Merystemy pierwotne wywodzą się z tkanek embrionalnych zarodka. Stąd też zachowują zdolność do podziału przez całe życie.
Wyróżnia się merystemy wierzchołkowe oraz interkalarne.
– Merystemy wierzchołkowe (stożki wzrostu) umożliwiają wzrost na długość oraz pierwotny przyrost na grubość korzeni i pędów.
– Merystemy interkalarne (wstawkowe) powodują także wzrost na długość (np. traw), ale znajdują się w łodydze ponad nasadami liści u podstawy międzywęźli. Powstają przez odsunięte przez tkanki stałe fragmenty tkanki merystematycznej pochodzące ze stożka wzrostu pędu.