osobowy kochanka średniowiecznego został przedstawiony w poemacie celtyckim „Tristan i Izolda”. Starofrancuski romans opowiada o miłości kobiety i mężczyzny, królowej i rycerza. Tristan początkowo wierny królowi Markowi, odważny wojownik, po wypiciu magicznego napoju staje się niewolnikiem swojej miłości, podobnie jak Izolda, wcześniej zaręczona z królem Markiem. Historia uczucia kończy się tragicznie śmiercią obojga , ale ich miłość wreszcie triumfuje. Krzew głogu łączący grób Tristana i Izoldy jest symbolem miłości poza życie, dowodem ingerencji natury i świata pozaziemskiego. Miłość w utworze została przedstawiona jako potężna namiętność, która nie poddaje się racjonalnym analizom, wymykając się spod jakiejkolwiek kontroli. Jest uczuciem silniejszym od woli kochanków, którzy stają się wobec niej bezradni. Zmusza ich do łamania panujących zasad. Miłość kochanków skazana na ziemi na klęskę, zatriumfowała po ich śmierci. Głóg wyrastający z grobu symbolizuje nierozerwalną więź łączącą Tristana i Izoldę oraz potęgę miłości, która jest wieczna.
Średniowiecze obejmuje bardzo długi okres , na który przypada wiele istotnych przemian ustrojowych i społecznych. Przez Europę przetoczyły się liczne wojny a jednocześnie rozwijały się miasta i handel. Społeczeństwo podzielone było na stany. Naczelne miejsce w hierarchii społecznej zajmowało duchowieństwo i rycerstwo. Od tego ostatniego zależał byt i bezpieczeństwo państwa. Średniowiecze charakteryzowało się uniwersalizmem, który dotyczył wspólnych wzorców kulturowych, religijnych i ustrojowych. Wzorce te miały związek z charakterem epoki. Miały stanowić ideały do naśladowania. Powyższe utwory i postępowanie głównych bohaterów są dowodem na dydaktyczny i pouczający charakter średniowiecza. Bohaterowie mający wiele cech znamiennych dla tej epoki byli z pewnością wzorem postępowania dla ówczesnych, zwykłych ludzi. Chociaż czasy się zmieniają, inny jest też ideał człowieka, to jednak nie powinniśmy zapominać o wartościach, które wykształciły się w tamtych czasach. Bowiem one nawet za tysiąc lat będą nadal aktualne i prawdziwe, mimo iż większość z nas o tym zapomina. Uważam, że średniowieczni bohaterowie mogą być wzorami do naśladowania oraz są potrzebni w dzisiejszych czasach, jednak ich pozytywne cechy należy dopasować odpowiednio do siebie. A wtedy na pewno staniemy się prawdziwymi ludźmi, a nie tylko postaciami stworzonymi na kształt człowieka, bez żadnego charakteru.