Dioklecjan

Pochodził z ubogiej rodziny, zrobił karierę w wojsku. W czasie wyprawy przeciw Persji w 284 okrzyknięty przez armię cesarzem, po śmierci dotychczasowego imperatora Numeriana.W 285 pokonał Karinusa (brata Numeriana). Powołał na współrządcę Maksymiana (obaj tytułowali się Augustami) i dwóch niższych rangą pomocników, z tytułami cezarów. Pokonał Alemanów (288), Sarmatów (289 i 292), zwyciężył w wojnie z Persami (297–298). Zreformował administrację cywilną, oddzielając ją od wojskowej. Powiększył armię, rozbudował system umocnień granicznych. Przeprowadził reformy: monetarną i podatkową, nałożył stałe ceny na towary i usługi. Budował nowe rezydencje cesarskie (Nikomedia, Akwileja, Mediolan, Trewir, Kartagina). Zaostrzył obowiązkowy kult boskości władcy. W latach 303–305 zarządził prześladowania chrześcijan, m.in. palenie kościołów, niszczenie pism chrześcijańskich,więzienie, torturowanie i zabijanie wyznawców tej religii. Reformy państwa powstrzymały kryzys imperium i znacznie przedłużyły jego istnienie. W 305 abdykował z Maksymianem na rzecz następców, Galeriusza i Konstancjusza. Następne lata spędził w pałacu w Splicie w Dalmacji.

Gdybyście (...) mogli oglądać warzywa moimi rękami pielęgnowane, z pewnością nigdy byście tej władzy nie cenili.
Dioklecjan