Wojny Rzymu z Kartaginą - wojny punickie 264-146 p.n.e.

1. Pierwsze konflikty i przebieg wojen.

Początkowo stosunki z Kartaginą układały się bardzo dobrze. Jednak spory o wpływy polityczne i gospodarcze stały się przyczyną konfliktu między Rzymem a Kartaginą. Pierwszym konfliktem, który rozpoczął ekspansję Rzymian były wojny o Sycylię z Kartagińczykami, którzy wcześniej zasiedlili tę wyspę. Dążenie Rzymian do zajęcia Sycylii, na której stale rozszerzali zakres swojego panowania Kartagińczycy stało się przyczyną wybuchu I wojny punickiej i otworzyło długi okres walk o hegemonię na Morzu Śródziemnym.

I wojna punicka trwała od 264-241r.p.n.e. Akcja bezpośredniego uderzenia na Kartaginę skończyła się klęską dla Rzymian. Po kilku latach drobnych bitew i dążenia do honorowego zakończenia wojny Kartagina pod dowództwem Hamilkara Barkasa przeszła do działań ofensywnych, które przyniosły Kartagińczykom wiele sukcesów. Tym samym Rzymianie zdobyli się na wielki wysiłek i dużymi nakładami wybudowali 200 pięciorzędów , nad którymi dowództwo objął Gajusz Lutacjusz Katalus. Pod jego dowództwem flota Rzymska zadała Kartagińczykom decydującą klęskę. Kartagina przyjęła wówczas zaproponowane warunki pokojowe. Musiała zapłacił w ciągu 10 lat kontrybucję w wysokości 3200 talentów, zrezygnować z wysp: Sycylii, Korsyki i Sardynii oraz zlikwidować flotę.

Do wybuchu II wojny punickiej (218-201 p.n.e.) doprowadziła rywalizacja obu państw na terenie Hiszpanii. Wtedy to Kartagińczycy pod dowództwem Hannibala zaatakowali Rzym, przeprowadzając swoje wojska drogą lądowa przez Hiszpanię i Alpy do północnej Italii. W 216r.p.n.e w bitwie pod Kannami Kartagina odniosła sukces niszcząc doszczętnie 90 tys. armie rzymską. Losy II wojny punickiej rozstrzygnęły się w bitwie pod Zamą w 202r.p.n.e. Tutaj to z kolei Rzymianie otoczyli Kartagińczyków i odnieśli zwycięstwo. Kartagina musiała nagiąć się pod dyktatem Rzymian i przestala być potęgą. W 201r.p.n.e zawarła pokój, na mocy, którego musiała oddać flotę, posiadłości poza Afryką oraz zapłacić kontrybucję w wysokości 10 tys. talentów. Nie mogła tez prowadzić żadnych wojen bez zgody Rzymian.

Pretekstem do wybuchu III wojny punickiej (149-146 p.n.e.) było wypowiedzenie wojny Masynissie przez Kartaginę. Rzym zaproponował wówczas Kartaginie warunki, na które miasto nie mogło się zgodzić ( zburzenie miasta i dobrowolne osiedlenie się w głębi lądu). Po dwuletniej zaciekłej obronie miasto zostało zdobyte przez wojska Sypiana Młodszego i doszczętnie zniszczone. Ludność sprzedano w niewolę, ruiny miasta posolono i zrównano z ziemią, a prowincję utworzoną z posiadłości Kartaginy nazwano Afryką.

Każda z wojen pomimo zmiennego przebiegu i okresów przewag Kartagińskich (szczególnie pod wodzą Hannibala), przyniosła wygraną Rzymianom, którzy stopniowo przejmowali posiadłości i wpływy Kartaginy, by w końcu zniszczyć ją zupełnie, a ich ludność zgładzić lub oddać w niewolę. Zwycięstwa w wojnach punickich pozwoliły Rzymianom na stworzenie imperium rzymskiego w zachodniej części Morza Śródziemnego, jak też militarnych i gospodarczych podstaw do późniejszej ekspansji w kierunku wschodnim. Zniszczenie Kartaginy było jednym z najistotniejszych zdarzeń kulturotwórczych, kształtujących świadomość społeczeństwa rzymskiego, świadectwem wytrwałości i bezwzględności państwa, dążącego do wpływów politycznych i gospodarczych oraz ich rozszerzenia.

2. Przyczyny i skutki.

1. I wojna punicka 264-241 p.n.e.
PRZYCZYNY:
- dążenie Rzymu do opanowania Sycylii, w większości podporządkowanej Kartaginie

SKUTKI:
- utrata przez Kartaginę Sycylii oraz (w 238r.p.n.e.) Sardynii i Korsyki
- Kartagina zobowiązana do zwolnienia jeńców wojennych i zapłacenia kontrybucji

2. II wojna punicka 218-201 p.n.e.
- działania wojsk kartagińskich pod wodzą Hannibala w Italii 216r. - klęska Rzymian pod Kannami
- klęska Hannibala pod Zamą w Afryce Pł. - 202 r.

- PRZYCZYNY:
- dążenie Rzymu do pozbawienia Kartaginy mocarstwowej pozycji w basenie M. Śródziemnego

SKUTKI:
- utrata przez Kartaginę posiadłości poza Afryką
- Kartagina państwem zależnym
- ograniczenie liczebności floty kartagińskiej do 10 okrętów
- zakaz prowadzenia bez zgody Rzymu wojen z innymi państwami

3. III wojna punicka 149-146 p.n.e.
PRZYCZYNY:
- dążenie Rzymu do całkowitego unicestwienia Kartaginy

SKUTKI:
- zburzenie miasta Kartaginy i sprzedanie w niewole jego mieszkańców
- utworzenie na afrykańskim terytorium Kartaginy - rzymskiej prowincji