Pańszczyzna była to...

Pańszczyzna, renta odrobkowa, forma renty feudalnej, polegająca na przymusowej pracy chłopa na rzecz właściciela ziemskiego w zamian za nadział gruntu. Obowiązek odrabiania pańszczyzny wiązał się w Polsce z powstaniem gospodarki folwarcznej w XV w. Pańszczyzna była źródłem podaży bezpłatnej, praktycznie nie ograniczonej ilościowo siły roboczej.
W miarę rozwoju gospodarki folwarcznej szlachta zwiększała zobowiązania chłopów na rzecz folwarku, dokonując równocześnie likwidacji gospodarstw chłopskich. Upadek folwarku w XVIII w. spowodował zmniejszenie zapotrzebowania na pracę odrobkową, pańszczyznę zamieniano na oczynszowanie (czynsz). Istniejące folwarki w dalszym ciągu korzystały jednak z darmowej pracy chłopów w ramach obowiązku pańszczyźnianego.

Pańszczyzna- przymusowa praca na polu nalezącym do właściciela folwarku, wykonywana przez chłopów w zamian za możliwość użytkowania ziemi.